Τα Κουφονήσια αποτελούνται από δύο νησίδες, το Άνω Κουφονήσι και το Κάτω Κουφονήσι. Ανήκουν στο σύμπλεγμα των Μικρών Ανατολικών Κυκλάδων. Χωρίζονται μεταξύ τους από ένα στενό πορθμό πλάτους 200 μ.. Γεωγραφικά, τα συναντά κανείς 3 ν.μ. νοτιοανατολικά της Νάξου και δυτικά της Αμοργού. Ανήκουν στην ομώνυμη κοινότητα, η οποία περιλαμβάνει εκτός από τα δύο Κουφονήσια και το νησί Κέρος, καθώς και αρκετές μικρότερες νησίδες γύρω από τα κύρια νησιά. Η Κέρος που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με το όνομα τους, είναι ένα μικρό ακατοίκητο νησί, 15,2 τ.χλμ., που όμως φιλοξενεί σημαντικά ευρήματα του κυκλαδικού πολιτισμού.

Κοινότητα Κουφονησίων

Η Κοινότητα Κουφονησίων είναι μία από τις έντεκα κοινότητες του νομού Κυκλάδων και περιλαμβάνει τα δύο Κουφονήσια, την Κέρο και εννιά ακόμα μικρότερες νησίδες που βρίσκονται διάσπαρτες γύρω από τα μεγαλύτερα νησιά. Η κοινότητα έχει πληθυσμό 391 κατοίκους (απογρ.2011) και έκταση 26 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Το μεγαλύτερο σε έκταση νησί της κοινότητας είναι η Κέρος ενώ το μόνο κατοικημένο είναι το Άνω Κουφονήσι που αποτελεί και την έδρα της κοινότητας. Από 1/1/2011 η Κοινότητα Κουφονησίων ως αυθύπαρκτος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης καταργήθηκε (σχέδιο Καλλικράτης) κι από τότε αποτελεί Δημοτική Ενότητα του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.

Ιστορία

Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα Κουφονήσια κατοικούνταν ήδη από την Προϊστορική εποχή. Επίσης, ανασκαφές στο Επάνω Μίλι έφεραν στην επιφάνεια σημαντικά ευρήματα που χρονολογούνται στα πρώτα χρόνια του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Πρόκειται για ιδιόρρυθμους θαλαμμοειδείς τάφους στη θέση Αγριλιά και δύο άλλα στην περιοχή του Πάνου Μύλου και των Λουτρών. Άλλες ανασκαφές έχουν ανακαλύψει αντικείμενα των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων. Το σημερινό χωριό φαίνεται ότι κτίστηκε στη θέση ενός μεγάλου ρωμαϊκού οικισμού, που θα εκτεινόταν έως τον ορμίσκο των Λουτρών. Ποικίλα παλαιοχριστιανικά λείψανα, μαρμάρινα θωράκια κλπ. υπάρχουν στις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Νικολάου, ενώ είναι ευδιάκριτα και τα θεμέλια παλαιοχριστιανικών βασιλικών σε δύο σημεία του νησιού. Ο σημερινός οικισμός πιθανόν χτίστηκε στη θέση ενός μεγάλου ρωμαϊκού οικισμού. Σημαντικό εύρημα αποτελεί, μεταξύ άλλων, ένα τηγανόσχημο αγγείο χαραγμένο με εννεάκτινο αστέρι που βρέθηκε στους Επάνω Μύλους και σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Νάξου. Στη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου το νησί αναγράφτηκε ως Κοφινούσα, ενώ σε χάρτες γεωγράφων και περιηγητών, Άνω και Κάτω Κουφονήσι πήραν διάφορα ονόματα, όπως Pira (το 1590), Cofinissia (το 1745) και Phocussa (το 1791). Στο πέρασμα της Ιστορίας, τα Κουφονήσια ακολούθησαν τη μοίρα των υπόλοιπων Κυκλάδων. Υποτάχθηκαν αρχικά στους Βενετούς και έπειτα στους Τούρκους. Οι κάτοικοι των νησιών, είτε επειδή αναγκάστηκαν είτε επειδή το ήθελαν, συχνά ένωναν τις δυνάμεις τους με τους Μανιάτες αλλά και με άλλους πειρατές που χρησιμοποιούσαν τα Κουφονήσια ως καταφύγιο. Το 1830 μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες περιήλθαν στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος. Οι κάτοικοι των νησιών δοκιμάστηκαν σκληρά κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ενώ τα πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής περιόδου δημιουργήθηκε ένα κύμα εσωτερικής μετανάστευσης που οδήγησε το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού των Κουφονησίων στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Άνω Κουφονήσι

Το Άνω Κουφονήσι έχει έκταση 5,7 τ.χλμ. και πληθυσμό 366 κατοίκους, κύρια ασχολία των οποίων είναι η αλιεία και σε μικρότερο βαθμό η κτηνοτροφία (κυρίως αιγοπρόβατα). Επίσης ξεχωρίζουν οι 5 αξιόλογες παραλίες που υπάρχουν στο νησί, με ωραιότερες το Πορί και τον Φοίνικα. Οι παραλίες Χαροκόπου και Πλατιά Πούντα συγκεντρώνουν τον περισσότερο κόσμο. Ο οικισμός της Χώρας στη νοτιοδυτική ακτή του νησιού είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής. Το Κουφονήσι έχει αρχίσει να αναπτύσσεται τουριστικά τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα η φυσική ομορφιά και η παραδοσιακή γοητεία του να μην έχουν αλλοιωθεί σημαντικά.

Κάτω Κουφονήσι

Το Κάτω Κουφονήσι έχει έκταση 4,4 τ.χλμ.. Αν και παλαιότερα υπήρχε ένας οικισμός δέκα οικογενειών, στις μέρες μας είναι σχεδόν ακατοίκητο, καθώς διαθέτει μόνο μερικές κατοικίες ψαράδων και κατοικείται κυρίως το καλοκαίρι. Στο Κάτω Κουφονήσι υπάρχει και μια γραφική εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία, που είναι κτισμένη επάνω σε αρχαία ερείπια.

Εκκλησιαστικά

Σήμερα, τα Κουφονήσια υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Θήρας Αμοργού και Νήσων και ειδικότερα στην αρχιερατική περιφέρεια Αμοργού. Στο Άνω Κουφονήσι υπάρχουν δύο εκκλησίες, μία του Αγίου Νικολάου και μία του Αγίου Γεωργίου.

Παραπομπές

Δείτε επίσης

http://www.koufonissia.gr/greekversion/istoriakoufon.htm Αρχειοθετήθηκε 2008-05-27 στο Wayback Machine. Τα νησιά του Αιγαίου,Κυκλάδες, σελ. 124-129 (εκδ. Τουμπής) Όλγα Φιλανιώτου, «Μικρές Κυκλάδες-Κουφονήσια / Πάνω και Κάτω Κουφονήσια», στο Βλαχόπουλος Ανδρέας (επιμ.), Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, 2005, σελ. 287