Η Σίκινος είναι ένα κυκλαδίτικο νησί του Αιγαίου Πελάγους, που βρίσκεται μεταξύ των νήσων Φολέγανδρου και Ίου και σε απόσταση 14 και 10 μίλια αντίστοιχα. Από τον Πειραιά απέχει 102 μίλια, περίπου 8 ώρες. Η Σίκινος έχει τρεις οικισμούς: την Αλοπρόνοια, το Χωριό και το Κάστρο. Αλοπρόνοια (Άνω-Πρόνοια) ονομάζεται το μικρό λιμάνι της Σικίνου. Στον παραθαλάσσιο οικισμό της Αλοπρόνοιας υπάρχει σουπερμάρκετ, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, καφενεία και μπαράκια. Από εδώ ξεκινάει το λεωφορείο για τη Χώρα και την Επισκοπή και το καΐκι για τις εκδρομές στις απομακρυσμένες παραλίες της Σικίνου. Το Κάστρο, χτισμένο στο χείλος του γκρεμού 280 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, είναι παλιός οχυρωμένος οικισμός του 15ου αιώνα. Εκεί βρίσκεται η πλατεία, το δημαρχείο, το ιατρείο, τα μαγαζιά, τα σχολεία και τα καφενεία. Στην άκρη του Κάστρου βρίσκονται τα σχολεία της Νήσου Σικίνου, το νηπιαγωγείο, το διθέσιο δημοτικό σχολείο το Γυμνάσιο με Λ.Τ.. Στην εκκλησία της Παντάνασσας υπάρχει επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στην εικόνα δεξιά φαίνεται ο ναός της Επισκοπής ο οποίος απέχει από το κέντρο του νησιού περίπου 4 χιλιόμετρα και χρησιμοποιήθηκε σαν χριστιανικός ναός στα πρώτα χριστιανικά χρόνια της Σικίνου. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Σικίνου είναι τα ξωκκλήσια της, 61 τον αριθμό. Υπάρχουν και έξι βυζαντινοί ναοί (ανήκουν στον τύπο της απλής μονόκλιτης καμαρόσκεπης βασιλικής) με τοιχογραφίες του 13ου και του 14ου αιώνα. Πρόκειται για τον Άγιο Νικόλαο στις Ράχες Κατέργου, την Παναγία στη Συκιά κοντά στην Αλοπρόνοια, το Χριστό ή Μεταμόρφωση του Σωτήρος κοντά στη Xώρα, τον Άγιο Στέφανο κοντά στο Χωριό, την Αγία Άννα, παρεκκλήσι της Επισκοπής, και τον Άγιο Γεώργιο κοντά στην Επισκοπή.

Γεωγραφία

Η επιφάνειά της εκτιμάται στα 41,676 τ.χλμ. ενώ έχει μήκος ακτών 40 χιλιόμετρα. Ο δε περίπλους της νήσου είναι 17 μίλια. Γύρω από τη Σίκινο βρίσκονται οι ακόλουθες νησίδες, βόρειο-δυτικά: η Αβωλάδα, ο Άγιος Γεώργιος, και η Καρδιώτισσα (ή Καρυώτισσα, για τους αρχαίους Λαγούσσα), και νότιοδυτικά ο Καλόγερος (ή Καλόερος) με πολλούς ενάλιους βράχους σημαντικότερος των οποίων είναι ο Κάραβος. Κυριότερα βουνά της νήσου είναι ο Τρούλος (553 μ.), ο Άγιος Μάμας (549 μ.), η Αγία Μαρίνα (450 μ.) και το λεγόμενο "Φρούδι του Μοναστηριού" (350 μ.) όπου και η Μονή της Χρυσοπηγής. Κυριότερος όρμος που αποτελεί και λιμένα επίνειο της νήσου, βρίσκεται ΝΑ, είναι η Αλοπρόνοια. Τον όρμο αυτό οι παλαιότεροι περιηγητές τον ονόμαζαν «Σαν Μπουρνιά» από το όνομα του καθολικού ιεραποστόλου Ιάκωβου των Μπουρνιών που ήταν και ιατρός. Με το όνομα αυτό φέρεται και σε παλαιούς χάρτες. Στο βιβλίο του Σικινιώτη φιλόλογου Ζαφειρίου Δ. Γαβαλά Η ΝΗΣΟΣ ΣΙΚΙΝΟΣ (Έκδοση του Συνδέσμου Σικινητών - Αθήνα 1931), σε αβαντάριο (προικοσύμφωνο) του 1747, η Αλοπρόνοια αναφέρεται ως Άνω-Πρόνοια.

Μυθολογία

Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία η νήσος Σίκινος έλαβε το όνομά της από τον Σίκινο τον γιο του Θόαντα, βασιλιά της Λήμνου, και εγγονού του Βάκχου και της Αριάδνης που διέμεναν στη Νάξο. Η Υψιπύλη προσπαθώντας να σώσει τον γιο της Θόαντα από τις Λήμνιες γυναίκες που προκάλεσαν τη σφαγή των συζύγων τους τον έκρυψε μέσα σε ξύλινη λάρνακα (κιβώτιο) και τον έριξε στη θάλασσα. Παρασυρόμενη η λάρνακα αυτή από τα κύματα εκβράστηκε στη Σίκινο όπου οι αλιείς της περιοχής έσωσαν τον Θόαντα. Εκεί ο Θόας νυμφεύθηκε την εγχώρια νύμφη Νηΐδα με την οποία και απέκτησε τον Σίκινο οποίος και βασίλευσε στη νήσο. Κατά τον Πλίνιο και τον Στέφανον τον Βυζάντιον το αρχαιότερο όνομα της νήσου αυτής ήταν «Οινόη». Το όνομα Σίκινος διατηρήθηκε αναλλοίωτο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μόνο κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας, για κάποιο χρονικό διάστημα περεφθάρει σε Σύκανδρος, όπως σημειώνει ο Φλωρεντινός ιερέας Χριστόφορος Βουεδολμόντης ή Μπουεντολμόντης που επισκέφθηκε τη νήσο το 1422 και αναφέρει πως το όνομά της οφείλεται στα πολλά σύκα που παράγει η νήσος. Σύκανδρο ονομάζουν επίσης τη Σίκινο και ο Πορκάτσι το 1572, ο Μάρκο Μποσκίνι το 1651, ο Πιαντσένζα το 1688 κ.ά. Ναυτικοί χάρτες της εποχής αναφέρουν τη Σίκινο επίσης με τα ονόματα Zetine ή Setine και Setin.

Δημογραφία

Η Σίκινος είχε πληθυσμό 386 άτομα στην απογραφή του 2021.

Τοπικά Προϊόντα

Παρά το γεγονός ότι η Σίκινος, όπως και όλες οι Κυκλάδες, δεν είναι περιοχή πλούσια σε βροχές, οι κάτοικοί της από τα παλιά χρόνια έχουν ενασχοληθεί ιδιαίτερα με την καλλιέργεια, τη βοσκή, την αλιεία, τη μελισσοκομία και την τυροκομεία. Στο γεωργικό κομμάτι της παραγωγής υπάρχουν, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, αμπελοφάσουλα, αγγούρια σε στρογγυλό σχήμα (παρόμοια αλλά σε πιο μακρόστενη μορφή είναι αυτά της Σαντορίνης). Η Σίκινος επίσης παράγει ποικιλία τυριών, ξινόγαλο, μυζήθρα ξερή, μυζήθρα νωπή και σικινιώτικο τυρί. Η Σίκινος επίσης διαθέτει θυμαρίσιο μέλι, από το οποίο, μαζί με σουσάμι, παράγεται παστέλι. Ακόμη, τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει ποικιλία ψαριών που φέρνουν οι ψαράδες του νησιού (όπως σκάροι, αθερίνα, μαρίδα, γόπες, σκορπίνες κ.α.). Λάδι, ξύδι και κρασί παράγονται σε μικρότερες ποσότητες και αφορούν συνήθως αυτοκατανάλωση.

Ο Ναός της Επισκοπής

Ο Ναός της Επισκοπής αρχικά χτίστηκε ως μαυσωλείο (ταφικό μνημείο), την ρωμαϊκή περίοδο γύρω στον 2ο με 3ο αιώνα μ.Χ. Στο κτίριο διασώζονται τέσσερις αρχιτεκτονικές φάσεις: η ρωμαϊκή, η παλαιοχριστιανική, η βυζαντινή και η τελευταία, μεταβυζαντινή φάση. Γενικά στον ελλαδικό χώρο, ο ναός είναι σημαντικός από μόνος του ως ρωμαϊκό μαυσωλείο και πόσο μάλλον για τη Σίκινο, επειδή διατηρεί διαχρονικά όλες τις φάσεις του. Πλέον, διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση. Για την συντήρηση του έγιναν αναλύσεις των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν κατά τις φάσεις κατασκευής του και καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια ώστε να προσαρμοστούν και να χρησιμοποιηθούν τα ίδια υλικά κατά τη συντήρησή του. Κατά την διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου βρέθηκε ένας τάφος, ο οποίος είχε τοποθετηθεί σε υπόγειο σημείο του μνημείου ώστε να αποφευχθεί η κλοπή και ο βανδαλισμός του. Η γυναίκα που βρέθηκε στον τάφο έφερε χρυσά κοσμήματα. Επιπλέον βρέθηκαν γυάλινα και μεταλλικά αγγεία καθώς και κομμάτια από τα ρούχα της. Οι πρώτες εκτιμήσεις καταλήγουν στο ότι το μαυσωλείο χτίστηκε για να στεγάσει το νεκρό σώμα της γυναίκας. Η έρευνα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το όνομα της είναι Νεικώ, σύμφωνα με μία επιγραφή που ήταν τοποθετημένη στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου. Το 2022 ο Ναός της Επισκοπής κέρδισε το βραβείο European Heritage Awards.

Παραπομπές

Πηγές

Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη, τ.ΚΑ΄, σελ. 832.

Βιβλιογραφία

"Σίκινος: Σμιλεμένη από πέτρα και θάλασσα". Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο, τεύχος 70 (Αυγ. 2001), σ. 18-29.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα: Σίκινος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Σίκινος: Όπως παλιά από τον ιστοτοπο http://www.kathimerini.gr Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Σίκινος Αρχειοθετήθηκε 2016-04-25 στο Wayback Machine. ΑΙ ΝΗΣΟΙ ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ ΣΙΚΙΝΟΣ ΦΥΣΙΚΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΑΙ