Η Αμπελιώνα είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Είρας, του δήμου Οιχαλίας, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Μεσσηνίας, στην περιφέρεια Πελοποννήσου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Τριφυλίας του νομού Μεσσηνίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Πελοποννήσου.

Γεωγραφία

Η Αμπελιώνα είναι ορεινό χωριό στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Μεσσηνίας. Βρίσκεται στην περιοχή της Νέδας, στο τμήμα του νομού που «εισέρχεται» ανάμεσα στους νομούς Ηλείας και Αρκαδίας, στις δυτικές κλιτύς του όρους Λύκαιον και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 840. Απέχει 78 χλμ. περίπου ΒΔ. της Καλαμάτας. Η τοπική κοινότητα Αμπελιώνας είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 5,060 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1835 και ορίστηκε έδρα του δήμου Είρας του νομού Μεσσηνίας. Το 1899 εντάχθηκε στον -τέως- νομό Τριφυλίας και το 1909 υπήχθη οριστικά στον νομό Μεσσηνίας. Το 1912 ορίστηκε έδρα της κοινότητας Αμπελιώνας. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αμπελιώνας και προσαρτήθηκε στον δήμο Είρας. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Είρας και προσαρτήθηκε στον δήμο Οιχαλίας.

Γενικά στοιχεία

Η Αμπελιώνα είναι αντιπροσωπευτικός ορεινός οικισμός της Μεσσηνίας, κτισμένη αμφιθεατρικά σε όμορφο, κατάφυτο φυσικό περιβάλλον. Τα σπίτια είναι πετρόκτιστα, σεβόμενα την τοπική παράδοση και συγκροτούν υποδειγματικό οικιστικό σύνολο. Την εικόνα συμπληρώνουν τα πλακόστρωτα στενά, οι φανοστάτες, τα ξύλινα κάγκελα και τα τρεχούμενα νερά του οικισμού. Η Αμπελιώνα είναι ο τόπος καταγωγής του σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου (1935-2012). Μάλιστα, η οικογένεια του Ν. Αγγελόπουλου, με δική της φροντίδα, αναμόρφωσε το χωριό και διαμόρφωσε ένα δίκτυο μονοπατιών, το Apollo Trails, για να γνωρίσουν οι λάτρεις της πεζοπορίας τις ομορφιές της περιοχής. Στον οικισμό δραστηριοποιείται ο «Σύλλογος δια την προαγωγή της Αμπελιώνης» που ιδρύθηκε το 1932 και έχει πολλές τιμητικές διακρίσεις.

Αξιοθέατα και διατηρητέα

Η «Τρανή Βρύση», με τέσσερις κρουνούς, στο βόρειο τμήμα του οικισμού. Είναι διατηρητέο κτίσμα με περίτεχνη μαρμάρινη κατασκευή θόλων, αψίδων και πεσσών Η πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Νικολάου Το κτήριο του πολιτιστικού κέντρου «Θόδωρος Αγγελόπουλος», που λειτουργούσε ως σταθμός χωροφυλακής μέχρι την δεκαετία του ’60, όπου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις Το κτήριο του παλαιού δημοτικού σχολείου (δωρεά Α. Συγγρού) στην πλατεία Παπαγιάννηπου, που έχει μετατραπεί σε ξενώνα από τον Ν. Αγγελόπουλο Η πηγή «Τριτσέλι», προσβάσιμη από πλακόστρωτο μονοπάτι Το καστανοδάσος του χωριού, μετά την πηγή «Τριτσέλι», μήκους τεσσάρων χλμ. περίπου Τα ξωκκλήσια του Προφήτη Ηλία και της Αγίας Παρασκευής, νοτιοανατολικά του οικισμού

Εκδηλώσεις

Η «Γιορτή του Κάστανου», κάθε Οκτώβριο.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1981, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (εκδ. Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 eetaa.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://www.youtube.com/watch?v=G8i33xDH4dg