Η Αγία Κυριακή, είναι παραθαλάσσιος οικισμός κοντά στα Φιλιατρά και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας. Από τα τέλη του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου αιώνα, το βασικό επίνειο, δηλαδή το λιμάνι, των Φιλιατρών (σήμερα ως επίνειο θεωρείται και το Λιμενάρι). Ήταν ένα σχετικά μικρό λιμάνι με σημαντική, όμως, εξαγωγική δραστηριότητα για το διεθνές εμπόριο της σταφίδας, από την περιοχή της Τριφυλίας.

Τοποθεσία

Το χωριό βρίσκεται πάνω στον παραλιακό δρόμο Φιλιατρών-Μαράθου, σε υψόμετρο 1 μέτρο και βρέχεται από τα νερά του Ιονίου Πελάγους. Απέχει από την πρωτεύουσα του νομού Καλαμάτα περίπου 80 χιλιόμετρα, προς τα βορειοδυτικά αυτής. Η Αγία Κυριακή είναι περίπου 4,5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά των Φιλιατρών.

Ιστορία

Κλασική, ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή

Στην ευρύτερη περιοχή της Αγίας Κυριακής, σύμφωνα με μια εκδοχή, τοποθετείται η αρχαία Εράνα, στην οποία υπήρχε ιερό, το οποίο ήταν αφιερωμένο πιθανώς στον Εραναίο Ποσειδώνα. Υπήρχε παλαιότερα, ως πειστήριο, μια μαρμάρινη κεφαλή αγάλματος αποδιδόμενη στο θεό αυτό, αλλά χάθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Την ρωμαϊκή εποχή δημιουργήθηκαν στην περιοχή και λουτρά. Πιστεύεται ότι πάνω στα ερείπια του ιερού της Αρχαίας Εράνας ανοικοδομήθηκε τον 4ο αιώνα βυζαντινός-παλαιοχριστιανικός ναός με πεντάκλιτη βασιλική. Σε ανασκαφές, στην περιοχή του υστερορωμαϊκού λουτρού και της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, βρέθηκαν επίσης νομίσματα εκείνων των εποχών.

«Κοινωνία της σταφίδας»

Το ίδιο το χωριό έχει ιστορία, η οποία ξεκινά προς τα τέλη του 19ου αιώνα. Το μικρό λιμάνι του, αλλά και το παλαιό εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο επεξεργασίας σταφίδας είχαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του χωριού, αλλά και ολόκληρης της περιοχής των Φιλιατρών, τα οποία συμμετέχουν στην «κοινωνία της σταφίδας», καθώς σύμφωνα με την ιστορικό Καίτη Αρώνη-Τσίχλη: "Γύρω από την καλλιέργεια και το εμπόριο της σταφίδας ζει και αναπτύσσεται ένας ολόκληρος κόσμος, η «κοινωνία της σταφίδας». Στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Πάτρα ­ κατ' εξοχήν πόλη-λιμάνι που οργανώνει την παραγωγή του προϊόντος και ελέγχει τις εξαγωγές ­ ή ο Πύργος, αλλά και στα χωριά και στις κωμοπόλεις, όπως το Ξυλόκαστρο, τα Λεχαινά, οι Γαργαλιάνοι ή τα Φιλιατρά, όλη η ζωή και οι δραστηριότητες των κατοίκων καθορίζονται από τη σταφίδα".

Διοικητική ιστορία

Ο οικισμός φέροντας αρχικά την ονομασία Αγία Κυριακή όρμος προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Εράνης από το 1896, ενώ λίγο μετά, μόλις το 1899, μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας, για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας, ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 το χωριό αποσπάται από τον Δήμο Εράνης και εντάσσεται στην Κοινότητα Φιλιατρών, ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Φιλιατρών, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 197 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται με τον τουρισμό, την αλιεία και κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, όπως η ελαιοκομία, άλλες δενδροκαλλιέργειες και με τα θερμοκήπια.

Κτίρια – αξιοθέατα – εκδηλώσεις

Εκτός από τα σπίτια στο χωριό υπάρχει ο Ιερός Ναός της Αγίας Κυριακής, κοντά στο λιμάνι, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Η Αγία Κυριακή, από την οποία πήρε το όνομά του το χωριό, εορτάζεται στις 7 Ιουλίου, με λειτουργία και λιτάνευση της εικόνας της Αγίας στο λιμάνι, ενώ διεξάγεται παράλληλα και ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Τριφυλίας, που προσελκύει κόσμο από την ευρύτερη περιοχή. Σημαντικά αξιοθέατα θεωρούνται επίσης το λιμανάκι του χωριού, καθώς και η ομώνυμη Παραλία της Αγίας Κυριακής.

Φωτογραφίες

Δείτε επίσης

Φιλιατρά Δήμος Τριφυλίας Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Φιλιατρών

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963. Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4. Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς). Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010. Χάρτες «ROAD». Ελληνική Στατιστική Αρχή. eetaa.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας. Αγία Κυριακή Φιλιατρών, από την ιστοσελίδα: filiatra.gr Φιλιατρά Τριφυλία: Οι Αρχαιολογικές Θέσεις, 11/10/2013, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος".