Η Μελιταία είναι ορεινό χωριό της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας.

Γεωγραφία - Ιστορία

Η Μελιταία βρίσκεται προς τα βόρεια όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας σε απόσταση 21 χλμ. ΝΑ. από τον Δομοκό (έδρα του δήμου), 31 χλμ. Β. από τη Λαμία και 53 χλμ. Ν. από τα Φάρσαλα. Είναι κτισμένη στους βόρειους πρόποδες του όρους Όθρυς σε υψόμετρο 540 μέτρα, ανάμεσα στα χωριά Μακρολίβαδο (Δ.) Καρυές (Β.-ΒΔ.) και Φιλιαδώνα (ΒΑ.). Ως οικισμός υπάρχει από τα χρόνια της τουρκοκρατίας και προϋπήρξε του 1640 αφού αναφέρεται ως Αβαρίτσα στην πρόθεση των αφιερωτών της Ιεράς Μονής της Ρεντίνας, στο φύλλο 25α μαζί με τους οικισμούς Δραμάλα, Λευθεροχώρι και Παλαμά καθώς και στα φύλλα 25β - 26α όπου υπάρχουν γραφές μεταγενέστερες της πρώτης.

Αξιοθέατα

Νοτιοανατολικά του χωριού είναι ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας πόλης της Αχαΐας Φθιώτιδας Μελιταίας ή Μελίτειας ή Μελιτέας, όπου υπάρχουν ερείπια ακρόπολης και τείχους. Η πόλη βρισκόταν σε ιδιαίτερα σημαντική και στρατηγική τοποθεσία, καθώς βρισκόταν πάνω στη μια από τις δύο κύριες οδικές αρτηρίες που οδηγούσαν από τη Θεσσαλία στη Στερεά και αντίστροφα. Ο Friedrich Stählin την περιγράφει "ως μια ισχυρή πόλη της Αχαΐας Φθιώτιδας, καλά οχυρωμένη, πλησίον του μυθικού ποταμού Ενιπέα, που έκοβε τα δικά της νομίσματα, έστελνε σχεδόν σε μόνιμη βάση τον ένα από τους δύο ιερομνήμονες που εκπροσωπούσαν την Αχαΐα Φθιώτιδα στη Δελφική Αμφικτιονία από τον 4ο έως και τον 2ο αι. π.Χ.". Ο γεωγράφος Στράβων αναφέρει, ότι αρχικά ονομαζόταν Πύρρα και ότι οι πρώτοι που κάτοικοι εγκαταστάθηκαν σε αυτή προέρχονται την πόλη «Ελλάδα», η οποία βρισκόταν 10 στάδια (1.850 μέτρα περίπου) πέρα από τον ποταμό Ενιπέα ενώ στην αγορά της υπήρχε ο τάφος του ήρωα Έλλην, ο οποίος σύμφωνα με τη μυθολογία θεωρείται γενάρχης όλων των Ελλήνων, γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας. Στην ίδια περιοχή είναι ο ναός της Αγίας Τριάδος που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για το καθολικό παλιάς μονής το οποίο χρονολογείται στον 17ο αιώνα και είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με εσωτερικό διάκοσμο επιχρισμένο, αλλά διακρίνονται ίχνη τοιχογραφιών στο υπέρθυρο της εισόδου και στην κόγχη της προθέσεως. Το μοναστήρι κτίσθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας και έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά από το τείχος της αρχαίας πόλης. Κειμήλια αποτελούν ένας τετράγωνος ογκόλιθος πάνω στην οποία στηρίζεται η Αγία Τράπεζα και περιέχει χαραγμένο το κείμενο της συνθήκης μεταξύ Μελιταίων και Πηρέων του 3ου π.Χ. αιώνος.

Διοικητικά

Αναφέρεται επίσημα το 1883 με την παλιά της ονομασία Αβαρίτσα στο ΦΕΚ 126Α - 02/04/1883 να ορίζεται έδρα του δήμου Μελιταίας. Το 1915 με το ΦΕΚ 89Α - 04/03/1915 μετονομάστηκε σε Μελιταία. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελεί την τοπική κοινότητα Μελιταίας που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Δομοκού του Δήμου Δομοκού και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 216 κατοίκους.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το ιερό της Εννοδίας στη Μελιταία της Αχαΐας Φθιώτιδας από την ιστοσελίδα https://ir.lib.uth.gr/