Πληροφορίες
Τα Άνω Λεχώνια είναι μεγάλο πεδινό χωριό του δυτικού Πηλίου, νοτιοανατολικά του Βόλου σε απόσταση 11 χλμ και υψόμετρο 150 μ. Απέχει από τη θάλασσα (Πλατανίδια) 1 χλμ περίπου. Αποτελεί έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Αρτέμιδας, του οποίου υπήρξε έδρα έως το 2010. Ο εύφορος κάμπος του παράγει φρούτα, ελιές και λαχανικά.
Αρχαιότητα
Πιθανόν πήρε το όνομά του από το σλάβικο λέχ (= πεδινός) ή από κάποιον Λέχωνα, ίσως ηγεμόνα της περιοχής. Υπάρχει και η λαϊκή άποψη που λέει πως επειδή η γη είναι εύφορη, παράγει όλα τα αγαθά που επιθυμεί οποιαδήποτε λεχώνα. Στο λόφο Νεβεστίκι βρίσκεται η θέση της αρχαίας Μεθώνης, στην οποία σώζονται χαλάσματα από το αρχαίο τείχος. Το τοπωνύμιο Νεβεστίκι ίσως είναι σλάβικο από τη λέξη nevesta (=νύφη, αρραβωνιαστικιά, νέα). Στο Πήλιο υπάρχει η παράδοση πως στα παλιά χρόνια δεν διαπόμπευαν τη νύφη που ο γαμπρός δεν έβρισκε αγνή, παρά την έκλειναν σε κάστρο-μοναστήρι. Άρα, Νεβεστίκι σημαίνει «Παρθενώνας» για παραστρατημένες κοπέλες και νιόπαντρες.
Βυζαντική αυτοκρατορία
Στα Βυζαντινά χρόνια δεν υπάρχουν πηγές έως την εποχή της Φραγκοκρατίας. Τότε ο ηγεμόνας Μιχαήλ Β΄ Παλαιολόγος πάντρεψε την κόρη του με τον ηγεμόνα της Αχαΐας Βιλλαρδουίνο και του έδωσε το χωριό προίκα.
Οθωμανική αυτοκρατορία
Όταν οι Οθωμανοί κατέκτησαν την Ελλάδα, το χωριό το κατοίκησαν Τούρκοι που έχτισαν σπίτια, πύργους, τζαμιά. Χριστιανοί δεν υπήρχαν πολλοί στο χωριό παρά μόνον λίγοι δουλευτάδες κολίγοι. Αργότερα οι κολίγοι που εγκαταστάθηκαν εκεί, σχημάτισαν χριστιανική συνοικία και σιγά-σιγά αυξάνονταν. Σ’ όλον τον κάμπο λίμναζαν νερά και μάστιζε τον τόπο η ελονοσία. Περί το 1523 στο λόφο Νεβεστίκι υπήρχε το γυναικείο μοναστήρι «Αϊ Νικόλας». Σήμερα υπάρχουν λείψανα αυτού του ναού. Το 1821 επαναστάτησε και η περιοχή εναντίον των Τούρκων, αλλά η επανάσταση κατεπνίγη.
Νεότερα χρόνια
Η Θεσσαλία ελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1881, αλλά από τα Λεχώνια οι Τούρκοι είχαν φύγει πολύ πιο πριν πουλώντας τις περιουσίες τους στους χριστιανούς. Τα Λεχώνια ήταν προοδευμένο χωριό γιατί:
Ο Κοκο(ω)σλής ή Κουκουσλής (οικογένεια) έφτιαξε το εργοστάσιο μεταξουργίας το 1865. Τα Άνω Λεχώνια ενώθηκαν σιδηροδρομικά με το Βόλο το 1895. Έγινε και άλλο εργοστάσιο μεταξουργίας του Κουτούπη το 1900. Πλούσιοι ήρθαν κι έχτισαν τα αρχοντικά τους (αρχοντικά Κοντού, Κασιόπουλου, Χατζηκυριαζή, Αλ. Τοπάλη). Ιδρύθηκε συνεταιρισμός (Συνεταιρισμός Παραγωγών Οπωρολαχανικών Λεχωνίων Καραμπασίου-ΣΠΟΛΚ) που έφτιαχνε κομπόστες (1919) και τα καΐκια από το επίνειο Πλατανίδια, τις μετέφεραν στις αγορές του εξωτερικού. Ένα άλλο εργοστάσιο το παγοποιείο του Δημόπουλου το 1920, παρήγαγε πάγο και ηλεκτρικό ρεύμα ηλεκτροδοτώντας το χωριό. Στα χρόνια 1920-50 ήταν αλευρόμυλος. Το 1931 εγκαινιάστηκε ο ναός του Αγίου Αθανασίου. Στα χρόνια της Κατοχής οι Λεχωνίτες πολέμησαν τον κατακτητή. Οι Γερμανοί ήρθαν στα Λεχώνια τη δεύτερη μέρα του Πάσχα το 1941 και έφυγαν το 1944. Με το πέρασμα του χρόνου πολλά άλλαξαν. Ασφαλτοστρώθηκαν οι δρόμοι, ενώ κτίστηκαν σχολείο (1956), ιατρείο, νηπιαγωγείο κλπ. Σήμερα το χωριό αποτελεί προάστιο του Βόλου και συνδέεται με την αστική συγκοινωνία Νο 5. Τωρινός πρόεδρος του χωριού είναι ο Νίκος Νομικός.
Τοπική κοινότητα
Η τοπική κοινότητα Άνω Λεχωνίων είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 3,519 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τον οικισμό Πλατανίδια.
Πληθυσμός
(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)
Πηγές
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1964 (ΠΛ)
