Πληροφορίες
Ο Κυνίδαρος ( ή επίσημα Κινίδαρος ) είναι χωριό της κεντρικής ορεινής Νάξου σε υψόμετρο 380-440 μέτρων και έχει 441 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2021, (100 περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι σε σχέση με την απογραφή του 2011). Απέχει περίπου 14,6 χλμ από τη Χώρα και υπάγεται στο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων. Είναι κτισμένο μεσημβρινοδυτικά σε λόφο του κεντρικού οροπεδίου της Νάξου και βρίσκεται πάνω στον οδικό άξονα Χώρα Νάξου - Σταυρός Κεραμωτής. Η πλούσια ιστορία του, τα μνημεία, οι ναοί, η μουσική παράδοση και τα έθιμα το έχουν κάνει ιδιαίτερα αγαπητό προορισμό στους τουρίστες του νησιού. Έχει χαρακτηριστεί από το 1988 παραδοσιακός οικισμός. Ο Κινίδαρος αν και είναι ορεινό χωριό, εντούτοις βρίσκεται πάνω σ΄ ένα γεωλογικό πακτωλό αφού δίπλα σ΄ αυτό βρίσκονται τα μεγαλύτερα λατομεία μαρμάρου, των γνωστών μαρμάρων Νάξου. Πάρα πολλοί μόνιμοι κάτοικοι του Κινιδάρου απασχολούνται στα λατομεία μαρμάρου, αλλά λόγω της ορεινής τοπογραφίας, υπάρχουν και αρκετοί κτηνοτρόφοι που διαθέτουν μεγάλα κοπάδια αιγοπροβάτων και ασχολούνται με την τυροκομία. Από τον Κινίδαρο κατάγεται η πολύ γνωστή και μεγάλη καλλιτεχνική οικογένεια των Κονιτόπουλων που σχεδόν όλα τα μέλη της εξελίχθηκαν σε σπουδαίους τραγουδιστές και οργανοπαίχτες. Ο Κινίδαρος είναι από τα πλέον πιστά στις παραδόσεις του (κυρίως τις μουσικοχορευτικές) χωριά της Νάξου. Ο χορός και τα «βιολιά» αποτελούν το πάθος των κατοίκων του. Έχουν επίσης και το εξής ρητό : «Τα παιδιά πρώτα μαθαίνουν να χορεύουν κι ύστερα να περπατάνε». Ο πληθυσμός του χωριού από το 1880 αριθμούσε τους 600 (από το 1960 και μετά τους 350) κατοίκους. Στον Κινίδαρο υπάγεται και ο οικισμός Ακρωτήρι Νάξου. Υφίσταται δημοτικό σχολείο και ο ιερός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο. Το 1931 ιδρύθηκε «Ο Σύνδεσμος Κυνιδαριωτών Εν Αθήναις». Λειτούργησε έως την περίοδο της κατοχής και ο σύλλογος επανιδρύθηκε το 1961 με την ονομασία «ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΝΗΔΑΡΙΩΤΩΝ ΝΑΞΟΥ «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ». Η έδρα του πολιτιστικού συλλόγου βρίκεται στο Γαλάτσι Αττικής, όπου διαμένει και η πλειοψηφία των απόδημων Κινιδαριωτών και των καταγόμενων από την Νάξο γενικώς. Ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος του Κινιδάρου που φέρει το όνομα "Ο Απίκραντος" δημιούργησε σπουδαία δανειστική βιβλιοθήκη σε αίθουσα που παραχώρησε η ενορία της εκκλησίας του, τα εγκαίνια της οποίας έγιναν την Δευτέρα του Πάσχα του 2007. Η έδρα του πολιτιστικού συλλόγου βρίκεται στον Κινίδαρο. Η διαδρομή Χώρα Νάξου - Κινίδαρος είναι από τις ωραιότερες διαδρομές της Νάξου με πλούσια γεωλογική εναλλαγή όπου και αντίστροφα η θέα της πεδινής Νάξου είναι πανοραμική. Ο Κινίδαρος συνδέεται επίσης με την Μονή την Κεραμωτή και τις Εγγαρές και μέσω αυτών με όλα σχεδόν τα υπόλοιπα χωριά της Νάξου.
Πληθυσμιακή εξέλιξη
Διοικητικές μεταβολές
Το 1835, ο οικισμός αναγράφεται Κυνήδαρος έχει 221 κατοίκους (66 οικογένειες) και προσαρτάται στον νεοϊδρυθέντα Δήμο Τραγαίας της επαρχίας Νάξου, με έδρα τον οικισμό του Χαλκείου. Το 1912, αποφασίζεται οι οικισμοί που έχουν πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, να αποτελέσουν αυτοτελείς κοινότητες. Οπότε ο οικισμός του Κυνήδαρου αποσπάται από το δήμο Τραγαίας, ο οποίος καταργείται και ορίζεται η κοινότητα Κυνήδαρου με έδρα τον οικισμό Κυνήδαρο. Το 1940, στην απογραφή όνομα του οικισμού διορθώνεται σε Κινίδαρος. Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα του Κινίδαρου καταργείται και ο οικισμός Κινίδαρος προσαρτάται στο Δήμο Νάξου με έδρα τον την Χώρα της Νάξου. Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κινήδαρου, του Δήμου Νάξου, του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους. Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο Δήμος Νάξου και ο Κινίδαρος προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων. Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τον οικισμό Ακρωτήρι ( 47 κ.) την Τοπική Κοινότητα Κινιδάρου ( 388 κ.), όπου έχει οριστεί έδρα. Η τ.κ. Κινιδάρου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Κυνιδαριώτες
Γεράσιμος Κλουβάτος: λαϊκός στιχουργός και μουσικός. Σουξέ το "Άναψε το τσιγάρο" Κονιτόπουλοι: οικογένεια μουσικών νησιώτικου τραγουδιού Ειρήνη Κονιτοπούλου-Λεγάκη: τραγουδίστρια νησιώτικου τραγουδιού Σπύρος Παπαδόπουλος: ηθοποιός, εκ μητρός Κυνιδαριώτισσας Δερλερες Μανουσος Συνταγματαρχης Γιάννης Ζουγανέλης: Τραγουδοποιός & Ηθοποιός, εκ μητρός Κυνιδαριώτισσας
