Η Σητεία είναι παραλιακή πόλη της ανατολικής Κρήτης. Είναι έδρα ομώνυμης κοινότητος καθώς και έδρα ομώνυμου δήμου στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου. και ήταν επίσης έδρα ομώνυμης επαρχίας. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού, στο δυτικό μυχό του φερώνυμου όρμου σε υψόμετρο 20 μέτρα. Απέχει 65 χιλιόμετρα από τον Άγιο Νικόλαο και 56 χιλιόμετρα από την Ιεράπετρα. Η Σητεία όπως και το κοντινό Πισκοκέφαλο είναι η πατρίδα του ποιητή του «Ερωτόκριτου» Βιτσέντζου Κορνάρου. Η Σητεία διαθέτει μικρό αεροδρόμιο (με όνομα Βιτσέντσος Κορνάρος), μέσω του οποίου συνδέεται με τον αερολιμένα Αθηνών, νησιά του Αιγαίου, την Πρέβεζα, την Αλεξανδρούπολη και πόλεις του εξωτερικού.

Ιστορική αναδρομή

Η πόλη πιθανώς ταυτίζεται με την κλασική και ελληνιστική Ητεία ή Ήτιδα, ή Σηταία, την οποία αναφέρουν ο Στράβωνας και ο Στέφανος Βυζάντιος και η οποία πιθανολογείται ως πατρίδα του Μύσωνα, ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Κατά την ελληνική μυθολογία, ο Ηρακλής συγκέντρωσε από αυτήν την πόλη (όπως και από ολόκληρη την Κρήτη) πολεμιστές κατά των Λαιστρυγόνων και, νικώντας τους στην κεντρική Ιταλία, ίδρυσε τη νέα Σητεία, λίγο πιο έξω από τη Ρώμη. Κατά τον Μεσαίωνα, αποτελούσε σημαντικό εμπορικό λιμάνι του Βυζαντίου. Κατά την Ενετοκρατία ενσωματώθηκε στο Βενετικό Regno di Candia, και είχε χαρακτηρισθεί "maximum statum et lumen ejiusdem insulae" (=μέγιστος σταθμός αλλά και φως του νησιού). Για να σταθεροποιήσουν την κυριαρχία τους, οι Βενετοί έκτισαν σε διάφορα σημεία στρατηγικής σημασίας της επαρχίας πολλά φρούρια που σώζονται και σήμερα (π.χ Καζάρμα). Η πόλη καταστράφηκε από σεισμό το 1508 και από επιδρομή πειρατών το 1538. Το 1651, οι Βενετοί κατέστρεψαν την πόλη για να μην την παραδώσουν στους Οθωμανούς. Η Σητεία ξαναχτίστηκε το 1870, με την ονομασία Αβνιέ, η οποία όμως δεν επικράτησε.

Οικονομία

Η οικονομία της επαρχίας στηρίζεται κατά βάση στην πρωτογενή αγροτική παραγωγή και κυρίως στο λάδι. Κατά δεύτερο λόγο, η οικονομία στηρίζεται στη βιοτεχνία, το εμπόριο, τις κατασκευές, και τον τουρισμό. Ωστόσο, οι αρχαιολογικές περιοχές και το φυσικό περιβάλλον δεν έχουν αξιοποιηθεί τουριστικά σε σημαντικό βαθμό.

Εκπαίδευση

Στην πόλη της Σητείας λειτουργούν 6 νηπιαγωγεία και 4 δημοτικά σχολεία. Επίσης, υπάρχουν 2 γυμνάσια, ένα ημερήσιο γενικό και ένα επαγγελματικό λύκειο, καθώς και εσπερινά γυμνάσιο και γενικό λύκειο. Μεταδευτεροβάθμια κατάρτιση παρέχεται από τη ΣΑΕΚ Σητείας, ενώ σε ό,τι αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην πόλη λειτουργεί το Τμήμα Επιστημών Διατροφής και Διαιτολόγιας (ΕΛΜΕΠΑ).

Αξιοθέατα

Αρχαιολογικό Μουσείο

Στις τριάντα προθήκες του μουσείου περιλαμβάνονται εκθέματα από το 3500 π.Χ. μέχρι τα 500 μ.Χ. που προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Σητείας. Το μουσείο χωρίζεται σε πέντε ενότητες, που αναφέρονται σε αντίστοιχες χρονολογικές περιόδους. Μεταξύ άλλων, εκτίθενται η συλλογή αγγείων, πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Α που βρέθηκαν στο αρχειοφυλάκιο της Ζάκρου, ειδώλια από ιερά κορυφής, ένα σταφυλοπιεστήριο νεοανακτορικής περιόδου και ένας ελληνιστικός μύλος για άλεση σιτηρών. Μοναδικό είναι το χρυσελεφάντινο ανδρικό ειδώλιο που βρέθηκε στη θέση Ρουσσόλακκος κοντά στο Παλαίκαστρο.

Καζάρμα

Το φρούριο του κάστρου, ή Καζάρμα (Casa di arma), αποτελούσε το στρατώνα της φρουράς ή το διοικητήριο κατά την Ενετοκρατία, ένα δηλαδή από τα οικοδομήματα της Μεσαιωνικής Σητείας η οποία περιβαλλόταν με τείχος. Η οχύρωση της πόλης και η Καζάρμα χρονολογούνται στην ύστερη βυζαντινή περίοδο. Οι πειρατικές όμως επιδρομές, οι συχνές επαναστάσεις των κατοίκων κατά τη διάρκεια της ενετικής κατοχής ακόμα και οι σεισμοί επέφεραν αλλεπάλληλες καταστροφές στα τείχη και στην Καζάρμα, μέχρι που οι ίδιοι οι Ενετοί αναγκάστηκαν να τα καταστρέψουν με σκοπό να τα επιδιορθώσουν, πράγμα που δεν έγινε τελικά. Στην περίοδο της τουρκικής κατοχής τα περιμετρικά τείχη φαίνεται ότι δεν ξαναχτίστηκαν, αλλά η Καζάρμα αναστηλώθηκε και σήμερα διακρίνονται οι τουρκικές προσθήκες, όπως οι κουμπέδες πάνω στις επάλξεις, δηλαδή τα φυλάκια του φρουρίου. Η Καζάρμα σήμερα έχει αναστηλωθεί και είναι ανοικτή στο κοινό προσφέροντας πανοραμική θέα στον κόλπο και την πόλη της Σητείας. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις (Κορνάρεια), όπως θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, διαλέξεις, εκθέσεις εικαστικών τεχνών κ.λπ.΄

Ερείπια Μεταβυζαντινής εκκλησίας

Βρέθηκαν πρόσφατα (1978) από ανασκαφές ερείπια μικρού μεταβυζαντινού ναϊσκου διαστάσεων 6,50Χ2,50 (εσωτερικών) και γύρω από την αψίδα βρέθηκαν δύο τάφοι-ίσως ιερωμένων- οι οποίοι περιείχαν πολλές ταφές ο ένας δε είχε πέντε. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει όλη η περιοχή που βρίσκεται μεταξύ Καζάρμας και Νεκροταφείου όπου υπάρχουν πολλά θεμέλια και διάφοροι τάφοι λαξευτοί στον βράχο. Δεν έχουμε στοιχεία για την περιοχή από κείμενα εκτός από το ότι επί Ενετοκρατίας στην θέση του σημερινού νεκροταφείου της Αναλήψεως ήταν η Ενετική Μονή της Santa Maria που όπως μας λέγει ο Georola ήταν γυναικεία.

Ερείπια Παλαιοχριστιανικής Εκκλησίας

Μεταξύ Τελωνείου και ιχθυοδεξαμενών, το 1954, από πτώση στην θάλασσα λόγω τρικυμίας του αντερεισματικού τοίχου της παραλίας, αποκαλύφθηκε τμήμα του ιερού μεγάλου παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Ύστερα από δοκιμαστική έρευνα αποδείχτηκε ότι πρόκειται για το νότιο παστοφόριο δωμάτιο δηλ. δίπλα από την αψίδα που χρησίμευε για την φύλαξη σκευών του ναού, αμφίων κ.α. Βρέθηκε ενδιαφέρον τεμάχιο κυκλικής μαρμάρινης τράπεζας αγαπών που είναι η πρώτη που αποκαλύφθηκε στην Κρήτη.

Ρωμαϊκές ιχθυοδεξαμενές

Βρίσκονται πέρα από το σημερινό Τελωνείο σε απόσταση 150 περίπου μέτρων από την μικρή προβλήτα. Από τον ερευνητή τους αρχαιολόγο Κωστή Δαβάρα καταμετρήθηκαν δέκα σε μήκος ακτής διακοσίων μέτρων. Οι περισσότερες είναι τελείως κατεστραμμένες με ίχνη μόνο στο βράχο. Πρόκειται για σχεδόν ημικυκλικές κατασκευές στην ακτή μέσα στις οποίες διατηρούντο τα φρεσκοπιασμένα ψάρια για τα οποία οι Ρωμαίοι είχαν πραγματικό πάθος. Η μεγαλύτερη από αυτές και η πιο καλά διατηρημένη έχει σχήμα πετάλου και διαστάσεις 7Χ6,75μ.Η σημερινή θέση της ιχθυοδεξαμενής ως προς την θάλασσα επιβεβαιώνει την θεωρία ότι η Ανατολική Κρήτη έχει υποστεί μια καθίζηση που στο σημείο που είναι η δεξαμενή αυτή φτάνει το 1μ. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί σε σχέση με την Δυτική Κρήτη που έχει ανυψωθεί, αν και γενικά η επιστήμη παραδέχεται ότι έχουμε ανύψωση της στάθμης της θάλασσας σε παγκόσμια κλίμακα.

Αποθέτες Σητείας

Πρόκειται για λακκοειδείς κατασκευές γεμάτες από ειδώλια πήλινα δηλαδή αναθήματα προς τους θεούς που βρέθηκαν σε διάφορες εκσκαφές στον κινηματογράφο Μινώα και γύρω από αυτόν. Δυστυχώς η οικοδόμηση σε παλαιότερα χρόνια στην περιοχή αυτή δεν επιτρέπει την έρευνα για τον εντοπισμό του ιερού στο οποίο οπωσδήποτε ανήκαν οι αποθέτες αυτοί. Πάντως η ποιότητα και η ποσότητα των ευρημάτων αυτών που εκτός από ειδώλια περιλαμβάνει και ανάγλυφα πλακίδια και αγγεία, τα καθιστούν από τα καλύτερα του είδους και η μελέτη τους παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον. Χρονολογούνται από την υπομινωϊκή ως και την αρχή της αρχαϊκής εποχής, δηλ. από το 1050-500π.χ. Φυσικά δεν υπάρχει χώρος για επίσκεψη αλλά θεωρείται το σπουδαιότερο αρχαιολογικό εύρημα της πόλεως της Σητείας. Αντιπροσωπευτικά δείγματα των ευρημάτων μπορεί να δει κανείς στα Μουσεία του Αγίου Νικολάου και της Σητείας.

Λαογραφικό Μουσείο

Με πρωτοβουλία του πολιτιστικού συλλόγου «Βιτσέντζος Κορνάρος» οργανώθηκε και λειτουργεί ένα λαογραφικό μουσείο. Τα εκθέματα, που ανήκουν στον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ου, συμπεριλαμβάνουν κεντήματα, υφαντά, ξυλόγλυπτα, τοπικές ενδυμασίες, οικοσκευές, εικόνες και άλλα είδη.

Μουσείο - Εκθετήριο τοπικών προϊόντων

Το εκθετήριο - μουσείο τοπικών προϊόντων δημιουργήθηκε και λειτουργεί με την ευθύνη της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Σητείας και αποσκοπεί στην προβολή των τοπικών προϊόντων, την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής. Κυρίαρχα προϊόντα είναι το ελαιόλαδο «Σητεία», ο «Κρητικός τοπικός οίνος» Σητείας, και η τσικουδιά Βαρβάκι.

Ανάκτορο Πετρά

Ο αρχαιολογικός χώρος Πετρά βρίσκεται περίπου 1,5 χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του κέντρου της Σητείας και 400 Μέτρα νότια του όρμου της Σητείας στη βόρεια ακτή της Κρήτης, στο Αιγαίο Πέλαγος.

Παραλίες στη Σητεία

Παραλία Σητείας Εντός της Κοινότητας Παλαικάστρου:

Παραλία Βάι Παραλία Ερημούπολη Παραλία Κουρεμένος Παραλία Ξερόκαμπος

Συγκοινωνίες

Η οδική πρόσβαση στη Σητεία πραγματοποιείται από δύο κεντρικούς άξονες. Ο νότιος οδηγεί από την Ιεράπετρα διασχίζοντας την επαρχία Σητείας από το Λιβυκό προς το Κρητικό πέλαγος. Ο βόρειος οδικός άξονας συνδέει τη Σητεία με την πρωτεύουσα του νομού, Άγιο Νικόλαο. Με την υπόλοιπη Ελλάδα, η Σητεία συνδέεται αεροπορικά και ακτοπλοϊκά.

ΚΤΕΛ Λασιθίου-Ηρακλείου

Το Κ.Τ.Ε.Λ. πραγματοποιεί δρομολόγια προς όλα τα χωριά της επαρχίας και άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.

Ακτοπλοΐα

Το λιμάνι της Σητείας εξυπηρετεί κυρίως μικρά πλοιάρια αλιείας και ιστιοπλοϊκά, αλλά είναι -δυνητικά- σε θέση να εξυπηρετήσει μεγαλύτερα επιβατηγά. Η Σητεία συνδέεται με τον Πειραιά ακτοπλοϊκώς με το επιβατηγό «Blue Star» της Α.Ν.Ε.Κ. Παράλληλα, η Σητεία συνδέεται με νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων.

Αεροπλάνα

Το αεροδρόμιο της Σητείας μπορεί να φιλοξενήσει αεροπλάνα μικρού και μεσαίου μεγέθους. Τακτικές πτήσεις πραγματοποιούνται από και προς την Αλεξανδρούπολη, Αθήνα, Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο, και το Άκτιο / Πρέβεζα. Για το 2024 έχουν προγραμματιστεί απευθείας πτήσεις από και προς Νάπολι, Μιλάνο καθώς και πτήση τσάρτερ από / προς Κοπεγχάγη, Επίσης, το αεροδρόμιο είναι σε θέση να φιλοξενεί πτήσεις ιδιωτικών αεροσκαφών.

Διοικητικά

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι μαζί με τους οικισμούς Αγία Φωτιά, Ανεμομύλια, Πετράς και Τρυπητός όπως και τις νησίδες Γιανυσάδα, Δραγονάδα και Παξιμάδα αποτελούν την κοινότητα Σητείας που υπάγεται στο Δήμο Σητείας και σύμφωνα την απογραφή του 2021 έχει πληθυσμό 11.003 κατοίκους ενώ με την απογραφή του 2011 είχε 9.912 κατοίκους. Δείτε Κοινότητα Σητείας

Αθλητισμός

Στη Σητεία εδρεύει η ποδοσφαιρική ομάδα Α.Ο. Νίκη Σητείας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

www.sitia.gr η επίσημη ιστοσελίδα της πόλης της Σητείας www.visitsitia.gr η επίσημη ταξιδιωτική ιστοσελίδα του δήμου Σητείας Κρητική Διατροφή faroi.com: Ο πέτρινος παραδοσιακός φάρος στο Ακρωτήριο Σίδερο της Σητείας Φρούριο "Καζάρμα" στην Σητεία Αρχειοθετήθηκε 2011-11-27 στο Wayback Machine. από τον ιστότοπο Οδυσσεύς - Υπουργείο Πολιτισμού Αρχειοθετήθηκε 2020-08-09 στο Wayback Machine.

Πηγές

Η αρχική έκδοση αυτού του άρθρου προήλθε από την ιστοσελίδα του Δήμου Σητείας μετά από άδεια δημοσίευσης.΅

Σημειώσεις