Το Βραχάσι (παλαιότερα Βραχάσιον) είναι ορεινό παραδοσιακό χωριό και εδρα ομώνυμης Κοινότητος του δήμου Αγίου Νικολάου στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου της Κρήτης. Βρίσκεται ανατολικά του Ηρακλείου και ΒΔ από τον Άγιο Νικόλαο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο συνολικός πληθυσμός της Κοινότητας Βραχασίου ανέρχεται στους 1.932 κατοίκους.

Τοποθεσία

Το χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στη νότια πλαγιά του βουνού Αναύλοχος, σε υψόμετρο 360 μέτρων, στο 46ο χιλιόμετρο της (παλιάς) εθνικής οδού Ηρακλείου - Αγ. Νικολάου. Η ονομασία του χωριού φαίνεται να αποτελεί παράγωγο της λέξης βράχος.

Ιστορικά στοιχεία

Λόγω θέσης αποτελούσε συχνά κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα θέατρο συγκρούσεων ανάμεσα στους Κρητικούς επαναστάτες και τις οθωμανικές δυνάμεις. Αποτελεί γενέτειρα του, οπλαρχηγού της επανάστασης του 1866, Κωνσταντίνου Σφακιανάκη και του Ιωάννη Σφακιανάκη, ιατρού και πολιτικού που διετέλεσε επικεφαλής της πρώτης Εκτελεστικής Επιτροπής της Κρητικής Πολιτείας.

Το 1913 ενώθηκε - από κοινού με την υπόλοιπη Κρήτη - με την Ελλάδα και η πρώτη απογραφή του ελληνικών αρχών που διενεργήθηκε το ίδιο έτος, βρήκε στον οικισμό 1586 κατοίκους. Διοικητικά υπήχθη αρχικά στην Επαρχία Μεραμβέλλου ως έδρα κοινότητας που περιλάμβανε και τα χωριά Σίσι, Επάνω Σίσι, Καρτσινιανός, Πύργος και Αγία Βαρβάρα ενώ από το 1998 μέχρι το 2006 υπαγόταν στο Δήμο Νεάπολης. Μετά από αντιδράσεις των κατοίκων στη συγχώνευση της τοπικής αυτοδιοίκησης με βάση το σχέδιο Καποδίστρια, με το Νόμο 3448/15-3-2006, το Βραχάσι (μαζί με τα Ζωνιανά Ρεθύμνου και την Τσαριτσάνη Λάρισας) αναγνωρίστηκαν επίσημα ως ξεχωριστές Κοινότητες. Από το 2011, μετά την την εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης», ανήκει ώς Κοινότητα Βραχασίου στον διευρυμένο δήμο Αγίου Νικολάου. Κοντά στο Βραχάσι βρίσκονται τα απομεινάρια του μοναστηρίου του Αγίου Γεωργίου Βραχασιώτη, από το οποίο σώζεται μόνο ο κύριος ναός. Τοπωνύμια Κοινότητας Βραχασίου.

Πληθυσμιακά στοιχεία

Κοινότητα Βραχασίου

Εκτός από την έδρα της, η Κοινότητα Βραχασίου περιλαμβάνει και τους οικισμούς Αγία Βαρβάρα, Επάνω Σίσι, Καρτσιανός, Πύργος, [Σελλινάρι Λασιθίου | Σελινάρι] και Σίσι, την νηδίδα Αυγό, όπως και σήμερα τους οικισμούς της τέως Κοινότητος Μιλάτου, Μίλατος και Παραλία Μιλάτου. Η απογραφή του 2011 αναφέρει:

Αγία Βαρβάρα, η (102) Αυγό, το (νησίς) (0) Βραχάσι, το (311) Επάνω Σίσι, το (115) Καρτσινιανός, ο (13) Μίλατος, η (178) Παραλία Μιλάτου, η (157) Πύργος, ο (48) Σελλινάρι, το (5) Σίσι, το (1.003) Συνολικά η κοινότητα έχει 1.932 κατοίκους. Η Κοινότητα Βραχασίου εκπροσωπείται από πενταμελές συμβούλιο.

Κοινοτάρχες Βραχασίου

Οι κάτωθι εκλέχθηκαν και υπηρέτησαν (ή υπηρετούν) ως Πρόεδροι της Κοινότητος Βραχασίου.

Παραπομπές

Πηγές

Δήμος Αγίου Νικολάου - Βραχάσι Ιστολόγιο Νόστιμον ήμαρ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Βραχασιώτικο Σπίτι, Λαογραφική Έκθεση