Πληροφορίες
Η Γυρτώνη είναι οικισμός της Θεσσαλίας στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας.
Γενικά στοιχεία
Η Γυρτώνη βρίσκεται νότια του βουνού Κορακόπετρα σε υψόμετρο 590 μέτρων ενώ δυτικά και δίπλα της ρέει ο Πηνειός ποταμός. Το χωριό απέχει περίπου 17 χλμ. Β.-ΒΑ. από την Λάρισα και 9 χλμ. ΝΔ. από το Μακρυχώρι (έδρα του δήμου). Η ονομασία της οφείλεται στην αρχαία Γυρτώνη, στην οποία αναφέρεται ο Όμηρος να ανήκει στην Περραιβία που κατά τον 5ο αιώνα π.Χ εκτείνονταν μεταξύ του Ολύμπου και του Πηνειού. Στα βορειοανατολικά και το ύψωμα "Καστρί" (έχει χαρακτηριστεί από το 1987 ως αρχαιολογικός χώρος) έχουν "διασωθεί λείψανα οικισμού των κλασικών χρόνων της Αρχαίας Γυρτώνης (τμήματα των τειχών και των νεκροταφείων της)". Στο χωριό το συγκρότημα κονακίου που υπάρχει έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο "γιατί αποτελεί αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα αγροτικής εγκατάστασης (τσιφλικιού) του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με τους αγώνες του αγροτικού κινήματος της Θεσσαλίας των αρχών του αιώνα μας και ως εκ τούτου αποτελεί σημείο αναφοράς συνδεδεμένο με τις ιστορικές μνήμες των κατοίκων της περιοχής. Είναι επίσης σημαντικό για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής εξέλιξης στην περιοχή της Θεσσαλίας".
Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία
Αναφέρεται επίσημα, μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, το 1883 ως Μπάκραινα στο ΦΕΚ 126Α - 02/04/1883 να προσαρτάται στον τότε δήμο Λαρίσης. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, μαζί με το Μακρυχώρι αποτελούν την κοινότητα Μακρυχωρίου που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Μακρυχωρίου του Δήμου Τεμπών και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει 74 κατοίκους. Οι απογραφές πραγματικού πληθυσμού (de facto) μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι:
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Το χωριό των πελαργών στη Γυρτώνη Λάρισας στο https://www.youtube.com/. Αρχειακή περιγραφή για Γυρτώνη (Λάρισα) από το Εθνικό Ευρετήριο Αρχείων των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
