Πληροφορίες
Το Εμπορείο ή Εμπορειό ή αλλιώς "Νημπορειό" είναι το μεγαλύτερο χωριό της Σαντορίνης, με πληθυσμό 1.938 κατοίκους, βάσει της Απογραφής του 2011. Υπάγεται διοικητικά στο Τοπικό διαμέρισμα Εμπορείου του δήμου Θήρας. Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από τα Φηρά, στους πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία. Ο παραδοσιακός οικισμός του αποτελούσε ένα από τα καστέλια του νησιού, καθώς στους μεσαιωνικούς χρόνους τα σπίτια χτίζονταν το ένα δίπλα στο άλλο ώστε οι κάτοικοι να προφυλάσσονται από τους πειρατές. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος. Η επικρατέστερη θεωρία θέλει το όνομα να προέρχεται από την λέξη εμπόριο είτε γιατί εκεί γινόταν η αγοραπωλησία όλων των εμπορευμάτων, είτε εξαιτίας του γεγονότος ότι στην περιοχή υπήρχε το εμπορικό λιμάνι της Αρχαίας Ελευσίνας. Άλλη θεωρία θέλει το όνομα να προέρχεται από τις λέξεις νέο και μπούργκ (Γαλλικά Bourg: "μεσαιωνικό οχυρωμένο χωριό") και σήμαινε νέο χωριό.
Ο Πύργος του Γουλά
Από τα χαρακτηριστικά του χωριού είναι ο πύργος του Γουλά (Τουρκικά kule: "πύργος"), ένας τετραγωνικός πύργος στο βορεινό τμήμα του χωριού, ο οποίος χτίστηκε κατά την περίοδο της ενετικής κυριαρχίας, πιθανότατα γύρω στον 15ο αιώνα. Η παράδοση θέλει ο πύργος να έχει κτιστεί από τους μοναχούς της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου της Πάτμου και ότι εκεί φυλάσσονταν οι θησαυροί της μονής. Στην πραγματικότητα, η χρήση του, ως μετόχι, από τους μοναχούς της μονής αυτής έγινε αρκετά μεταγενέστερα της ανέγερσης του, ενώ πηγές αναφέρουν ότι πριν την μονή ανήκε στην οικογένεια Δαργέντα. Στο εσωτερικό του πύργου υπήρχε εκκλησάκι, το οποίο δεν υπάρχει πια, του Οσίου Χριστοδούλου, ο οποίος ήταν ιδρυτής της Μονής της Πάτμου. Από τον πύργο υπήρχε σήραγγα, η οποία οδηγούσε στο καστέλι.
Το καστέλι
Το Εμπορείο ένα από τα καστέλια του νησιού. Το χαρακτηριστικό στα καστέλια ήταν ότι τα σπίτια χτίζονταν σε σειρά, κολλητά το ένα στο άλλο, σε περιμετρική διάταξη, με παράθυρα και εισόδους από την εσωτερική μεριά του οικισμού. Αυτό προστάτευε τους κατοίκους από τις εχθρικές επιδρομές. Συνήθως σε κάθε καστέλι υπήρχε μία μοναδική είσοδος. Η είσοδος στο καστέλι του Εμπορείου υπάρχει μέχρι και σήμερα και οι ντόπιοι την αποκαλούν η Πόρτα. Σε όλα τα καστέλια της Σαντορίνης, ακριβώς έξω από την είσοδο ή σε μικρή απόσταση από αυτή, υπήρχε ναός της Αγίας Θεοδοσίας.
Εκκλησίες
Στην είσοδο του χωριού από Φηρά, υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου του Μαρμαρίτη. Το εκκλησάκι αυτό είναι στην πραγματικότητα αρχαίο ταφικό μνημείο του 3ου αιώνα π.Χ., το οποίο στους σύγχρονους χρόνους μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο. Ο άγιος πήρε το προσωνύμιο Μαρμαρίτης από τα γκρίζα πελεκητά μάρμαρα με τα οποία είναι χτισμένο το μνημείο. Στον παραδοσιακό οικισμό υπάρχουν πολλές γραφικές εκκλησίες, από τις οποίες ξεχωρίζει η εκκλησία της Παλιάς Παναγιάς ή Παναγιά η Μεσανή, χτισμένη πιθανότατα τον 16ο αιώνα, η οποία έχει ένα από τα ομορφότερα καμπαναριά του νησιού. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο της είναι από το 1883. Άλλη σημαντική εκκλησία είναι η Μεταμόρφωση του Σωτήρος ή Χριστός, η οποία κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και έχει εντυπωσιακό βοτσαλωτό προαύλιο.
Ο λόφος του Γαβρίλου
Απέναντι από το πύργο του Γουλά υπάρχει ο λόφος του Γαβρίλου ή παλιότερα βουνό Πλατανιμού, στον οποίο υπάρχουν οκτώ παραδοσιακοί ανεμόμυλοι του 19ου αιώνα και βυζαντινά ερείπια. Οι ανεμόμυλοι έχουν ανακηρυχθεί ως ιστορικά και διατηρητέα κτίσματα και οι έξι από αυτούς έχουν παραχωρηθεί σήμερα στον Δήμο Θήρας. Σύμφωνα με μελέτη που έχει συνταχθεί για λογαριασμό του δήμου, στο μέλλον προβλέπεται οι δύο να δουλεύουν ως κανονικοί ανεμόμυλοι, ο ένας ως μουσείο για ανεμόμυλους και εργαλεία μυλωνάδων, ένας ως παραδοσιακό καφενείο και οι υπόλοιποι ως καταστήματα παραδοσιακών προϊόντων. Στην κορυφή του λόφου του Γαβρίλου υπάρχει και παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία ή Προφήτης Ηλίας ο χαμηλός, σε αντίθεση με το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία που είναι ο υψηλός.
Τοπικές εορτές
Στις 6 Αυγούστου γίνεται πανηγύρι στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Στις 22 Οκτωβρίου εορτάζεται ο Όσιος Αβέρκιος, ο οποίος στη Σαντορίνη θεωρείται ο προστάτης άγιος του κρασιού και της κάναβας. Κάθε χρόνο οι κάτοικοι οργανώνουν μεγάλο πανηγύρι. Η εικόνα του Οσίου στεγάζεται στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Στις 12 Δεκεμβρίου εορτάζεται ο Άγιος Σπυρίδωνας, ο οποίος είναι και ο πολιούχος του χωριού. Η ημέρα αυτή είναι αργία στο χωριό.
Πρόσθετες Πληροφορίες
Το Εμπορείο είχε επισκεφτεί ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ με τη σύντροφο του Σιμόν ντε Μποβουάρ, το καλοκαίρι του 1937, και λέγεται ότι από αυτό εμπνεύστηκε το σκηνικό του θεατρικού του έργου Οι Μύγες. Παλαιότερα στο χωριό εργαζόταν ο άνθρωπος με το φανάρι, που ξεκινούσε μεσα στη νύχτα για να ξυπνήσει τους ψαράδες, πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι.
