Πληροφορίες
Η Καστανιά Λακωνίας (ή Καστάνιτσα ή Καστάνια) είναι χωριό που ανήκει στα Μανιάτικα Μπαρδουνοχώρια της Λακωνίας. Ανήκει στο Δ. Δ. Σμύνους του Δήμου Ανατολικής Μάνης του Νομού Λακωνίας. Βρίσκεται 28 χλμ. Β.Δ. του Γυθείου σε υψόμετρο 780 μ. στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Ταϋγέτου. Λίγο υψηλότερα βρίσκεται η Ιερά Μονή της Παναγίας Γιάτρισσας Ταϋγέτου.
Ονομασία
Η Καστάνια απαντάται στο ποίημα του Νηφάκη του 1789, στον Ληκ το 1805 ως Kastanitza, στη στατιστική της Exped.Scient. το 1829 ως Καστάνιτζα. Οι Μανιάτες την ονόμαζαν Μικρή Καστάνια ή Καστάνιτσα για να την ξεχωρίζουν απο την Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης.
Ιστορία
Είναι πατρίδα του Παναγιώταρου Βενετσανάκη και έμεινε γνωστή από την πολιορκία της τον Ιούλιο του 1780 (Πολιορκία της Καστανίτσας) από 14.000 Τούρκους, με σκοπό την εξόντωση του Παναγιώταρου, αλλά και του Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνη (πατέρα του Γέρου του Μοριά), την οποία και τελικά πέτυχαν μετά από αποτυχημένη έξοδο των πολιορκημένων στις 19 προς 20 Ιουλίου 1780 ύστερα από δώδεκα μέρες γενναίας αντίστασης. Η πολιορκία του Κροκόδειλου Κλαδά το 1481 από τους Τούρκους επίσης συνέβη στη Καστάνιτσα. Ο δήμος Μελιτίνης της επαρχίας Λακεδαίμονος Γ΄ τάξεως, ο οποίος συστάθηκε με βασιλικό διάταγμα το 1835, περιελάμβανε τα χωριά Καστάνιτσα, Σελεγούδι, Άγιος Νικόλαος, Κόκκινα Λουριά, Μαλτσίνα, Αρχοντικό. Το 1912 χωρίστηκαν σε κοινότητες. Το 1998 τα χωριά ενσωματώθηκαν στον νέο Δήμο Σμύνους Λακωνίας που δημιουργήθηκε. Με τη θέσπιση καλλικρατικών δήμων το 2010 και τη δημιουργία πέντε συνολικά δήμων στη Λακωνία, ο Δήμος Σμύνους εντάχθηκε στο Δήμο Ανατολικής Μάνης Π.Ε. Λακωνίας.
Γεωγραφία
Γειτονικά χωριά το Σελεγούδι, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 5 χλμ νότια, ο Άγιος Νικόλαος, τα Κόκκινα Λουριά και η Μέλισσα (Μαλτσίνα). Η φυσική οχυρωματική της θέση της έδινε το δικαίωμα να είναι ο άγρυπνος φρουρός της περιοχής ενάντια στους Τουρκομπαρδουνιώτες, που λυμαίνονταν την περιοχή της Βαρδούνιας Λακωνίας προεπαναστατικά. Τα χωριά Αρχοντικό, Μέλισσα, Κόκκινα Λουριά, Άγιος Νικόλαος, Σελεγούδι και Καστάνια ανήκαν, κατά τη δεύτερη Τουρκοκρατία 1715-1821, στη Μάνη και όχι στα Μπαρδουνοχώρια. Στη Μάνη ανήκαν μόνο τα παραπάνω 6 χωριά που αποτελούσαν την καπετανία του Παναγιώταρου Βενετσανάκη, γιατί σε αυτά ζούσαν μόνο Έλληνες και δεν χτίστηκε ποτέ πύργος Τουρκομπαρδουνιωτών, χωρίζονταν δε από τα υπόλοιπα χωριά από τον ποταμό Σμήνο. Ο Γ. Καψάλης εντάσσει τα χωριά αυτά στα Μπαρδουνοχώρια, αλλά διευκρινίζει ότι υπάγονται στη Μάνη. Τα Μπαρδουνοχώρια Λακωνίας βρίσκονται σε νευραλγικό σημείο του νομού, αφού είναι ο συνδετικός κρίκος της Σπάρτης με την Μάνη.
