Ο Αγρίλης ή Άγριλος (επίσημη ονομασία), ή το Αγρίλι είναι παραθαλάσσιος οικισμός κοντά στα Φιλιατρά και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Ο οικισμός βρίσκεται βορειοδυτικά των Φιλιατρών και νοτιοδυτικά της Κυπαρισσίας, σε μηδενικό υψόμετρο 0 μ. από τη θάλασσα. Βρέχεται από τα νερά του Ιονίου Πελάγους και απέχει 6 περίπου χιλιόμετρα από τα Φιλιατρά και 9 περίπου χιλιόμετρα από την Κυπαρισσία.

Ιστορία

Ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή

Η εποχή κατά την οποία σχηματίστηκε ο αρχικός οικισμός του Αγρίλη δεν είναι γνωστή επακριβώς. Από την ανεύρεση πάντως παλαιών ρωμαϊκών τάφων, οι οποίοι είχαν βρεθεί παλαιότερα, συμπεραίνεται πως η περιοχή όπου βρίσκεται το σημερινό χωριό του Αγρίλη, το οποίο ως οικισμός αναγνωρίστηκε μόλις το 1940, κατοικείτο τουλάχιστον από τη ρωμαϊκή εποχή και είχε ιδιαίτερη ανάπτυξη και κατά την βυζαντινή εποχή. Η ύπαρξη ενός ιδιαίτερα ανεπτυγμένου βυζαντινού οικισμού θεωρείται πιθανή από το αξιόλογο βυζαντινό εκκλησάκι του χωριού, αλλά και από τα ίχνη παλιού λιθόστρωτου δρόμου προς την ακμάζουσα τότε έδρα επισκοπής, την Χριστιανούπολη, το εμπόριο της οποίας φαίνεται ότι εξυπηρετούσε το λιμανάκι του χωριού. Μεταξύ 8ου και 12ου αιώνα, η περιοχή του Αγρίλη ονομαζόταν «Αϊρούσαλη», πιθανώς κατά μια εκδοχή από τη ρωμαϊκή ή σλαβική λέξη «rosalia», που εξελληνίστηκε σε Ρουσάλια (πιθανώς από τη ρωμαϊκή «εορτή των νεκρών»). Στον Αγρίλη δεσπόζει η Παναγία η Αγριλιώτισσα, η οποία σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, κτίστηκε το 13ο αιώνα πάνω στα ερείπια αρχαιοτέρου ναού, πιθανώς αφιερωμένου στην Αρτέμιδα, με παράλληλο θρύλο να συνδέει το κτίσιμο της με τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο.

Τουρκοκρατία

Ο ναός της Παναγίας της Αγριλιώτισσας έπαθε σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, το 1825, οι οποίες αποκαταστάθηκαν λίγο αργότερα από τον καλόγερο Παρθένιο. Η περιοχή λεηλατήθηκε πολλές φορές από τους πειρατές και για λόγους μεγαλύτερης ασφάλειας οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού κατέφυγαν στα Φιλιατρά.

19ος και 20ος αιώνας

Μετά την απελευθέρωση της περιοχής, μεταξύ 1838 και 1843, ξεριζώθηκαν οι ελιές, κι άρχισε το φύτεμα της σταφίδας. Άλλωστε από αυτές τις «άγριες ελιές» που υπήρχαν εκεί παλαιότερα, πήρε και το νεότερο όνομά του το χωριό, σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, αλλά και την επίσημη εκδοχή του Δήμου Τριφυλίας. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, με την «Κοινωνία της σταφίδας» εμπορικά πλοία από την Ευρώπη έδεναν στο λιμάνι του Αγρίλη για να φορτώσουν τον εξαιρετικό καρπό της σταφίδας. Η περιοχή του Αγρίλη, της Αγίας Κυριακής, όπως και τα ίδια τα Φιλιατρά, γνώρισαν μεγάλη οικονομική άνθιση την περίοδο αυτή. Το 1861 φτιάχνεται στον οικισμό η Μπαράκα, η οποία ήταν κέντρο συνάντησης, αναψυχής, αλλά και εμπορίας της σταφίδας. Το 1865 στην περιοχή του Αγρίλη, υπήρξε θύμα απαγωγής, από ληστές, ο μετέπειτα πρωθυπουργός Σωτήριος Σωτηρόπουλος, ο οποίος κρατήθηκε αιχμάλωτος για 36 ημέρες, μέχρι να πληρωθούν λύτρα από την οικογένειά του και να απελευθερωθεί. Ο οικισμός του Αγρίλη έπαθε σημαντική καταστροφή από το σεισμό του 1886. Στις αρχές του 20ου αιώνα και καθώς η ακμή της σταφιδοκαλλιέργειας παρήλθε, οι κάτοικοι του Αγρίλη, όπως αυτοί των γειτονικών Φιλιατρών, σταδιακά στράφηκαν σε άλλες μορφές καλλιεργειών.

Διοικητική ιστορία

Ο Αγρίλης αναγνωρίστηκε το 1940 και προσαρτήθηκε στον τότε Δήμο Φιλιατρών, ενώ από το 1997, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», μέχρι και το 2010 παρέμεινε διοικητικά στον κατηργημένο Δήμο Φιλιατρών. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 128 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται με τον τουρισμό και σε διάφορες αγροτικές εργασίες. Το καλοκαίρι ο πληθυσμός αυξάνεται, λόγω του τουρισμού.

Κτίρια – αξιοθέατα – εκδηλώσεις

Ο οικισμός αποτελείται κυρίως από αγροικίες και εξοχικά. Οι περισσότερες καθημερινές ανάγκες των κατοίκων εξυπηρετούνται συνήθως στα Φιλιατρά. Στην περιοχή του οικισμού υπάρχουν επίσης διάφορες τουριστικές εγκαταστάσεις με ενοικιαζόμενα δωμάτια-διαμερίσματα. Στα άλλα αξιοθέατα του οικισμού, εκτός από την Παραλία του Αγρίλη και το βυζαντινό του εκκλησάκι περιλαμβάνεται και το «Κάστρο των παραμυθιών», το οποίο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1960, μετά από δωρεά του γιατρού Χαρ. Φουρναράκη. Το χωριό του Αγρίλη εξελίσσεται σε παραθαλάσσιο θέρετρο με αρκετά εξοχικά κέντρα. Στον Αγρίλη διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις και πολιτιστικά δρώμενα ο "Όμιλος Φίλων Αγρίλη", ο οποίος ιδρύθηκε το 1970 με έδρα στην Αθήνα και παράρτημα στα Φιλιατρά.

Δείτε επίσης

Φιλιατρά Δήμος Τριφυλίας Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Φιλιατρών

Παραπομπές

Πηγές

Κώστα Α. Σπανού, «Ο Αγρίλης μας στους θρύλους, στις παραδόσεις και την ιστορία», Αγρίλης 2003, από την ιστοσελίδα: http://www.agrilis.gr του "Ομίλου Φίλων Αγρίλη". Καίτη Αρώνη-Τσίχλη, «Το σταφιδικό ζήτημα και οι κοινωνικοί αγώνες. Πελοπόννησος 1893-1905», εκδόσεις "Παπαζήση", Αθήνα 1999, ISBN 960-02-1321-6, ISBN 978-960-02-1321-8. Πηγή: Το άρθρο της Νάση Μπαλτά, με τίτλο: "Ο πολιτισμός της σταφίδας. Η σταφιδοκαλλιέργεια στην Πελοπόννησο του 19ου αιώνα, η οικονομική κρίση και η εξέγερση των καλλιεργητών. Το πολιτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο", 06/02/2000, στην εφημερίδα Το Βήμα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας. "Όμιλος Φίλων Αγρίλη", από την ιστοσελίδα: www.agrilis.gr