Το Σαραντάπορο είναι ιστορικός οικισμός της Θεσσαλίας στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας.

Γενικά

Το Σαραντάπορο βρίσκεται στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης, στη στρατηγική θέση των ομώνυμων "Στενών του Σαρανταπόρου", σε υψόμετρο 840 μέτρα. Απέχει περίπου 27 χλμ. ΒΔ. από την Ελασσόνα (έδρα του δήμου), 28 χλμ. Ν.-ΝΑ. από τα Σέρβια και 67 χλμ. ΒΔ. από την Λάρισα. Τα στενά αποτελούν το φυσικό πέρασμα μεταξύ της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας και σχηματίζονται μεταξύ της οροσειράς των Καμβουνίων και της οροσειράς των Πιερίων. Ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή 2011 ανέρχεται σε 580 κατοίκους ενώ με αυτήν του 2001 ήταν 907. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.

Ιστορία

Η στρατηγική σημασία των Στενών του Σαραντάπορου είχε επισημανθεί από την αρχαιότητα. Τα στενά αυτά πέρασε ο Ξέρξης το 480 π.Χ. όταν κατέρχονταν προς την αρχαία Αθήνα. Υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη του σημερινού οικισμού από το 17ο αιώνα. Στα μέσα του 19ου αποτελούσε τσιφλίκι κάποιου Μάντζιαρη από τη Βερδικούσσα. Την περίοδο της τουρκοκρατίας έφερε το όνομα Γλίκοβο (μέχρι το 1927). Απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 9 Οκτωβρίου του 1912 κατά τη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου, στη περιοχή του οποίου, παρά τον ομώνυμο χείμαρρο, η ελληνική στρατιά υπό την αρχιστρατηγία του Διαδόχου Κωνσταντίνου έδωσε την ομώνυμη σπουδαία Μάχη του Σαραντάπορου, κατά την οποία, υπό την άτακτη φυγή του τουρκικού στρατού, (Στρατιάς νοτίου Μακεδονίας), περιήλθαν στους Έλληνες, ως λάφυρα, 22 τουρκικά πυροβόλα και πληθώρα πυρομαχικών. Σήμερα στον ίδιο χώρο λειτουργεί το Μουσείο της Μάχης του Σαρανταπόρου που βρίσκεται επί της αμαξιτής οδού Λάρισας - Κοζάνης, απέναντι από το τουρκικό Χάνι του Χατζηγώγου.Στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο,και ειδικότερα κατά τη γερμανική κατοχή οι Γερμανοί εισβάλλοντας στο Σαραντάπορο κατέστρεψαν εκ του συνόλου των 145 οικιών, ολοσχερώς τις 137 και μερικώς τις 7. Σημειώνεται ότι στα όρια του χωριού βρίσκεται αρχαιολογικός χώρος προκλασικής εποχής, ο οποίος είναι επισκέψιμος για το κοινό. Έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι, θέατρο και αναθεματικές στήλες από (αταύτιστο ακόμα) αρχαίο οικισμό.

Πηγές

"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.16ος, σελ.868. ΔΕΚ/ΓΕΣ "Στρατιωτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος" Αθήναι 1980, σελ.38.

Παραπομπές