Η Μυτιλήνη είναι πόλη κτισμένη στο νοτιοανατολικό άκρο της νήσου Λέσβου. Είναι πρωτεύουσα του νησιού και του νομού της Λέσβου, έδρα του Δήμου Μυτιλήνης και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, διοικητικό, εμπορικό και πνευματικό κέντρο με πληθυσμό 32.740 κατοίκους.

Πληθυσμός και δόμηση

Η έκταση της πόλης της Μυτιλήνης είναι σχετικά μεγάλη, αλλά δυσανάλογη ως προς τον πληθυσμό της. Ο σχετικά μικρός πληθυσμός (32.740 κάτοικοι) ως προς την έκταση της οφείλεται στο ότι μόνο το νότιο και το νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης έχουν υποστεί τον οικοδομικό οργασμό των δεκαετιών του 80' και του 90' της πυκνής δόμησης - κατασκευής πολυκατοικιών, άρα και τη συγκέντρωση της πλειοψηφίας του πληθυσμού εκεί, δηλαδή στο 35-40% μόνο όλης της έκτασης της πόλης.

Η υπόλοιπη μεγαλύτερη πιο αραιοκατοικημένη έκταση της Μυτιλήνης αντιπροσωπεύεται σχεδόν ακόμη από χαμηλά, παλαιά κυρίως κτήρια, μεταξύ των οποίων πολλά διατηρητέα νεοκλασικά (αρχοντικά) και κάποια δυτικής ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής κτήρια, όπως ο Ι.Ν. Αγίου Θεράποντα, έργο του Αργύριου Αδαλή, αναγεννησιακού ρυθμού με το μεγαλοπρεπή μπαρόκ τρούλο του να δεσπόζει στο λιμάνι της πόλης, το καμπαναριό της μητροπόλεως που είναι νεογοτθικού ρυθμού,( μοναδικό στην Ελλάδα αυτού του ρυθμού), το όμορφο νεο-μπαρόκ 4όροφο κτήριο στην Πλατεία Σαπφούς στην προκυμαία και αρκετά αρχοντικά σε όλη την επικράτεια της πόλης. Τα περισσότερα βρίσκονται στη περιοχή Σουράδα στο νοτιοανατολικό τμήμα της πόλης στο δρόμο προς αεροδρόμιο, τα οποία χτίστηκαν από Έλληνες στα τέλη του 19ου αι. και αρχές του 20ού αι. που ζούσαν στο εξωτερικό. Για το λόγο αυτό τα κτήρια αυτά φέρουν πάνω τους πολλά δυτικοευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως μπαρόκ, νεογοτθικά, μπελ επόκ, αναγεννησιακά, νεοκλασικά και πολλές φορές αναμεμιγμένα μεταξύ τους δημιουργώντας μια όμορφη, παράξενη αρχιτεκτονική εικόνα για την πόλη αλλά και για το νησί. Χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό αριστούργημα της περιοχής είναι ο αρκετά γνωστός "Πύργος Μυτιλήνης" μπελ επόκ ρυθμού, που λειτουργούσε μέχρι πρόσφατα ως πολυτελής ξενώνας. Υπάρχει επίσης ιερός ναός στο νησί της Λέσβου, που τιμά τον Άγιο Συμεών, τον νέο στυλίτη τoν Λέσβιο. Η εκκλησία ονομάζεται Άγιος Συμεών Μυτιλήνης και βρίσκεται κοντά στην παλιά αγορά. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στον συνοικισμό της Επάνω Σκάλας πολλές οικογένειες Ελλήνων Μικρασιατών. Εκεί βρίσκεται και το ιστορικό Μνημείο της Μικρασιάτισσας Μάνας.

Συνοικίες

Οι σημαντικότερες συνοικίες της πόλης της Μυτιλήνης είναι οι εξής:

Αγορά Αλυσίδα (Πλατεία Αλυσίδας) Βουναράκι Επάνω Σκάλα Καλλιθέα Καμάρες-Πλάτανος Κιόσκι Κράτηγος Λαγκάδα Λαζαρέτο Μακρύς Γιαλός Νεάπολη Πυργέλια Σαβαρλί (Συνοικισμός) Σουράδα Χάλικας (Πάνω, Μεσαίος, Κάτω) Χρυσομαλλούσα

Ιστορία

Αρχαιότητα

Στην αρχαιότητα η Μυτιλήνη βρισκόταν στην ανατολικότερη ακτή της Λέσβου πάνω σε ένα μικρό νησί που ενώθηκε αργότερα με τη Λέσβο, επεκτεινόταν ανάμεσα στο βόρειο και το νότιο λιμάνι. Το νησάκι της Μυτιλήνης χώριζε με την υπόλοιπη Λέσβο ένας πορθμός μήκους 700 μέτρων και πλάτους 30 μέτρων. Ο Λέσβιος συγγραφέας Λόγγος που έζησε στους Ρωμαϊκούς χρόνους καταγράφει τις μεγάλες πέτρινες γέφυρες με τις οποίες γινόταν μετάβαση ανάμεσα στις δύο πλευρές του πορθμού. Η Ελληνική λέξη "Εύριπος" χρησιμοποιείται συχνά στις αναφορές για κάποιον Πορθμό, κάτι αντίστοιχο με τη Χαλκίδα. Το στενό επέτρεπε τη διέλευση πλοίων διαφόρων μεγεθών, ακόμη και των πολεμικών της περιόδου, γνωστά ως Τριήρεις με τρεις σειρές κουπιών, έξι μέτρα πλάτος και βύθισμα περί το ένα μέτρο. Η πόλη επεκτεινόταν και στις δυο πλευρές του Πορθμού, η μετάβαση από το ένα τμήμα στο άλλο γινόταν με μαρμάρινες γέφυρες. Ο πορθμός ξεκινούσε από την παλιά αγορά που ονομάζεται σήμερα "Επάνω Σκάλα", διέσχιζε τη διαδρομή που βρίσκεται σήμερα η κεντρική Οδός Ερμού και κατέληγε στο νότιο λιμάνι. Ο πορθμός σταδιακά γέμισε με απορρίμματα και λάσπη, χρειάστηκε ανθρώπινη επέμβαση για να διασωθεί το κάστρο της Μυτιλήνης, την περίοδο του Μεσαίωνα ο πορθμός επιχωματώθηκε. Τον 7ο αιώνα π.Χ. η Μυτιλήνη ανταγωνιζόταν τη Μήθυμνα Λέσβου στα βόρεια για την ηγεσία της Λέσβου, και συγκέντρωνε πλήθος της αριστοκρατίας από τα ανατολικά του νησιού. Η Μυτιλήνη ήταν γενέτειρα μεγάλων προσωπικοτήτων όπως ο λυρικός ποιητής Αλκαίος ο Μυτιληναίος (σύγχρονος της Σαπφούς της Ερέσιας), και ο πανίσχυρος Πιττακός, ένας από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας. Επίσης ο συνεχιστής της σχολής του Κήπου του Επίκουρου ήταν ο Έρμαρχος ο Μυτιληναίος. Η πόλη έκοβε από τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. δικά της νομίσματα από ήλεκτρο. Η Αποστασία της Μυτιλήνης απέναντι στην Αρχαία Αθήνα (429 π.Χ.) γνώρισε βίαιη καταστολή. Η Αθηναϊκή Σύνοδος αποφάσισε να σφάξουν όλους τους άντρες της πόλης και να πουλήσουν τα γυναικόπαιδα σαν δούλους αλλά η Σύνοδος την επόμενη μέρα ακύρωσε την απόφαση. Η ακύρωση έγινε αργά, καθώς μια Τριήρης είχε διασχίσει ήδη τα 186 μίλια (περίπου 300 χιλιόμετρα) σε λιγότερο από μια μέρα για να εκτελέσει την εντολή της πρώτης Συνέλευσης, δηλαδή την εκτέλεση 3.000 κάτοικων. Ο Αριστοτέλης έζησε στη Μυτιλήνη δύο χρόνια (337 - 335 π.Χ.) παρατηρώντας τη φύση και δη τη βιοποικιλότητα των δύο κόλπων του νησιού (κόλπος Καλλονής και κόλπος της Γέρας), εγκαθιδρύοντας τον κλάδο της βιολογίας. Ο φίλος και διάδοχός του Θεόφραστος ήταν από την Ερεσσό. Αμέσως μετά την παραμονή του στη Μυτιλήνη ο Αριστοτέλης έγινε δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του γιου του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου Β΄. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και ο Ιούλιος Καίσαρας νίκησαν επιτυχώς τους Λέσβιους στη "μάχη της Μυτιλήνης" (81 π.Χ.) και κατέκτησαν το νησί. Παρά το γεγονός ότι εκείνη την εποχή οι Μυτιληνιοί συνήθως υποστήριζαν τους ηττημένους κατόρθωσαν να αποσπάσουν την εύνοια των Ρωμαίων και να γνωρίσουν μεγάλη ανάπτυξη.

Νεότερα χρόνια

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς και ο Απόστολος Παύλος σταμάτησαν για λίγο στη Μυτιλήνη στο 3ο Αποστολικό Ταξίδι (Πράξεις Αποστόλων 2:14), αφετηρία τους ήταν η Μικρασιατική Άσσος και επόμενος προορισμός τους η Χίος (Πράξεις Αποστόλων 2:15). Το μυθιστόρημα Δάφνις και Χλόη που έγραψε ο Λέσβιος συγγραφέας Λόγγος περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο ζωής των κατοίκων της Μυτιλήνης εκείνη την εποχή. Ο ιστορικός Ζαχαρίας Σχολαστικός ή "Ζαχαρίας της Μυτιλήνης" έζησε την περίοδο 465-536, έγινε επίσκοπος Μυτιλήνης αλλά ασπάστηκε την αίρεση των Χαλκηδονίων. Ο Σχολαστικός πέθανε ή εκθρονίστηκε την περίοδο 536 - 553. H πόλη της Μυτιλήνης ήταν τον 9ο αιώνα η πατρίδα τριών Βυζαντινών αδελφών Αγίων : Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος, Συμεών ο Στυλίτης ο Λέσβιος, και Δαυίδ ο Μοναχός, η εκκλησία Άγιος Συμεών Μυτιλήνης τιμά τον έναν από τους τρεις αδελφούς. Ο μελλοντικός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ´ ο Μονομάχος μπήκε στο στόχαστρο της αυτοκράτειρας Ζωής, τον έστειλε εξορία στη Μυτιλήνη ο δεύτερος σύζυγος της Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών. Μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Δ΄ (1042) ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος ανακλήθη από την εξορία και διορίστηκε Δικαστής. Στη Μυτιλήνη και στη Λέσβο γενικά υπήρχαν πολλοί Εβραίοι από την αρχαιότητα, ο Μπέντζαμιν του Τούντελα καταγράφει 10 Εβραικούς οικισμούς στο νησί (1170). Τον Μεσαίωνα ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, για κάποιο χρονικό διάστημα όταν την κατέλαβε ο Τζαχάς (1085) πέρασε στη Δυναστεία των Σελτζούκων. Η Δημοκρατία της Βενετίας διεκδίκησε δικαιώματα για εμπόριο στα λιμάνια του νησιού. Τον 13ο αιώνα την κατέκτησε ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης. Οι Βυζαντινοί με τη βοήθεια Οθωμανικών δυνάμεων ανακατέλαβαν τη Λέσβο από τον Γενοβέζο ευγενή Ντομένικο Καττάνεο (1335). Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος έδωσε τη Λέσβο προίκα στον Γενοβέζο ευγενή Φραντσέσκο Α΄ Γκαττιλούζιο όταν παντρεύτηκε την αδελφή του Μαρία Παλαιολογίνα της Λέσβου. Η Δημοκρατία της Γένοβας ανακαίνισε το "κάστρο της Λέσβου" (1373), η Λέσβος παρέμεινε στη Γένοβα μέχρι τη χρονιά που την κατέκτησε ο Οθωμανός Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής (1462). Παρέμεινε στην κυριαρχία των Οθωμανών μέχρι τον 20ο αιώνα, όταν ξέσπασε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος (1912) εισήλθε στο Βασίλειο της Ελλάδας.

Πολιτισμός

Μνημεία

Ο ναός του Αγίου Θεράποντα Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αθανασίου με το νεογοτθικού ρυθμού καμπαναριό Το Κάστρο της Μυτιλήνης, επίσης «Φρούριο της Μυτιλήνης» Το Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης Το αρχαίο λιμάνι στην περιοχή Επάνω Σκάλα Το Γενί Τζαμί Μυτιλήνης Το Άγαλμα της Ελευθερίας το Παλαιό Δημαρχείο το πρώην ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια» Το παλιό Λιμεναρχείο στην Πλατεία Σαπφούς Το κτήριο της Περιφέρειας

Μουσεία

Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Μουσείο Μυτιλήνης Δημοτική Πινακοθήκη Μουσείο Θεόφιλου Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Βιβλιοθήκη Teriade

Αρχιτεκτονική

Απο το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Λέσβος γνωρίζει μεγάλη εμπορική και οικονομική άνθηση (ελαιοπαραγωγή, σαπωνοποιεία, βυρσοδεψία, ναυτιλία) γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την ανέγερση δημοσίων (Νοσοκομείο, Α΄Ελληνικό Γυμνάσιο, Παρθεναγωγείο) και ιδιωτικών κτιρίων. Ο πιο σημαντικός αρχιτέκτονας της εποχής ήταν ο Μυτιληναίος Αργύριος Αδαλής, βοηθός του Θεόφιλου Χάνσεν και του Ερνέστου Τσίλλερ, με κυριότερα έργα του την κατασκευή του Αγίου Θεράποντα, του Α΄ Γυμνασίου Μυτιλήνης, του Παρθεναγωγείου (1861) και του Δημαρχείου, καθώς και πολλών αρχοντικών (κατοικίες Αχιλλέα Βουρνάζου στο Κιόσκι και στη Βαρειά). Επίσης, ο Σμυρναίος αρχιτέκτονας Ξενοφών Λάτρης, ο Μυτιληναίος πολιτικός μηχανικός Ιγνάτιος Βαφειάδης (κατοικία Λουκά Γούτου) και οι εμπειροτέχνες αρχιτέκτονες Δημήτριος Μεϊμάρης (Τουρκικό Γυμνάσιο, Ινταντιέ, Ναός Αγίου Αθανασίου, Οικία Σωτ. Κατσακούλη) και Ασημάκης Φούσκας (Αρχοντικό Ιωάννη Λαλέλλη).

Οικονομία

Η Μυτιλήνη συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα κοντινά νησιά της Λήμνου, της Χίου, του Αϊβαλιού,και την καλοκαιρινή περίοδο με τη Σμύρνη στην Τουρκία. Η πόλη συνδέεται με τις κύριες ηπειρωτικές πόλεις της χώρας (Πειραιάς, Αθήνα και Θεσσαλονίκη). Το πλοίο Αίολος Κεντέρης (το οποίο ονομάστηκε από τον Κώστα Κεντέρη) συνέδεε την πόλη με εξάωρα δρομολόγια προς Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το κύριο λιμάνι που συνδέει την πόλη με την ηπειρωτική Ελλάδα είναι αυτό του Πειραιά. Η πόλη παράγει ούζο. Υπάρχουν πάνω από 15 εμπορικοί παραγωγοί στο νησί. Η πόλη εξάγει σαρδέλες οι οποίες συλλέγονται από τον κόλπο της Καλλονής, ελαιόλαδο, λαδοτύρι, τυρί και ξυλεία.

Συγκοινωνίες

Ακτοπλοϊκές

Το λιμάνι της πόλης, που είναι από τα μεγαλύτερα του Αιγαίου, έχει καθημερινά ακτοπλοϊκή σύνδεση με το λιμάνι του Πειραιά με ενδιάμεσο σταθμό το λιμάνι της Χίου, αλλά και μια σύνδεση με τη Καβάλα με ενδιάμεσο σταθμό τη πρωτεύουσα της Λήμνου, Μύρινα. Εκτός αυτού για τη Βόρεια Ελλάδα υπάρχει και σύνδεση με τη Θεσσαλονίκη μια φορά την εβδομάδα για τους χειμερινούς μήνες, ενώ τους θερινούς μήνες προθέτονται δύο εβδομαδιαία δρομολόγια για Θεσσαλονίκη με πλοία τύπου Καταμαράν της εταιρείας SeaJets. Υπάρχει και δρομολόγιο του ΚΤΕΛ Λέσβου από και προς Θεσσαλονίκη κάθε Τετάρτη, το οποίο πραγματοποιείται μέσω της εκμετάλλευσης του δρομολογίου προς Καβάλα, όπου από εκεί το λεωφορείο οδηγείται στον υπεραστικό σταθμό 'Μακεδονία' στη Θεσσαλονίκη. Επίσης το συνδέουν και δρομολόγια με μικρά πλοία με τις πόλεις Αϊβαλί όλο το έτος αλλά και με τη Σμύρνη το καλοκαίρι στα απέναντι τουρκικά παράλια.

Αεροπορικές

Ο κεντρικός επιβατικός αερολιμένας της Μυτιλήνης "Οδυσσέας Ελύτης" ανήκει στον όμιλο Fraport Greece, και συνδέεται αεροπορικώς με την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Λήμνο και τη Χίο, καθώς και με άλλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, μέσω των αερογραμμών της Aegean Airlines, της Olympic Air και της Sky Express για πτήσεις εσωτερικού. Όμως κατά την τουριστική περίοδο πραγματοποιούνται ναυλωμένες πτήσεις από και προς διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με κυριότερες το Λονδίνο, το Άμστερνταμ, Κοπεγχάγη, μεταξύ πολλών άλλων.

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη

Η Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης στεγάζεται σε ένα παλαιό αρχοντικό στο κέντρο της πόλης, (πρώην Κλινική Δούκαρου) απέναντι από το πάρκο της Αγίας Ειρήνης. Η πρώτη συγκρότησή της γίνεται το 1945 όταν με πρωτοβουλία της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ Μυτιλήνης, όταν μέρος της βιβλιοθήκης του ακαδημαϊκού Δημητρίου Βερναρδάκη μεταφέρθηκαν στο κτήριο όπου στεγάζεται σήμερα η Βιβλιοθήκη. Η εφημερίδα «Ελεύθερη Λέσβος» μάλιστα, δημοσιεύει στις 10-3-1945 την επίσημη ανακοίνωση λειτουργίας της Βιβλιοθήκης και ενημερώνει για το ωράριο λειτουργίας της. Από το 1952 η Βιβλιοθήκη, γίνεται Δημόσια και εμπλουτίζεται συνεχώς, με τεκμήρια που αριθμούν περισσότερους από 110.000 τίτλους και καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο της ανθρώπινης γνώσης. Από τη δεκαετία του 1970 διαθέτει Κινητή Βιβλιοθήκη. Το 1992 ξεκινάει η μηχανοργάνωσή της. Από τις συλλογές της ξεχωρίζουν η «Βιβλιοθήκη του Δημητρίου Βερναρδάκη» και το «Αρχείο του Θείελπι Λευκία».

Δήμος Μυτιλήνης

Η διάσπαση του δήμου αποτελούσε πάγιο αίτημα των κατοίκων της Λέσβου από την εποχή που εφαρμόστηκε το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Έτσι, με τροπολογία που παρουσιάστηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019 από το Υπουργείο Εσωτερικών, αποφασίστηκε η διάσπαση του Δήμου, από τον Σεπτέμβριο του 2019 και με την ανάληψη των νέων δημοτικών αρχών που προέκυψαν από τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές 2019, σε: Δήμο Μυτιλήνης με έδρα τη Μυτιλήνη, που περιλαμβάνει τις δημοτικές ενότητες Μυτιλήνης, Αγιάσου, Πλωμαρίου, Λουτροπόλεως Θερμής, Ευεργέτουλα και της Γέρας. Δήμο Δυτικής Λέσβου με έδρα την Καλλονή, που περιλαμβάνει τις δημοτικές ενότητες Καλλονής, Μανταμάδου, Αγίας Παρασκευής, Ερεσού-Αντίσσης, Πολιχνίτου, Πέτρας και Μήθυμνας. Πρώτος δήμαρχος Μυτιλήνης μετά την επανασύσταση του Δήμου εξελέγη ο Στρατής Κύτελης (2019).

Εικόνες

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Ραδιόφωνα

Love Ράδιο Μυτιλήνη Ρυθμός Αίολος Άστρα Τοπική Μυτιλήνη Best FM Στο Νησί Slam Τηλεόραση

Από την Μυτιλήνη λειτουργεί ένας περιφερειακός τηλεοπτικός σταθμός: Aeolos TV Εφημερίδες

Οι κύριες έντυπες εφημερίδες της πόλης είναι: Εμπρός ,Τα Νέα της Λέσβου, Δημοκράτης Διαδικτυακά νέα :

Aeolos, Stonisi, Emprosnet, Lesvosnews, Lesvospost.

Πηγές

Βουκλαρή Ευαγγελία, 2014, Ο κτιριακός τύπος των ξενοδοχείων στον αστικό και περιαστικό χώρο της Μυτιλήνης (1850 - 1930), Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Έρευνα-Διάλεξη Σωτηρίου - Δωροβίνη, Ιωάννα, 2001. Η αρχιτεκτονική των κατοικιών της ανώτερης αστικής τάξης της Μυτιλήνης (1850 - 1930), Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστοσελίδα Δήμου Μυτιλήνης

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

Μυτιλήνη (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Μυτιλήνη, η αρχόντισσα του αρχιπελάγους (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Αρχοντικά Μυτιλήνης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Τότε που ζούσαμε (Μυτιλήνη) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα: Η πόλη της Μυτιλήνης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)