Πληροφορίες
Η Λούτσα αναφερόμενη παλαιότερα και ως το Αθαλάσσι, είναι παραθαλάσσιος οικισμός της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας, κοντά στη Φοινικούντα. Διοικητικά ανήκει στην Κοινότητα Φοινικούντας και υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Μεθώνης, του Δήμου Πύλου - Νέστορος.
Τοποθεσία
Η Λούτσα Μεσσηνίας είναι σήμερα ένας πολύ μικρός οικισμός στην ομώνυμη παραλία, νότια του Γριζοκάμπου, του οποίου αποτελεί το επίνειο (λιμάνι). Είναι κτισμένη στη δυτική γωνία της βάσης ενός νοητού ισοσκελούς τριγώνου, στραμμένου προς τον Νότο, που σχηματίζει το Ακρωτήριο Ακρίτας (γνωστό και ως «Κάπο - Γκάλο» ή «Καβογάλο»). Η Λούτσα βρίσκεται νοτιοανατολικά της Μεθώνης, από την οποία απέχει περίπου 11 χιλιόμετρα και νοτιοανατολικά από την Φοινικούντα, από την οποία απέχει περίπου 1,5 χιλιόμετρα. Έχει μηδενικό υψόμετρο και βρέχεται από τη θάλασσα. Κοντά στην Λούτσα βρίσκονται επίσης, προς τα βορειοανατολικά της ο Γριζόκαμπος, σε απόσταση 1,5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νοτιοανατολικά της το Ακριτοχώρι, σε απόσταση 2,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα ανατολικά της η Υάμεια, σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων.
Ιστορία
Η περιοχή του χωριού, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεθώνης, όσο και της Πυλίας. Κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της Αρχαίας Πύλου. Το χωριό υπάρχει, πιθανώς, από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν «Αθαλάσσι». Σύμφωνα με διάφορες τοπικές παραδόσεις, ίσως, παλαιότερα ήταν ακόμα και πόλη, λόγω των διαφόρων ερειπίων που βρίσκονται στην περιοχή, μέρος της οποίας παλαιάς πόλης λέγεται πως βυθίστηκε μετά από μεγάλο σεισμό. Πολλοί την παρομοιάζουν εν μέρει με την Ατλαντίδα.
Φοινικούς Λιμήν
Μπροστά από την Λούτσα και την γειτονική της Φοινικούντα, βρισκόταν κατά την αρχαιότητα, ο Φοινικούς Λιμήν, τον οποίο αναφέρει ο Παυσανίας στα «Μεσσηνιακά» του.
Μεσαίωνας - Α΄ Ενετοκρατία (1205 - 1432)
Για την περίοδο του Μεσαίωνα και την Α΄ Ενετοκρατία, δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία, αλλά εικάζεται από ερευνητές της τοπικής ιστορίας, ότι πιθανώς πρέπει και τότε να υπήρχε εκεί χωριό.
Α΄ Τουρκοκρατία (1460 - 1683)
Την περίοδο της Α΄ Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με τον Θανάση Πετσάλη - Διομήδη, στο ιστορικό του μυθιστόρημα «Οι Μαυρόλυκοι», στην περιοχή της σημερινής Λούτσας υπήρχε το χωριό «Αθαλάσσι». «Στ' ακρογιάλι κάτω, ένα μοναχικό χωριό. Τ' όνομά του Αθαλάσσι (Λούτσα). Μεγαλούτσικο χωριό. Θα 'χε τότε, στα 1560 - 1570, κάπου διακόσια τριάντα τζάκια. Ντόπιοι οι περισσότεροι, χωριανοί. Ωστόσο είχαν ριζώσει, από τα χρόνια των Βενετσάνων, κάμποσες οικογένειες εβραϊκές. Αργότερα, με τους Τούρκους, που ήρθαν στο χωριό - κάπου σαράντα φαμελιές - κουβαλήθηκαν και μερικοί Αρβανίτες».
Σύμφωνα με τον ερευνητή της τοπικής ιστορίας Σταύρο Π. Τσώνη, στο βιβλίο του «Γριζόκαμπος - Ένα παράξενο χωριό», τα 230 τζάκια, δηλαδή ο αριθμός των οικογενειών, «αν πολλαπλασιαστεί με το 5 ή το 6, που ήταν τότε - κατά μέσον όρο - ο αριθμός των μελών κάθε οικογένειας, το Αθαλάσσι (Λούτσα) πρέπει να είχε 1200 έως 1400 κατοίκους τουλάχιστον».
Διοικητική ιστορία
Ο οικισμός της Λούτσας αναγνωρίσθηκε και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Φοινικούντας, μόλις το 1971. Το χωριό παρέμεινε ως οικισμός της Κοινότητας Φοινικούντος, από το 1971 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του Σχεδίου «Καποδίστριας», η Λούτσα υπήχθη στο Δήμο Μεθώνης, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του Προγράμματος «Καλλικράτης», η Λούτσα ανήκει πλέον στο νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης», με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων, οι οποίοι ήταν, ο Δήμος Κορώνης, ο Δήμος Μεθώνης, ο Δήμος Νέστορος, ο Δήμος Παπαφλέσσα, ο Δήμος Πύλου και ο Δήμος Χιλιοχωρίων. Η Λούτσα σήμερα είναι οικισμός της Κοινότητας Φοινικούντας, της Δημοτικής Ενότητας Μεθώνης, του Δήμου Πύλου-Νέστορος, στην οποία Κοινότητα Φοινικούντας, υπάγονται επίσης οι οικισμοί, ο Ανεμόμυλος, ο Γριζόκαμπος, η Φοινικούντα (έδρα), τα Χουνάκια, καθώς και τα ακατοίκητα σήμερα νησιά της Αγία Μαριανής (Αγίας Μαρίνας) και της Σχίζας.
Πληθυσμιακή εξέλιξη
Ο οικισμός, με βάση την Απογραφή του 2011, έχει 13 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες και τον τουρισμό.
Κτίρια - εκδηλώσεις - αξιοθέατα
Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει το εκκλησάκι του χωριού, το οποίο βρίσκεται χτισμένο στη βορειοανατολική γωνία του ιερού, του παλαιού μεγάλου ναού της περιοχής του χωριού, γνωστού και ως η «Παλαιοχριστιανική Βασιλική Λούτσας». Το εκκλησάκι αυτό υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας και είναι αφιερωμένο στην Αγία Παρασκευή, της οποίας η μνήμη τιμάται στις 26 Ιουλίου, οπότε γίνεται και το πανηγύρι του χωριού, στο οποίο συρρέουν προσκυνητές και παραθεριστές, για να προσκυνήσουν, να κάνουν το μπάνιο τους στην «Παραλία Λούτσας» και να απολαύσουν την παραδοσιακή γουρνοπούλα, ψημένη στα κάρβουνα. Ο γραφικός οικισμός της Λούτσας και η παραλία της απέχουν μόλις 1,5 χιλιόμετρα από την Φοινικούντα. Στην ευρύτερη περιοχή του χωριού, υπάρχουν επίσης διάφορες τουριστικές εγκαταστάσεις με ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενώ στην παραλία υπάρχει μικρό κάμπινγκ, καθώς και διάφορες παραδοσιακές ψαροταβέρνες.
Παλαιοχριστιανική Βασιλική Λούτσας
Στην περιοχή της Λούτσας, πάνω στον μικρό λόφο, που βρίσκεται βόρεια του οικισμού, υπάρχουν τα ερείπια μεγάλου χριστιανικού ναού (Παλαιοχριστιανική Βασιλική Λούτσας). Στη βορειοανατολική γωνία του ιερού του παλαιού ναού, κατασκευάσθηκε μεταγενέστερα το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής.
Πύργος «Μπούρτζι»
Το Μπούρτζι είναι ένας μικρός παραθαλάσσιος πύργος, με τα χαρακτηριστικά της βίγλας (Βίγλα Λούτσας Φοινικούντας), πιθανώς της βενετσιάνικης περιόδου, ο οποίος είναι κτισμένος σε σχετικά δυσπρόσιτη τοποθεσία, σε μικρή απόσταση από την Λούτσα. Ίσως εξυπηρετούσε στην επιτήρηση των πλοών βόρεια της νήσου Σχίζας, ή στον έλεγχο του αγκυροβολίου, στον απάνεμο όρμο Βρωμονέρι, αλλιώς και Τσερλονέρι, ή σύμφωνα με την τοπική παράδοση, λειτουργούσε ως φάρος - σηματωρός, ο οποίος καθοδηγούσε τα διερχόμενα πλοία για το Πόρτο - Γρίζι, δηλαδή το Λιμάνι Λούτσας.
Παραλία Λούτσας
Σε απόσταση λίγων μέτρων νότια του χωριού, βρίσκεται και η παραλία του, η Παραλία Λούτσας, η οποία εκτείνεται από τη δυτική πλευρά του Ακρωτηρίου Ακρίτα, ως το λοφίσκο Καταρραχάκια. Η αμμώδης παραλία της και ο βυθός της με τα βότσαλα, θεωρείται ως ιδανική για μπάνιο, ενώ είναι τόσο καθαρή, που έχει πάρει γαλάζια σημαία. Έχει άμεση πρόσβαση, από τις Επαρχιακές Οδούς, την 13 Επαρχιακή Οδό Χαρακοπιού - Μεθώνης και την 13α Επαρχιακή Οδό Κορώνης - Μεθώνης.
Καταγωγή Ρήγα Φεραίου
Από τη Λούτσα Φοινικούντας, έλκει την καταγωγή του ο Ρήγας Φεραίος. Οι πρόγονοί του Ρήγα Φεραίου, κατάγονταν από εδώ. Σύμφωνα με τον Ακαδημαϊκό Θ. Πετσάλη - Διομήδη, από το Αθαλάσσι (Λούτσα) καταγόταν και έζησε εκεί, ο παππούς του Ρήγα, ο Μαυρόλυκος.
Χάρτης περιοχής
Πηγές
Σταύρος Π. Τσώνης, «Γριζόκαμπος: Ένα παράξενο χωριό. (Ιστορία - Κοινωνικός βίος - Ήθη - Μνημεία - Γριζοκαμπίτικα διηγήματα - Γενεαλογικό Δένδρο)», Αθήνα 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Δήμος Πύλου - Νέστορος, από την ιστοσελίδα https://pylos-nestor.gr/,του Δήμου Πύλου - Νέστορος. "Φοινικούς Λιμήν": Φοινικούντα, Μεσσηνία, Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2013, από την ιστοσελίδα https://aristomenismessinios.blogspot.com/2013/10/blog-post_6630.html, του τοπικού ΜΜΕ, Αριστομένης ο Μεσσήνιος.
