Ο Αφάλωνας είναι χωριό της Λέσβου. Είναι έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας και δήμου Μυτιλήνης, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Λέσβου, στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, καθώς και των μεταβολών μετά από αυτό το πρόγραμμα. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Μυτιλήνης του νομού Λέσβου, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου.

Γεωγραφία

Ο Αφάλωνας είναι χωριό της ανατολικής Λέσβου. Βρίσκεται κοντά στους ανατολικούς πρόποδες της κορυφής «Μικρό» (451 μ.) και σε θέση πάνω από το στενό της Μυτιλήνης με την Τουρκία, δίπλα στην επαρχιακή οδό Μυτιλήνης-Θερμής και λίγο δυτικότερα από την Παναγιούδα, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 80. Απέχει 8 χλμ. περίπου ΒΔ. της Μυτιλήνης. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 8,068 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός εμφανίζεται διοικητικά το 1918 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1999 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αφάλωνος και προσαρτήθηκε στον δήμο Μυτιλήνης. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Μυτιλήνης και προσαρτήθηκε στον δήμο Λέσβου. Με το ΦΕΚ 43Α - 09/03/2019, αποσπάστηκε από τον δήμο Λέσβου και προσαρτήθηκε στον δήμο Μυτιλήνης.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό αναφέρεται πρώτη φορά το 1566/7 σε κώδικα της Μητροπόλεως Μυτιλήνης. Η θέση του χωριού, μέσα στα βουνά και σε ανηφορική κλίση, μάλλον έχει να κάνει με την ανάγκη των κατοίκων της εποχής να προστατευτούν από την πειρατεία. Το 1840, σύμφωνα με Οθωμανική απογραφή, το χωριό είχε 109 χριστιανικές οικογένειες. Στις 23 Φεβρουαρίου του 1867, σεισμός και κατοπινή πυρκαγιά καταστρέφει ολοσχερώς το χωριό. Μέσα στα χαλάσματα, πέθαναν 80 άτομα. Πολλοί από τους κατοίκους έφυγαν και κατοίκησαν στη σημερινή Παναγιούδα. Το 1908, 41 χρόνια μετά την καταστροφή, στο χωριό ζούσαν 220 οικογένειες, ενώ το 1928, σύμφωνα με την Ελληνική απογραφή εκείνου του έτους, το χωριό είχε ήδη 852 κατοίκους.

Αξιοθέατα και διατηρητέα

Ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τρίκλιτη βασιλική, ένα από τα τελευταία έργα του Αργυρίου Αδαλή. Ο ναός άρχισε να κατασκευάζεται το 1914 στη θέση παλαιότερου ναού μικρότερων διαστάσεων, με βάση σχέδιο του αρχιτέκτονα, γνωστού από την οικοδόμηση της εκκλησίας του Αγίου Θεράποντα και του καλλιμάρμαρου Γυμνασίου Μυτιλήνης. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο Το κτήριο του δημοτικού σχολείου, στην ανατολική είσοδο του οικισμού. Πρωτοαναφέρεται ήδη από το 1840 Το εκκλησάκι των Ταξιαρχών, νοτιοανατολικά του οικισμού

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (εκδ. Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 Google Earth eetaa.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://www.facebook.com/groups/afalonas/ https://www.youtube.com/watch?v=mpdLxDAfK3I