Πληροφορίες
Τα Μιστεγνά είναι οικισμός της Λέσβου στο Βόρειο Αιγαίο.
Γενικά στοιχεία
Τα Μιστεγνά βρίσκονται κοντά στα ανατολικά παράλια του νησιού σε υψόμετρο 80 μέτρα ενώ απέχει 16 χλμ. βόρεια από την πόλη της Μυτιλήνης. Σε γραπτές πηγές απαντά και ως Μυστιγνά, Μιστεγνά, Μηστεγνά, Μηστιγνά, ενώ σε οθωμανικές πηγές διαβάζουμε مستغنا / M-st-ğna. Για την ετυμολογία του τοπωνυμίου έχει προταθεί η υπόθεση της παραφθοράς του "μη-στεγνά" που σημαίνει "περιοχή με αρκετά νερά". Κατά μια άλλη εκδοχή, το σημερινό τοπωνύμιο προκύπτει από παραφθορά του παλαιότερου "Μυστικά" που περιγράφει υποτίθεται οικισμό κρυμμένο κι αθέατο από κάθε πλευρά. Σήμερα το χωριό είναι κυριολεκτικά βουτηγμένο σε όμορφους ελαιώνες. Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα, μετά την απελευθέρωση της Λέσβου, το 1918 στο ΦΕΚ 116Α - 28/05/1918 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί την Σκάλα Μιστεγνών και τους Τούμπες αποτελούν την κοινότητα Μιστεγνών της δημοτικής ενότητας Λουτροπόλεως - Θερμής που υπάγεται στο δήμο Μυτιλήνης και σύμφωνα με την απογραφή 2011 απογράφησαν 407 κάτοικοι.
Αρχαιότητα
Αναγνωρίζοντας την έλλειψη συστηματικών ανασκαφών στην περιοχή της Μυτιληναίας (παρά την εξαίρεση του παραθαλάσσιου προϊστορικού οικισμού της Θερμής), ο αρχαιολόγος Ι. Δ. Κοντής ισχυρίζεται βάσει οικιστικών και ταφικών καταλοίπων ότι ένας παράλιος οικισμός στον Όρμο των Μιστεγνών παρουσιάζει ενδιαφέρον ιδιαίτερα από την ελληνιστική εποχή κι έπειτα. Ακόμα κι αν διαθέτει εγκαταστάσεις ανάλογες με αυτές που βρίσκονται σε ανάλογες θέσεις όπως, για παράδειγμα, στη σημερινή Σκάλα Λουτρών, ο Όρμος των Μιστεγνών, σύμφωνα με τον Κοντή, δεν μοιάζει με τους συνηθισμένους αγροτικούς οικισμούς της νήσου Λέσβου. Στη βόρεια απόληξη του όρμου εντοπίζεται λατομείο που λειτουργούσε τουλάχιστον κατά τα ελληνιστικά χρόνια. Λόγω της έλλειψης συστηματικών ανασκαφών και της πληθώρας παρατηρήσεων πάνω σε επιφανειακά ευρήματα, η αρχαία θέση των Μιστεγνών αποτέλεσε, από τα τέλη του 19ου ως τα τέλη του 20ού αιώνα, έδαφος γόνιμο για την ανάπτυξη ανταγωνιστικών ερμηνειών κι υποθέσεων σχετικά με την ιστορία της αρχαίας Λέσβου. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα ήταν η θέση της αρχαίας κώμης του Αιγείρου και, πιο γενικά, το ζήτημα των ορίων των επικρατειών των αρχαίων πόλεων-κρατών της Μυτιλήνης και της Μήθυμνας. Ένα χάλκινο νόμισμα που αποδίδεται στην επικράτεια της Μήθυμνας κι έφερε στη μια από τις δύο όψεις του τα γράμματα ΑΙΓΙ, έδωσε αφορμή να γίνει λόγος περί Αιγείρου επί του Όρμου των Μιστεγνών από τις αρχές του 20ού αιώνα. Εάν όμως η συζήτηση φαίνεται να έκλεισε οριστικά με την ταύτιση Αιγείρου και Καβακλή εντός της Δ. Ε. Μανταμάδου, η συζήτηση περί των ορίων των πιο σημαντικών λεσβιακών πόλεων-κρατών συνεχίστηκε βάσει μιας σκηνής του διηγήματος του Λόγγου Δάφνις και Χλόη. Για τον E. L. Bowie, η ιστορία των δύο νέων διαδραματίζεται μεταξύ Όρμου Μιστεγνών (με σχήμα μισοφέγγαρου και με απόσταση 1.000 μέτρων πεζοπορικώς μεταξύ των απολήξεών του) και του γειτονικού Όρμου της Κυδώνας όπου αποβιβάστηκαν οι Μηθυμναίοι στρατιώτες του διηγήματος.
Σημεία ενδιαφέροντος
Χαρακτηριστικό της περιοχής η κόκκινη πέτρα, η πέτρα Μυστεγνών που κοσμεί αρκετές λιθόκτιστες κατασκευές σε αρκετά σπίτια των κατοίκων του νησιού. Δύο δρόμοι οδηγούν κάτω στην παραλία, στη Σκάλα όπως είναι γνωστή. Ο ένας φέρνει τον επισκέπτη κοντά στην νότια άκρη του όρμου και καταλήγει στην νεόχτιστη εκκλησία του Σωτήρος, φτιαγμένη με την κόκκινη εντυπωσιακή πέτρα της περιοχής. Ο άλλος δρόμος που βρίσκεται πιο κοντά στο χωριό και περνά μέσα από ελαιώνες «βγάζει» στο βόρειο άκρο του όρμου. Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκονται οι πολύ όμορφες και κοσμοσύχναστες παραλίες του Αγίου Γεωργίου και Πεταλίδι. Συγκεντρώνουν πολλούς τουρίστες καθώς τα νερά εκεί είναι πεντακάθαρα και δροσερά. Απολαύστε τον ήλιο και τις φυσικές ομορφιές που παρουσιάζει όλη η τριγύρω περιοχή. Τα Μιστεγνά έχουν ως τοπικούς αγίους του Αγίους Ακινδύνους. Αυτοί είναι οι: Ακίνδυνος, Πηγάσιος, Αφθόνιος, Ανεμπόδιστος, Ελπιδοφόρος. Το εκκλησάκι τους είναι χτισμένο σε ένα ύψωμα, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής τους τιμούν ιδιαίτερα. Κάθε τέταρτη Κυριακή μετά το Πάσχα, γιορτάζεται η μνήμη των Αγίων Ακινδύνων με θυσία του ταύρου. Μετά τον εσπερινό, ο ταύρος, πάντα λευκός και ενός έτους, οδηγείται στην κεντρική πλατεία, με τη συνοδεία λουλουδιών και οργάνων. Ακολουθούν ακροβασίες στις σέλες αλόγων και δημοπρασία του ταύρου. Το πανηγύρι θα συνεχιστεί και την επόμενη ημέρα με χορούς και φαγητό (κισκετς). Αξίζει να δείτε το παλιό ελαιοτριβείο με την πανύψηλη χαρακτηριστική καμινάδα του, το οποίο όμως είναι αναπαλαιωμένο και λειτουργεί κανονικά. Μοναδικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Θρησκευτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία του χωριού, η Κοίμηση της Θεοτόκου που χτίστηκε το 1836.
