Η Ερεσός (1.581 κάτοικοι) αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του νέου Δήμου Δυτικής Λέσβου, ενώ πιο πριν ανήκε στον Καλλικρατικό Δήμο Λέσβου και ακόμη παλαιότερα αποτελούσε την έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Ερεσού-Αντίσσης, πρώην Δήμου Ερεσού από το 1948. Είναι μία από τις πιο γνωστές για την ιστορία και τις ομορφιές της κωμοπόλεις της Λέσβου. Το Δ.Δ. περιλαμβάνει την Ερεσό, την Σκάλα Ερεσού, τα Χλιαρά, τον Χριστό και τα Ψίνια. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού, ανάμεσα σε δύο υψώματα με το όνομα Τρούλος και Λεμπόρ και απέχει 89 χλμ. από τη Μυτιλήνη.Συνορεύει δυτικά με το χωριό Σίγρι, ανατολικά με το χωριό Μεσότοπος, από τα βόρεια με την κωμόπολη Άντισσα και από τα νότια με την θάλασσα. Tο ηφαιστειακό τοπίο, ο παραδοσιακός οικισμός του χωριού, η γραφική παραλία και τα ιστορικά μνημεία που υπάρχουν στην περιοχή, την καθιστούν ιδανικό τόπο για διαμονή και περιήγηση.

Επίνειο της Ερεσού είναι η παραλία τής Σκάλας ή Γιαλός, η οποία έχει βραβευτεί με τη γαλάζια σημαία και αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες τού νησιού. Στον δρόμο προς την Σκάλα Ερεσού, συναντάμε τον Κάμπο της Ερεσού, καταπράσινο με όλα τα είδη δέντρων, όπου κυριαρχεί η συκιά, κάποτε το πιο αντιπροσωπευτικό είδος παραγωγής και εξαγωγής. Κύριος οικονομικός παράγοντας τού τόπου είναι ο Τουρισμός και η κτηνοτροφία. Υπάρχει Γεωργικός Συνεταιρισμός, ο οποίος παράγει το μοναδικό κασέρι Ερεσού που φέρει την σφραγίδα Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) και εξάγεται σε όλη την Ελλάδα. Στο ανατολικό τμήμα της Σκάλας Ερεσού δεσπόζει ο λόφος «Βίγλα» φυτεμένος με κονωφόρα από τον Αγρονόμο Αναστάσιο Σαρηγιάννη, και με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ερεσού, το άλσος της «Βίγλας» ονομάστηκε «Άλσος Αγρονόμου Σαρηγιάννη».

Ιστορία

Αρχαιότητα

Ο Στέφανος ο Βυζάντιος ένας λεξικογράφος που έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ. έγραψε ότι η πόλη πήρε το όνομα της από τον ομώνυμο ιδρυτή Ερεσό, γιο του μυθικού βασιλιά της Λέσβου Μακαρέως της Ρόδου. Οι πρώτοι οικιστές του τόπου στα προελληνικά χρόνια ίσως ήταν οι Πελασγοί, ενώ κατά τον 11ο έως και τον 9ο αιώνα π.X., εποχή κατά την οποία γίνονται οι μεγάλες μετακινήσεις των ελληνικών φύλων Αιολέων, Iώνων και Δωριέων κτίζεται, στη σημερινή περίπου παραλιακή τοποθεσία της Σκάλας Ερεσού, η πόλη της Ερεσού από αποίκους Αχαιούς ή ναυτικούς Αιολείς. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι η πόλη υπήρχε τον 8ο ή τον 7ο αιώνα μ.Χ. Οι πληροφορίες για την Ερεσό στην Κλασσική περίοδο είναι σπάνιες, στην πόλη γεννήθηκε μάλλον η μεγάλη ποιήτρια Σαπφώ (620 π.Χ.) από πλούσια οικογένεια με ρίζες από την Μυτιλήνη, την μεγαλύτερη πόλη του νησιού. Οι αρχαιότερες επιγραφές βρέθηκαν στους λόφους γύρω από την Ερεσό, χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. και ανήκαν σε ναό. Τα ερείπια των πύργων και των μεγάλων τειχών σε πολυγωνική μορφή που ήταν στο Λεσβιακό στυλ της εποχής δείχνουν ότι στην Αρχαική περίοδο ήταν ισχυρή και πλούσια πόλη. Η Ερεσός, η Άντισσα και η Πύρρα ήταν τον 5ο αιώνα π.Χ. τρεις από τις δευτερεύουσες πόλεις της Λέσβου. Το καλοκαίρι του 428 π.Χ. η Μυτιλήνη επαναστάτησε απέναντι στην Συμμαχία της Δήλου και η Ερεσός συντάχθηκε μαζί της. Την επόμενη χρονιά (427 π.Χ.) ο Αθηναίος στρατηγός Πάχης κατέλαβε την Ερεσό και όλες τις πόλεις της Λέσβου, τις μοίρασε σε Αθηναίους κληρούχους, μόνη εξαίρεση η Μήθυμνα Λέσβου που παρέμενε πιστή στην Αρχαία Αθήνα. Την εποχή που ξέσπασε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος η πόλη άλλαζε συνεχώς χέρια ανάμεσα στους Σπαρτιάτες και τους Αθηναίους, ανάλογα με τις περιστάσεις. Το καλοκαίρι του 412 π.Χ. ο Σπαρτιάτης στρατηγός Αστύοχος έκανε μια ανεπιτυχή πολιορκία στην Μήθυμνα, όταν απέτυχε να ανακαταλάβει την Λέσβο το νησί επανήλθε σε Αθηναϊκό έλεγχο. Την επόμενη χρονιά οι εξόριστοι από την Μήθυμνα πίεσαν ξανά την Ερεσό να επαναστατήσει, οι Αθηναίοι στρατηγοί Θράσυλλος στην Μήθυμνα και Θρασύβουλος στην Σάμο ανακατέλαβαν ξανά την πόλη. Οι Αθηναίοι έλυσαν την πολιορκία όταν έμαθαν ότι αποκλείστηκαν από τον Σπαρτιάτη στρατηγό Μίνανδρο. Μετά την νίκη των Αθηναίων στην Ναυμαχία των Αργινουσών (406 π.Χ.) η Ερεσός πέρασε ξανά σε Αθηναϊκό έλεγχο. Την επόμενη χρονιά (405 π.Χ.) ο σπουδαίος Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος ο νικητής του Πελοποννησιακού πολέμου ανακατέλαβε την πόλη, θα παραμείνει στους Σπαρτιάτες για τις επόμενες δυο δεκαετίες. O Σπαρτιατικός έλεγχος της Ερεσού έληξε όταν ο Αθηναίος στρατηγός Θρασύβουλος ανακατέλαβε την πόλη (389 π.Χ.), εισήλθε στην Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία (377 π.Χ.). Ο Θεόφραστος, ο γνωστός "πατέρας της βοτανολογίας" γεννήθηκε στην πόλη (371 π.Χ.), έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αθήνα ως μαθητής του Αριστοτέλη στην Περιπατητική Σχολή. Την περίοδο (377 π.Χ. - 332 π.Χ.) τα πολιτικά γεγονότα της Ερεσού βρίσκονται σε αβεβαιότητα. Ο Φαινίας ο Ερέσιος γεννήθηκε πιθανότατα στην πόλη. Η Αθήνα έχασε τον έλεγχο στην πόλη όταν ξέσπασε ο Πρώτος Συμμαχικός Πόλεμος (357 π.Χ. - 355 π.Χ.), μετά από αυτόν εξασθένησε η δύναμη της σε ολόκληρο το Αιγαίο. Ο Απολλόδωρος και τα αδέλφια του ανέλαβαν τύραννοι της πόλης, οι απόγονοι τους παρέμειναν μέχρι την εποχή που οι στρατηγοί του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας Άτταλος και Παρμενίων την κατέλαβαν για λογαριασμό του βασιλιά τους (336 π.Χ). Η Ερεσός έγινε δημοκρατία και εισήλθε στο Συνέδριο Κορίνθου. Ο Μέμνων ο Ρόδιος που υπηρετούσε την Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία ανακατέλαβε την πόλη την επόμενη χρονιά (335 π.Χ.) και αποκατέστησε την οικογένεια του Απολλόδωρου.

Ελληνιστική περίοδος

Την άνοιξη του 334 π.Χ. ο Αλέξανδρος ο Μέγας έκανε εκστρατεία στην Μικρά Ασία, μετά την Μάχη του Γρανικού (334 π.Χ.) οι πόλεις της Λέσβου πέρασαν σε Μακεδονική κυριαρχία, έπεσε η τυραννία και αποκαταστάθηκε η δημοκρατία. Ο στρατηγός Μέμνων επιτέθηκε ωστόσο ξανά την επόμενη χρονιά (333 π.Χ.), κυρίευσε όλη την Λέσβο εκτός από την Μυτιλήνη και τοποθέτησε νέους τυράννους. Μια επιγραφή της Ερεσού (306 π.Χ. - 301 π.Χ.) δείχνει ότι οι τύραννοι έκαναν πολλά αδικήματα, έστειλαν εξορία τους άνδρες, κράτησαν στην Ακρόπολη τις γυναίκες, έβαλαν τον λαό να πληρώνει πολλά χρήματα και επέτρεπαν στους Πέρσες να λεηλατούν τις ακτές. Ο στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ηγέλοχος κατέλαβε οριστικά την πόλη από τους Πέρσες (332 π.Χ.), έφερε τους τυράννους στην Αίγυπτο για να τους δικάσει ο Μέγας Αλέξανδρος αλλά εκείνος τους επέστρεψε στην νεοσύστατη Δημοκρατία της Ερεσού. Οι πλάκες που περιγράφουν τα αδικήματα των τυράννων γράφουν επίσης και για την δίκη τους από την Δημοκρατία της Ερεσού, κατέληξε στην εκτέλεση τους. Οι συγγραφείς της εποχής γράφουν ότι οι φιλόσοφοι Θεόφραστος και Φαινίας συμμετείχαν στην ανατροπή των τυράννων. Οι προσπάθειες που έγιναν από τους συγγενείς των τυράννων να επιστρέψουν στο νησί παρέμειναν άκαρπες, η Δημοκρατία της Ερεσού απαγόρευσε την επιστροφή τους στην πόλη. Η ιστορία της Ερεσού στην Ελληνιστική περίοδο είναι γνωστή από επιγραφές και όχι λογοτεχνικά κείμενα, τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αιώνα π.Χ. την είχε υποτάξει ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος. Μετά την πτώση του Αντιγόνου στην Μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) την κυριαρχία απέκτησε ο βασιλιάς της Θράκης Λυσίμαχος μέχρι τον δικό του θάνατο στην Μάχη του Κουροπεδίου (281 π.Χ.). Τις επόμενες δεκαετίες όλες οι πόλεις της Λέσβου εκτός από την Μυτιλήνη πέρασαν στην κυριαρχία των Πτολεμαίων της Αιγύπτου. Η Πτολεμαική κυριαρχία της Ερεσού το δεύτερο μισό του 3ου αιώνα π.Χ. φαίνεται από τις γιορτές που καθιερώθηκαν προς τιμή της βασιλικής οικογένειας της Αιγύπτου με το όνομα "Πτολέμαια", πραγματοποιούσαν γυμναστικούς αγώνες. Οι πολιτικές συγκρούσεις που ξέσπασαν όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Πτολεμαίος Ε΄ Επιφανής (205 π.Χ.) και οι εκστρατείες που έκανε ο Σελευκίδης βασιλιάς Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας οδήγησαν σε εξασθένιση της Αιγυπτιακής κυριαρχίας στην Λέσβο. Το κενό που είχαν να καλύψουν με την προστασία τους οι πόλεις της Λέσβου το έλυσαν με συμμαχία με την Ρόδο και μια Ομοσπονδιακή συμμαχία όπως γινόταν σποραδικά από τον 6ο αιώνα π.Χ. αλλά τώρα η ανάγκη ήταν επιτακτική. Την εποχή αυτή ενισχύθηκαν οι φιλικοί δεσμοί με την Ρώμη, την ανερχόμενη δύναμη στην ανατολική Μεσόγειο, το τελευταίο τέταρτο του 3ου αιώνα π.Χ. καταγράφεται μια λίστα από Ρωμαίους πρόξενους. Τα έγγραφα της εποχής ιδιαίτερα του 2ου αιώνα π.Χ. καταγράφουν στενούς δεσμούς όλων των πόλεων της Λέσβου με την Ρωμαϊκή δημοκρατία, η καταστροφή της Άντισσας (167 π.Χ.) βοήθησε περισσότερο.

Ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Είναι ασαφής ο ρόλος που έπαιξε η Ερεσός όταν ξέσπασαν οι Μιθριδατικοί πόλεμοι (88 π.Χ. - 63 π.Χ.) εναντίον της Ρώμης, μετά την ήττα του Μιθριδάτη ΣΤ΄ ακολούθησαν πιθανότατα αντίποινα για την στήριξη απέναντι του όπως στην Μυτιλήνη. Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Οκταβιανός Αύγουστος οι ανώτατες τάξεις της Ερεσού έγιναν σφόδρα φιλορωμαικές, τιμήθηκαν ιδιαίτερα ο αυτοκράτορας, η σύζυγος του Λιβία και οι διάδοχοι του Λεύκιος Καίσαρας και Γάιος Καίσαρας. Στην Ερεσό λατρεύτηκαν ιδιαίτερα ο Γάιος Καίσαρας και ο μετέπειτα αυτοκράτορας Τιβέριος, εξέλεξαν στην εποχή του πολλούς πρυτάνεις προς τιμή του. Η αριστοκρατία της Ερεσού εξασφάλισε τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη για τους ίδιους και τους απογόνους τους, ίδρυσαν πολλά ιερά και ναούς προς τιμή των αυτοκρατόρων και καθιέρωσαν επίσημες εορτές. Μια σπασμένη επιγραφή δείχνει ένα αίτημα των κατοίκων της πόλης στον Οκταβιανό Αύγουστο που έγινε αποδεκτό. Ο Ρωμαίος στρατηγός Πόπλιος Κουινκτίλιος Βάρος που ηττήθηκε στην Μάχη του Τευτοβούργιου Δρυμού (9 π.Χ.) επισκέφτηκε την Ερεσό στον δρόμο για την Συρία (7 π.Χ.) και έδωσε τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη σε μία από τις επιφανείς οικογένειες. Πολλά μνημεία και επιτάφιες επιγραφές αποδεικνύουν ότι τον 1ο αιώνα π.Χ. υπήρχε στην πόλη σημαντικό ποσοστό Ρωμαϊκού πληθυσμού.

Σύγχρονα χρόνια

Η μετοικεσία των κατοίκων, από τη σημερινή παραλιακή θέση της Σκάλας Ερεσού (Παραλίας Ερεσού) στη σημερινή θέση του χωριού, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου τέσσερα χιλιόμετρα από την Παραλία, υπολογίζεται στα τέλη του 17ου αιώνα και οφείλεται στην ανάγκη αποφυγής πειρατικών επιδρομών. Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο ιατρός Αντώνιος Αρ. Κούκος εκτιμώντας ως ακατάλληλη την τοποθεσία του χωριού, από άποψη υγείας και επιζήμια από οικονομική άποψη, εισηγήθηκε τη μετοικεσία στη σημερινή Παραλία Ερεσού. Για να την υποστηρίξει μετοίκησε ο ίδιος πρώτος. Στη συνέχεια και άλλοι άρχισαν σταδιακά να εγκαθίστανται στην Παραλία Ερεσού μόνιμα. Με έξοδα των ιερών μονών Υψηλού και Πιθαρίου έγινε η περιτείχιση και η επισκευή ναΐσκου στην Παραλία. Τον ιερέα του ναού συντηρούσαν με τη συνδρομή τους οι ευάριθμοι κάτοικοι της Παραλίας Ερεσού (Νέας Ερεσού).

Δόμηση και Αρχιτεκτονική

Η Ερεσός έχει κτιστεί με την συγκεντρωτική μορφή δόμησης συνοικισμών και τα σπίτια παρουσιάζουν το καλαίσθητο πνεύμα των κατοίκων. Στο κέντρο της κωμόπολης βρίσκεται η πλατεία "ο Πλάτανος", όνομα που πήρε από το αιωνόβιο πλατάνι που υπάρχει. Στην κεντρική πλατεία βρίσκεται το Δημαρχιακό Μέγαρο, το Ταχυδρομείο και διάφορα παντοπωλεία, καφενεία και ταβέρνες. Σε μικρή απόσταση από την πλατεία βρίσκεται το Θεοφράστειο Δημοτικό Σχολείο, κτισμένο στα 1928-1930 με δαπάνες των ομογενών της Αμερικής και σχεδιασμένο από τον γνωστό Ερέσιο αρχιτέκτονα Αθανάσιο Δεμίρη· σήμερα στεγάζει το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο Ερεσού. Δίπλα ακριβώς βρίσκεται το Νηπιοτροφείο, το οποίο και αυτό κτίστηκε με δαπάνες των ομογενών της Αμερικής. Λίγο πιο αριστερά βρίσκεται το Νηπιαγωγείο Ερεσού.

Στην τοποθεσία αυτή βρίσκεται ο Μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Ειρήνης και το παλαιό Διδακτήριο, όπου στο παρελθόν στεγαζόταν η Γεωργική Σχολή ή το Ημιγυμνάσιο. Στο κέντρο ακριβώς υπάρχει το Ηρώο των πεσόντων Ερεσιωτών και τέλος στον ίδιο χώρο υπήρχε (τώρα δεν λειτουργεί) και ο χειμερινός κινηματογράφος, που κτίστηκε από Ερεσιώτες ομογενείς τού Ζαΐρ (Κονγκό).

Ενορίες, Ναοί και Μονές

Η Ερεσός χωρίζεται σε τρεις ενορίες:

Ενορία του Επάνω Χωριού με τον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Ο Ναός είναι νεότερος και αντικατέστησε έναν προηγούμενο. Κτίστηκε το 1888 με άδεια, η οποία εκδόθηκε από σουλτανικό φιρμάνι. Για την οικοδόμησή του χρησιμοποιήθηκαν πέτρες από μικρασιατικό λατομείο. Ενορία του Μέσου Χωριού με τον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. Ενορία του Κάτω Χωριού με τον Ιερό Ναό της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου)· στο ίδιο σημείο προϋπήρχε παλαιότερος υμιυπόγειος. Η ανέγερσή του καλύφθηκε με έξοδα των κατοίκων το 1727 και έφορος της οικοδομής ήταν ο Μιχάλης Νικολακούδης. Το 1927 η ανατολική πλευρά του επεκτάθηκε προς τα έξω, ενώ το 1957 συμπεριλήφθηκε στο ναό και ο νάρθηκας· το 1962 κατασκευάστηκε ο νάρθηκας, ο οποίος υπάρχει και σήμερα.

Στην Ερεσό βρίσκεται και η Μονή Ταξιαρχών Πυθαρίου (Πυθάρι ονομάζεται έτσι λόγω της γεωγραφικής θέσης), το οποίο ιδρύθηκε γύρω στον 16ο αιώνα. Προσφάτα υπήρξαν εργασίες αναστήλωσης και ανακαίνισης, ενώ δίπλα δημιουργήθηκε Τεχνητό Φράγμα. Βόρεια της Ερεσού, στην περιοχή Τατάρια, υπάρχει το εξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Στον δρόμο προς το Σίγρι, στην περιοχή Λιφώνακας, βρίσκεται το εξωκκλήσι του Αγίου Φανουρίου. Στον δρόμο προς την Σκάλα και στην γύρω περιοχή βρίσκονται τα εξωκκλήσια του Αγίου Παύλου, του Χριστού, της Αγίας Σοφίας· δυτικά βρίσκονται της Αγίας Ζώνης, της Παναγιάς της Κορωνιώτισσας και της Αγίας Άννας. Στον δρόμο προς τον Μεσότοπο, στην περιοχή Πορτός, βρίσκεται το εξωκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονος. Τα πιο γνωστά εξωκκλήσια είναι του Προφήτη Ηλία, το ένα στην περιοχή της Λαρτσής στον κάμπο και το άλλο επάνω από το Αφεντέλλη. Στην Σκάλα Ερεσού βρίσκεται η παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Αναστασίας, η οποία λανθασμένα αναφέρεται ως βασιλική του Αγίου Ανδρέα, λόγω του ότι στο πίσω μέρος του Ιερού Βήματος έχει ταφεί ο Άγιος Ανδρέας Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Για πρώτη φορά έγινε ανασκαφή το 1925 από τον Καθηγητή Δ. Ευαγγελίδη, ενώ το έργο ολοκληρώθηκε από τον Καθηγητή Α. Ορλάνδο. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία Συριακού τύπου. Η βασιλική της Ερεσού είναι τρίκλιτη και προ της κυρίας εισόδου του ναού υπάρχει ένας νάρθηκας, που επικοινωνεί με τον κυρίως ναό μέσω τριών θυρών. Στο νότιο άκρο του νάρθηκα υπάρχει πύργος κωδωνοστασίου ή κλιμακοστάσιου. Σπουδαίας σημασίας είναι τα ενεπίγραφα μωσαϊκά του μεσαίου κλίτους του ναού. Δίπλα ακριβώς βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Ανδρέα. Σε απόσταση δύο χιλιομέτρων περίπου, στην περιοχή Αφεντέλλη, βρίσκεται και μια δεύτερη παλαιοχριστιανική βασιλική.

Διοικητική ιστορία

Η κοινότητα Ερεσσού (το όνομα διορθώθηκε σε Ερεσού το 1940) συστάθηκε στις 28 Μαΐου 1918 με έδρα τον οικισμό Ερεσσός. Αναγνωρίστηκε σε δήμο στις 14 Αυγούστου 1948 και λειτούργησε ως δήμος ως την κατάργησή του το 1997 και την προσάρτησή του στον νεοσυσταθέντα δήμο Ερεσού - Αντίσσης. Το 2010 ο δήμος Ερεσού - Αντίσσης προσαρτήθηκε στον δήμοι Λέσβου σύμφωνα με το Σχέδιο Καλλικράτης.

Τουρισμός στην Ερεσό

Λεσβιακός τουρισμός

Η Ερεσός είναι ένας τουριστικός προορισμός που έχει λάβει κοσμοπολίτικη χροιά. Εκτός από τους τουρίστες από όλο τον κόσμο, έρχονται και πολλές λεσβίες γυναίκες, λάτρεις την Σαπφούς, για να αποτίσουν φόρο τιμής στη γενέτειρα της ποιήτριας. Η Ερεσός αποτελεί σημείο αναφοράς για τις λεσβίες όλου του κόσμου. Την τελευταία δεκαετία διοργανώνεται διεθνές φεστιβάλ μόνο για γυναίκες, το οποίο διαρκεί δύο εβδομάδες. Περιλαμβάνει διάφορες εκδηλώσεις και δραστηριότητες όπως θεατρικές παραστάσεις, μαθήματα ελληνικού χορού, πάρτυ, ανοιχτές συζητήσεις, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, θαλάσσια σπορ, κλπ και προσελκύει πολλές επισκέπτριες από αρκετά σημεία της γης.

Οικολογικός τουρισμός

Η περιοχή της Ερεσού, αλλά και γενικότερα η ΝΔ Λέσβος, παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον για τους επισκέπτες που διαθέτουν οικολογικά ενδιαφέροντα και αυξημένη ευαισθησία σε σχέση με τη φύση. Ιδιαίτερα γι´ αυτούς που η πεζοπορία και οι μακρινοί περίπατοι δεν αποτελούν μόνο σπορ για καλύτερη φυσική κατάσταση, αλλά και ποιότητα διακοπών.

= Νοτιοδυτική Λέσβος

= Ο χωμάτινος δρόμος που οδηγεί από την Ερεσό στο Σίγρι, προσφέρει μια πανέμορφη πεζοπορική διαδρομή. Ο δρόμος πηγαίνει βόρεια και διασχίζει το ΝΔ άκρο της Λέσβου, την ευρύτερη δηλαδή περιοχή του απολιθωμένου δάσους. Είναι ένα άγριο ηφαιστειακό τοπίο, ξερό και άγονο τους καλοκαιρινούς μήνες, σπαρμένο με τα πολύχρωμα απομεινάρια των απολιθωμένων δένδρων. Στα αριστερά μας, χαμηλά βρίσκεται η θάλασσα και όρμοι με υπέροχες παραλίες. Ενδιάμεσος σταθμός η κοιλάδα του ποταμού Τσιχλιώτα, κατοικημένη από τα πανάρχαια χρόνια και γεμάτη και αυτή με λείψανα αρχαίας ζωής. Στο τέλος της διαδρομής είναι το Σίγρι, γνωστός ψαρότοπος του νησιού, χτισμένο μέσα σ´ ένα εκπληκτικό τοπίο.

= Κάμπος της Ερεσού

=

Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Ερεσό, βρίσκεται η Μονή Πυθαρίου, που δεσπόζει σε ένα επιβλητικό τοπίο. Είναι επίσης μία πολύ ενδιαφέρουσα πεζοπορική διαδρομή, μικρότερης κλίμακας. Από την παραλία της Σκάλας Ερεσού, ακολουθώντας υποτυπώδη μονοπάτια και σκαρφαλώνοντας σε γυμνούς, βραχώδεις λόφους κατά μήκος της ακτής, μπορεί κανείς να φτάσει σε σύντομο χρονικό διάστημα, στην πανέμορφη παραλία της Περιστεριάς, με τη βελούδινη άμμο και τα πράσινα νερά της. Υπάρχουν και άλλες διαδρομές στην ευρύτερη περιοχή τής Ερεσού, κυρίως όμως στον εύφορο κάμπο της, όπου δεκάδες μονοπάτια που χάνονται και διασταυρώνονται, προσφέρουν στον επισκέπτη μια σπάνια εικόνα πραγματικού μικρόκοσμου. Η φύση της Ερεσού είναι πολύ πλούσια και σχετικά με πολλά μέρη της Ελλάδας, άθικτη. Εμφανίζει μεγάλο οικοτουριστικό ενδιαφέρον αφενός για το απολιθωμένο δάσος, που επικεντρώνεται στην περιοχή Σιγρίου, αφετέρου για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα της, που περιλαμβάνει ορισμένα είδη εξαιρετικά σπάνια στην Ευρώπη ή και παγκόσμια. Τριγυρισμένο από ξερά ηφαιστειακά βουνά, το χωριό κυριαρχεί σ´ ένα πλατύ κάμπο και είναι γεμάτο βιότοπους: λιβάδια, συκεώνες, χαμηλούς λόφους με βελανιδιές, δύο μικρά ποτάμια που ξεραίνονται το καλοκαίρι και στο τέρμα του κάμπου βρίσκουμε 3 χλμ. υπέροχης αμμουδιάς. Εδώ σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες το αηδόνι τραγουδά πιο γλυκά απ´ όλη την Ελλάδα. Τα ηφαιστειακά αυτά βουνά μπορεί να φανούν γυμνά και ξερά στους καλοκαιρινούς επισκέπτες, αν ξεχάσουν ότι, σε αντίθεση με πιο βόρεια κλίματα, το καλοκαίρι και όχι ο χειμώνας είναι η «νεκρή» περίοδος της άγριας φύσης. Γεμάτο με αρωματικά φυτά το καλοκαίρι (θυμάρι, ρίγανη, κλπ.), τα ίδια βουνά είναι χειμώνα και άνοιξη καταπράσινα με την πιο πλούσια χλωρίδα της Ευρώπης.

= Χλωρίδα και πανίδα της Λέσβου

=

Η χλωρίδα του νησιού περιλαμβάνει 847 ανώτερα φυτά (αγγειόσπερμα - γυμνόσπερμα) και 17 άλλα είδη αγγειόφυτων (φτέρες, κλπ). Από αυτά 24 είδη είναι ενδημικά της Λέσβου ή των νησιών τού ΒΑ Αιγαίου και τής Μικράς Ασίας. Στα ενδημικά τής Λέσβου περιλαμβάνονται το Alyssum lesbiacum και το Asperula nitida mytilinica. Η πανίδα τής Λέσβου περιλαμβάνει 304 είδη σπονδυλωτών ζώων (πλην ψαριών) και μεγάλο αριθμό ασπόνδυλων, τα οποία όμως δεν έχουν καταγραφεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Τα σπονδυλωτά της Λέσβου περιλαμβάνουν: 5 αμφίβια, 22 ερπετά, 260 πουλιά και 17 χερσαία θηλαστικά. Στις ΝΔ ακτές του νησιού, γύρω από την Ερεσό, επιβιώνουν λίγα άτομα της Μεσογειακής Φώκιας (Monachus monachus), η οποία ως γνωστόν απειλείται παγκόσμια με εξαφάνιση. Επίσης η περιοχή της Ερεσού είναι το μόνο μέρος τής Ευρώπης όπου βρίσκεται ο Περσικός σκιούρος (Sciurus anomalus), είδος της Δυτικής Ασίας. Η Λέσβος είναι χώρος στάθμευσης για τα μεταναστευτικά πουλιά την άνοιξη και το φθινόπωρο. Η Ερεσός με τα ποτάμια και τα λιβάδια της δέχεται πολλά νεροπούλια: ερωδιούς ή τσικνιάδες όπως τον λευκοτσικνιά (Egretta garzetta), τον κρυπτοτσικνιά (Ardeola ralloides), τον πορφυροτσικνιά (Ardea purpurea) και τον νυχτοκόρακα (Nycticorax nycticorax), φαλαρίδες (Fulica atra), πάπιες όπως τη σαρσέλα (Spatula querquedula), ποταμότρυγγες (Actitis hypoleucos) και καλαμοκανάδες (Himantopus himantopus). Αν ο επισκέπτης αφήσει πίσω του τις εκβολές του Ψαροπόταμου και ακολουθήσει το ποτάμι προχωρώντας μέσα στον ανοιξιάτικο κάμπο, θα δει μελισσοφάγους (Merops apiaster), κουφαηδόνια (Cercotrichas galactotes) και πού και πού τον πολύ σπάνιο μαύρο πελαργό (Ciconia nigra). Στους λόφους γύρω από την Ερεσό υπάρχουν, ανάλογα με την εποχή, και διάφορα άλλα είδη πουλιών, όπως ο φιδαετός, η αετογερακίνα, το βραχοχελίδονο, ο πετροκότσυφας, ο γαλαζοκότσυφας, ο κλειδωνάς, ο παρδαλοκεφαλάς και ο πετροσπουργίτης. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι στις άγονες βραχώδεις εκτάσεις μεταξύ Σκάλας Ερεσού, Άντισσας και Άγρας, αναπαράγονται τρία είδη σπάνιων πουλιών: το κιρκινέζι (Falco naumanni), ο αμμοπετροκλής (Oenanthe isabellina) και το σμυρνοτσίχλονο (Emberiza cineracea). Το κιρκινέζι είναι ένα είδος μικρού γερακιού, του οποίου ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει μειωθεί ανησυχητικά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω, κυρίως, της εντατικοποίησης της γεωργίας με τη χρήση παρασιτοκτόνων.

= Άλλες περιοχές

=

Άλλες περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη/φυσιολάτρη είναι οι εκβολές τού ποταμού δυτικά τής Σκάλας Ερεσού (Ψαροποταμός) και τού ποταμού Τσιχλιώτα, μεταξύ Ερεσού και Σιγρίου. Γεμάτες άγριες πικροδάφνες και κόκκινα αλμυρίκια, φιλοξενούν πολλά είδη υδρόβιων μεταναστευτικών πουλιών και μεγάλους πληθυσμούς από νεροχελώνες (Mauremys caspica) και νερόφιδα (Natrix tessellata). Στην αμμουδιά της Ερεσού την άνοιξη πολύχρωμα αγριολούλουδα χρωματίζουν την ακτή και το καλοκαίρι, κοντά στις αμμοθίνες, συναντούμε τον πανέμορφο Pancratium Maritimum, «κρινάκι της θάλασσας» ή «κρίνος της θάλασσας» ή «παγκράτιο το παράλιο». Είναι πολυετές φυτό και ανθίζει από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο, τα δε άνθη του (τα κρίνα) εμφανίζονται μέσα από την καυτή άμμο, έχει το καθένα έξι πέταλα και διαμορφώνουν ένα στέμμα όπως οι ασφόδελοι και γι αυτό ονομάζεται «θαλάσσιος ασφόδελος». Τέλος δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε το ροδόδενδρο που, επίσης την άνοιξη, γεμίζει με όμορφα κίτρινα και μυρωδάτα λουλούδια. Από ολόκληρη την Ευρώπη είναι αυτοφυές μόνο στη Λέσβο και βρίσκεται στην περιοχή Χυδήρων - Πτερούντας, όχι μακριά από την Ερεσό, όπου είναι γνωστό με το όνομα "αγούϊδουρας".

Αθλητισμός-Δραστηριότητες

Η Ερεσός διαθέτει ένα ποδοσφαιρικό σωματείο με την ονομασία Αθλητικός Όμιλος Παπανικολής, όνομα που πήρε προς τιμήν τού μπουρλοτιέρη Δ.Παπανικολή. Διαθέτει ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο με την ονομασία "Καραβογιάνειο", γήπεδο Μπάσκετ και ιδιωτικό ποδοσφαιρικό γήπεδο 5Χ5. Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, ο Δήμος και ο Πολιτιστικός Σύλλογος "Ο Θεόφραστος" διοργανώνουν διάφορες εκδηλώσεις.

Αθλητικός Όμιλος Παπανικολής

Ο Αθλητικός Όμιλος Παπανικολής ή απλά Παπανικολής είναι Αθλητικό Σωματείο της Λέσβου.

Ιστορία του Συλλόγου

Ιδρύθηκε το 1979 από τους Χριστόφορο Ψωμά, Παύλο Θεοδωρίδη, Μιχάλη Καζάζη, Νίκο Τελωνιάτη και Μιχάλη Καραβασίλη. Μετά από πρόταση του Χριστόφορου Ψωμά, το όνομα επιλέχθηκε προς τιμήν του μπουρλοτιέρη Δημήτρη Παπανικολή, ο οποίος είχε δράσει κατά την επανάσταση του 1821 στον όρμο της Ερεσού, πυρπολώντας μια τουρκική Φρεγάτα. Έδρα της ομάδας τού Παπανικολή είναι το Δημοτικό Στάδιο Ερεσού, που ονομάζεται Καραβογιάννειο προς τιμήν του Καραβόγιαννου, πρωτοπαλίκαρου τού Παπανικολή. Ως χρώματα του εμβλήματος του συλλόγου υιοθετήθηκαν το μπλε, που συμβολίζει τη θάλασσα, και το κόκκινο, που συμβολίζει τη φλόγα της δάδας τού Παπανικολή. Ο Αθλητικός Όμιλος Παπανικολής έχει δύο αθλητικά τμήματα, το τμήμα στίβου και το τμήμα ποδοσφαίρου.

Τμήμα Στίβου

Το Τμήμα Στίβου τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε αδράνεια.

Τμήμα Ποδοσφαίρου

Πρώτη φορά αγωνίστηκε στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Λέσβου την περίοδο τού 1980-1981. Από τότε και μέχρι το 2005 αγωνίστηκε στην Γ΄ κατηγορία στην Β΄ κατηγορία και αποκορύφωμα τής ιστορίας του είναι η συμμετοχή τής ομάδας στην Α΄ κατηγορία για 3 συνεχόμενες χρονιές, απέναντι σε ομάδες με ιστορία και όνομα. Δυστυχώς μετά από 25 χρόνια παρουσίας στα Λεσβιακά γήπεδα, το τμήμα τού ποδοσφαίρου αναγκάστηκε να αναστείλει την λειτουργία του, λόγω οικονομικού αδιεξόδου. Δύο χρόνια μετά την απουσία τής ομάδας από τα ποδοσφαιρικά γήπεδα τού νησιού, χάρις σε μια αξιόλογη προσπάθεια από κατοίκους του χωριού τής Ερεσού, ο Σύλλογος αναγεννήθηκε μαζί με το ποδοσφαιρικό τμήμα του. Ήδη η ομάδα των ανδρών συμμετέχει στο πρωτάθλημα τής Β΄ Κατηγορίας τής Ε.Π.Σ. Λέσβου.

Κοινωνικές Συσσωματώσεις

Μοναχοπαίδια Ερεσού

Με πρωτοβουλία του αείμνηστου Τάκη Κωνσταντινίδη καθιερώθηκε η ετήσια συγκέντρωση των μοναχοπαιδιών με καταγωγή από την Ερεσό από τη δεκαετία του 1990. Κάθε έτος στην Ερεσό πραγματοποιείται η καθιερωμένη ετήσια λειτουργία και ακολουθεί ο καθιερωμένος καφές.

Πρωτοβουλία για την υπεράσπιση της παραλίας - αμμουδιάς της Σκάλας Ερεσού.

Από τον Ιούνιο του 2021 και μετά είναι εν ενεργεία ένας μεγάλος τοπικός αγώνας για την υπεράσπιση της παραλίας Ερεσού από το χτίσιμο. Στόχος να παραμείνει ένα μοναδικό φυσικό τοπίο άγριας ομορφιάς, αλλά και ένας δημόσιος και ελεύθερα προσβάσιμος για όλους χώρος. Επίσης να προστατευτεί η τοπική οικονομία και ο κλάδος του τουρισμού που βασίζεται εξολοκλήρου στην παραλία. Τον χειμώνα του 2022 οι κάτοικοι της Ερεσού έχοντας καθημερινά για 4 σερί μήνες αυτοοργανωμένο μπλόκο κατοίκων στο Αφεντέλι, κατάφεραν να αποτρέψουν 2 φορές το χτίσιμο της παραλίας. Την ίδια στιγμή έλαβαν χώρα διάφορες ενημερωτικές εκδηλώσεις στην κεντρική πλατεία Ερεσού αλλά και στην πλατεία Σαπφούς στην Μυτιλήνη. Επίσης μαζεύτηκαν περίπου 4000 υπογραφές πολιτών εκ των οποίων οι 800 πόρτα πόρτα μέσα από την κοινότητα Ερεσού. Ο αγώνας αυτός έχει πάρει και νομική μορφή. Έχουν κατατεθεί 2 αιτήσεις ακύρωσης της οικοδομικής άδειας, που εκδόθηκε από την ΥΔΟΜ του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Έχει κατατεθεί μία Αγωγή όπου και αμφισβητείται ο τίτλος ιδιοκτησίας της ιδιώτη που θέλει να χτίσει πάνω στην παραλία και μέχρι το κύμα, καθώς εμφανίζει περισσότερα στρέμματα, κόντρα στην απόφαση του Αρείου Πάγου του 1998. Υπέρ της Αγωγής έχει πάρει θέση το Ελληνικό Δημόσιο μιλώντας για ξεκάθαρη καταπάτηση. Τέλος έχει επίσης κατατεθεί και μία μηνυτήρια αναφορά κατά παντός για τις ευθύνες προσώπων σε θέσεις κλειδιά. Μέσα από την δυναμική που αναπτύχθηκε σε αυτόν τον τοπικό αγώνα για την παραλία Ερεσού, γεννήθηκε και ένας νέος Περιβαλλοντικός και Κοινωνικός σύλλογος η Πρωτοβουλία Ερεσού που δραστηριοποιείται στην κοινότητα και ευρύτερα με πολύμορφες δράσεις.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι - Πηγές - Βιβλιογραφία

Δήμος Ερεσού-επιτροπή τουρισμού και πολιτισμού 1998 Ιερά Μητρόπολη Μυτιλήνης Παπάζογλου Ιγνάτιος Καθηγητής και Επίτιμος Διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Λέσβου. Σύλλογος των απανταχού Ερεσίων "Ο Θεόφραστος" Η ζωή και το έργο του αρχιτέκτονα Αθ. Δεμίρη Ερεσός, Καρύδης Νίκος ISBN 960-7530-36-5, Μια πλήρη μελέτη της εκάστοτε επικρατούσας τεχνοδοσίας πάνω στην αντισεισμική συμπεριφορά των κατασκευών Παρουσίαση του Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους. Δήμος Ερεσού Αντίσσης. Για την απασχόληση και την εργασία Παπανικολής Επίσημη ιστοσελίδα του συλλόγου

Παραπομπές

EXTERNAL LINKS https://letslaunch.gr/kafes-eresso/ Ο καφές στην Ερεσσό