Το Φοινίκι είναι χωριό στην Επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς της Λακωνίας. Σήμερα ανήκει στο δήμο Ασωπού. Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα χωριά του Νομού Λακωνίας. Στα Λακωνικά του Παυσανία έχουμε την εξής αναφορά: «κόχλους δὲ ἐς βαφὴν πορφύρας παρέχεται τὰ ἐπιθαλάσσια τῆς Λακωνικῆς ἐπιτηδειοτάτας μετά γε τὴν Φοινίκων θάλασσαν». Τα καταλληλότερα κοχύλια για βαφή πορφύρας προέρχονται από την παραλία της Λακωνικής μετά τη θάλασσα των Φοινίκων. Η αναφορά την τότε χρονική περίοδο (150-160 μ.Χ) αναφέρεται στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή στην οποία σημειώθηκαν πολλές γεωλογικές μεταβολές.

Τοπωνύμιο

Στην ποίηση του Λάκωνα ποιητή Αλκμάν (ΠΑΠ ΟΧΥΡ. 2394) η λέξη "φοινίκεα" αποδίδεται ως πορφυρό χρώμα. Το αυτό και στο Λεξικό Σούδα «Φοινίκιον έρνος και χρώμα», «Φοινικούν ερυθρόν» , «Φοινικίς χλαμύς ήν πολεμική» (Η πορφυρή πολεμική χλαμύδα). Έτσι εξηγούνται και τα τοπωνύμια στην ευρύτερη περιοχή «Κόκκινες», «Κοκκινοχώματα» κτλ. Η ετυμολογία της ονομασίας Φοινίκι προέρχεται από το ερυθρούν και πορφυρό χρώμα της εν λόγω γεωγραφικής περιοχής χερσαίας και θαλάσσιας. Στην αρχαιολογική γραμματεία η λέξη αποδίδεται πάντα ως κόκκινο, π.χ. επί φοινικιδί.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Φοινίκι

Το 1885, με εντολή της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρείας και βασιζόμενος στις αναφορές του Παυσανία, ο τότε αρχαιολόγος Θεμιστοκλής Σοφούλης προχώρησε σε ανασκαφές στο ναό του Απόλλωνος Υπερτελεάτου στο Φοινίκι. Ο περιηγητής Παυσανίας μας αναφέρει τα εξής: «ἔστι δὲ ἐν τῇ γῇ ταύτῃ καὶ ἱερὸν Ἀσκληπιοῦ στάδια ἀπέχον ὡς πεντήκοντα Ἀσωποῦ: τὸ δὲ χωρίον, ἔνθα τὸ Ἀσκληπιεῖον, Ὑπερτελέατον ὀνομάζουσιν». Στην ίδια περιοχή, πενήντα στάδια από τον Ασωπό υπάρχει επίσης ιερό του Ασκληπιού, το μέρος όπου βρίσκεται το Ασκληπιείον ονομάζεται Υπερτελέατον. Στα αξιόλογα ευρήματα περιλαμβάνονται και επιγραφές που αναφέρονται στην εδαφική διαμάχη της Επιδαύρου Λιμηράς με το γειτονικό Ζάρακα. Σε πολλές δε χάλκινες ταινίες που προέρχονται από το ιερό έχουμε και την καταγραφή ονομάτων Επιδαύριων ιερέων. Μέρος χάλκινων και πήλινων αντικειμένων προερχόμενα από το Φοινίκι πέρασαν το 1884 στην ιδιωτική συλλογή του Κ. Καραπάνου.

Η κιβδηλεία κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821

Στο χωριό Φοινίκι λειτούργησε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης εργαστήριο παραχάραξης νομισμάτων. Όπως φαίνεται από αρχεία δίκης που σώζονται έως τις μέρες μας η λειτουργία τους είχε διχάσει τους επαναστάτες, αφού από τη μία θεωρούσαν πως με την κιβδηλεία εξασφάλιζαν χρήματα απαραίτητα για τον Αγώνα, αλλά από την άλλη πως κλόνιζαν την αξιοπιστία και τα οικονομικά του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Οι παραχαράκτες τιμωρούνταν δεμένοι ανάποδα επί όνου και τους περιέφεραν στην τότε πρωτεύουσα Ναύπλιο σε ημέρα που γινόταν παζάρι. Μπροστά από τον παραχαράκτη προπορευόταν ντελάλης ο οποίος φώναζε: «Αυτός ο άνθρωπος διέπραξε κιβδηλεία». Ανάλογο εργαστήριο παραχάραξης νομισμάτων λειτούργησε και στο γειτονικό Γύθειο.

Πηγές

Λεξικό Σούδα Λυρική ποίηση - Αλκμάν Μοναδικές συλλογές, 7 Ημέρες, ένθετο της εφημερίδας Καθημερινή, 5 Σεπτεμβρίου 1999, ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2008. Εθνική νομισματική εταιρεία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Η εν Αθήναις αρχαιολογική εταιρεία