Ο Γερολιμένας είναι παραθαλάσσιος οικισμός του δήμου Ανατολικής Μάνης του νομού Λακωνίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 43 μόνιμους κατοίκους.

Ονομασία

Η ονομασία του οικισμού πιθανότατα οφείλεται στην θεώρησή του ως ιερού λιμανιού. Αναφέρεται ως επίνειο των αρχαίων λακωνικών πόλεων Μέσσα και Ιππόλα που βρίσκονταν στα ΒΔ του σημερινού οικισμού. Κατά το παρελθόν αναφερόταν στην τοπική διάλεκτο της Μάνης ως Λιμένας.

Γενικά στοιχεία

Ο Γερολιμένας είναι κτισμένος σε υψόμετρο 8 μέτρων, στο νότιο άκρο της Μάνης στο μυχό ενός ομώνυμου όρμου, του τρίτου επιμέρους βορειοδυτικά του ακρωτηρίου του Ταινάρου. Κοντά στον Γερολιμένα καταλήγει το υψίπεδο Εμπρός το οποίο εκτείνεται μέχρι τον Μέζαπο. Απέχει 49 χλμ από το Γύθειο και 95 χλμ από την, πρωτεύουσα του νομού Λακωνίας, Σπάρτη. Εκκλησιαστικά υπάγεται στη μητρόπολη Μάνης ενώ ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο. Η οικονομία του Γερολιμένα βασίζεται κυρίως στον τουρισμό.

Ιστορικά στοιχεία

Επί τουρκοκρατίας ο Γερολιμένας ήταν ένα από τα ορμητήρια των Μανιατών πειρατών. Κατά την ύστερη τουρκοκρατία η οικογένεια των Μαντούβαλων επιχείρησε να τον αξιοποιήσει ανεπιτυχώς ως τοπικό εμπορικό κέντρο. Πέραν των Μαντούβαλων, στον Γερολιμένα έδρευαν ακόμη οι οικογένειες Νταϊφά και Περιμένη, ενώ και οι τρεις οικογένειες διέθεταν δικούς τους πύργους. Μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, ο Γερολιμένας ήταν ακατοίκητος μέχρι τη δεκαετία του 1870, όταν ο Μιχάλης Κατσιμαντής, ένας έμπορος από το Κατωπάγκι, έφτιαξε στην περιοχή ένα μώλο, μαζί με ένα πύργο με διαβατικό ενωμένο με μακρόστενο διώροφο κτίριο. Στον όρμο στη συνέχεια ήρθαν και κατοίκησαν και άλλοι προερχόμενοι από το Νικλιάνικο, το Κατωπάγκι και τα Μέσα Χωριά, κτίζοντας κατοικίες, αποθήκες, καταστήματα και πανδοχείο. Ακολούθησε η εμπορική αξιοποίηση του οικισμού Δείγματα αυτής της ανάπτυξης του Γερολιμένα είναι η ύπαρξη νεοκλασικών κτιρίων που χρονολογούνται εκείνη την περίοδο, ενώ σώζονται και δύο μικροί πολεμικοί πύργοι. Το 1928 ο Γερολιμένας είχε 218 κατοίκους. Παράλληλα ο Γερολιμένας αποτελούσε σημαντικό αλιευτικό καταφύγιο με πολλές εγκαταστάσεις διάθεσης πάγου, καταστήματα διακίνησης αλιευμάτων καθώς και λιμάνι προσέγγισης σπογγαλιευτικών σκαφών. Ήταν ένα από τα τελευταία λιμάνια προσέγγισης των ελληνικών αλιευτικών που κατευθύνονταν προς τις ακτές της Αφρικής (προς "Μπαρμπαριά και Τούνεσι") και λιμένας επιλογής κατά την επιστροφή τους. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970 στον όρμο του Γερολιμένα προσέγγιζε το πλοίο της άγονης τότε ακτοπλοϊκής γραμμής Πειραιώς - Νότιας Πελοποννήσου-Κυθήρων. Διοικητικά ο Γερολιμένας υπαγόταν μέχρι το 1997 στην επαρχία Οιτύλου ως έδρα της κοινότητας, ενώ στη συνέχεια υπήχθη στον καποδιστριακό δήμο Οιτύλου. Από το 2011 ανήκει στον καλλικρατικό δήμο Ανατολικής Μάνης.

Απογραφές πληθυσμού

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, Τα γένη και η οικογένεια στην παραδοσιακή κοινωνία της Μάνης, Διδακτορική Διατριβή, Αθήναι, 1980. Δικαίου Β. Βαγιακάκου, Αρχαία και μεσαιωνικά τοπωνύμια εκ Μάνης (Συμβολή πρώτη), περιοδικό Ελληνικά, ΕΜΣ, τόμος 15ος, Θεσσαλονίκη 1957. Ορέστης Δουμάνης - Paul Oliver (επιμ.), Οικισμοί στην Ελλάδα, εκδόσεις Αρχιτεκτονικά Θέματα, 1974. Σαΐτας, Γιάννης (1992). Μάνη. Αθήνα: Μέλισσα. Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, Α΄ τόμος, ΤΑ ΝΕΑ, 2012.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οδηγός για τη Μάνη Λακωνίας