Οι Μολάοι είναι κωμόπολη του Νομού Λακωνίας και έδρα του καλλικρατικού Δήμου Μονεμβασίας. Ο οικισμός βρίσκεται 61 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης, χτισμένος σε υψόμετρο 200 μέτρων, δυτικά της ομώνυμης πεδιάδας. Ο πληθυσμός είναι 2.850 κάτοικοι, που σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Το όνομα του οικισμού προέκυψε από παραφθορά της λατινικής λέξης mola που σημαίνει μύλος.

Ιστορικά στοιχεία

Ο οικισμός, με μια μικρή παραφθορά του ονόματος - στον τύπο Mola - απαντάται για πρώτη φορά σε κείμενο του 1209 και συγκεκριμένα στη λεγόμενη Συνθήκη της Σαπιέντζας. Η συνθήκη αυτή είχε συναφθεί ανάμεσα στο Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο, ηγέτη των Φράγκων, και στους Βενετούς οι οποίοι βοήθησαν τους Σταυροφόρους στην κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στην κατάκτηση του Μορέως. Στη Συνθήκη αυτή οριοθετούνται το Πριγκηπάτο και οι κτήσεις των Βενετών, και σε κάποιο σημείο της ο Γοδεφρείδος δηλώνει ότι "... έχει ήδη στην κατοχή του την πόλη Mola, ενώ το σύνολο της Λακεδαίμονος..."1 Στην διάρκεια των Ορλωφικών οι Μολάοι έπαθαν μεγάλες καταστροφές από τις επιδρομές των Τουρκαλβανών. Απελευθερώθηκαν σχεδόν με το ξεκίνημα της επανάστασης του 1821, άλλα καταστράφηκαν το 1825 από επιδρομή του Ιμπραήμ στην περιοχή. Με την απελευθέρωση της Ελλάδας, εξελίσσονται σε διοικητικό κέντρο, αρχικά ως έδρα του Δήμου Ασωπού και από το 1864 ως έδρα της επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς. Πρόσφατα υπήρξαν έδρα του ομώνυμου δήμου, ενώ από το 2011 αποτελούν έδρα του καλλικρατικού Δήμου Μονεμβασιάς.

Αρχαιολογικά ευρήματα

Αν και έχει σήμερα την όψη μιας τελείως σύγχρονης πόλης, υπάρχουν παράλληλα αρκετά σημεία της που μας πείθουν ότι έχει τις ρίζες της βαθιά μέσα στην ιστορία. Τέτοια είναι: τάφοι και πλούσια μυκηναϊκά ευρήματα στη Θέση Γκαγκανιά, ο μεταλλευτικός ορυκτός πλούτος της στην ίδια θέση, ο λόφος Βίγκλα με λείψανα αρχαίας ακρόπολης στην κορυφή του, ο "παλιόπυργος"- ένα Μεσαιωνικό κτίσμα πάνω στον κοκκινωπό βράχο της Αγίας Παρασκευής, αλλά κυρίως το φαράγγι με την ονομασία Λάρνακας που διασχίζει την πόλη. Στο χώρο αυτό του φαραγγιού, ο οποίος μάλιστα διέθετε και δικό του πηγαίο νερό - από την πηγή την ονομαζόμενη "μάνα" - φαίνεται ότι αναπτύχθηκε ο πρώτος οικιστικός πυρήνας, ο οποίος αργότερα, στα Βυζαντινά χρόνια, εξελίχτηκε σ΄ένα αρκετά μεγάλο και οικονομικά εύρωστο οικισμό. Διέθετε μάλιστα και κάστρο, στο οποίο κατέφευγαν οι κάτοικοι σε περιπτώσεις εχθρικών επιδρομών και από το οποίο ήλεγχαν την πεδιάδα μέχρι τη Μονεμβασιά.

Παραπομπές

Πηγές

Η Μονεμβάσια και η Ενδοχώρα της.(Τόμος Β΄).Γ.Δ. Κουτσογιαννόπουλος 2001