Ο Άγιος Αρσένιος ή κατά τους ντόπιους Αγερσανί, είναι το μεγαλύτερο χωριό της πεδινής δυτικής Νάξου σε πληθυσμό και έκταση και από τα μεγαλύτερα του νησιού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 40-70 μέτρων και απέχει περίπου 7 χλμ από την Χώρα της Νάξου. Το 1952 αριθμούσε περίπου 900 κατοίκους. Κατά την απογραφή του 2011 οι κάτοικοι ήταν 717. Κατά την παράδοση το όνομά του το πήρε από ένα μικρό εξωκλήσι, αφιερωμένο στον Άγιο Αρσένιο, που είναι κοντά στο χωριό. Η παλαιότερη αναφορά του τοπωνυμίου βρίσκεται σε έγγραφο του Δούκα Κρίσπου της 1 Απριλίου του 1435 ως "In lo luoco de Gersani" = στον τόπο του Γερσανιού.(Ν. Κεφαλληνιάδης - Αγερσανί Νάξου). Ο ιερός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Σπυρίδωνα. Θεωρείται από τα πιο εύφορα χωριά της Νάξου, με γεωργική καλλιέργεια αυτή, της περίφημης πατάτας Νάξου, όπου και σημειώνεται η μεγαλύτερη παραγωγή, ενώ έχει ανεπτυγμένη και κτηνοτροφία ιδίως αγελαδοτροφία. Παρά ταύτα σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τουριστικά επαγγέλματα, αφού στην περιοχή του Αγίου Αρσενίου ανήκουν οι ομορφότερες τουριστικές περιοχές (παραλίες) όπως του Αγίου Προκοπίου, της Αγίας Άννας και της Παραλίας Πλάκας. Κατά τη διοικητική διιαίρεση της Νάξου ο Άγιος Αρσένιος Νάξου αποτελεί έδρα ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Δήμου Νάξου στον οποίο περιλαμβάνονται και τα ακόλουθα χωριά και οικισμοί η Αγία Αννα, οι Άγιοι Πάντες, ο Άγιος Προκόπιος, ο Μάραγκας, ο Μαστοράκης και η Στελίδα.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Διοικητικές μεταβολές

Το 1835, με 375 κατοίκους (99 οικογένειες), προσαρτάται στον νεοϊδρυθέντα Δήμο Βίβλου της Επαρχίας Νάξου, με έδρα τον οικισμό της Απειράνθου. Στο ΦΕΚ 4Α του 1835 αναγράφεται «Αγιερσανή». Το 1912, αποφασίζεται οι οικισμοί που έχουν πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, να αποτελέσουν αυτοτελείς κοινότητες. Οπότε ο οικισμός του Αγερσανίου αποσπάται από το Δήμο Βίβλου, ο οποίος καταργείται και ορίζεται η κοινότητα με έδρα το τον οικισμό. Το 1940, στην απογραφή, το όνομα αλλάζει επισήμως σε «Άγιος Αρσένιος». Το 1997, με την εφαρμογή του Προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο Δήμο Νάξου. Συγκεκριμένα, με το Πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Αρσενίου, του Δήμου Νάξου, του Νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους. Το 2010, με την εφαρμογή του Προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο Δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων. Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγία Άννα ( 176 κ.), Αγίους Πάντες ( 103 κ.), Άγιο Προκόπιο ( 96 κ.), Μάραγκα ( 73 κ.), Μαστοράκη ( 5 κ.) και Στελίδα ( 157 κ.) την Δημοτική Κοινότητα Αγίου Αρσενίου ( 1327 κ.), όπου έχει οριστεί έδρα. Η Δ.Κ. Αγίου Αρσενίου υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Νάξου, του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της Περιφερειακής Ενότητας Νάξου (του πρώην Νομού Κυκλάδων), στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.

Οικισμός Μαστοράκης

Ο Μαστοράκης είναι ένας παλαιός εποχιακός αγροτικός οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος του Αγίου Αρσενίου στη Νάξο. Απέχει από αυτόν περίπου 1,5 χλμ. και βρίσκεται στο δρόμο προς την παραλία της Αγίας Άννας. Κατά την απογραφή του 2001 είχε πραγματικό πληθυσμό 10 ατόμων (με μόνιμο πληθυσμό 4 άτομα), ενώ κατά την απογραφή του 1991 είχε καταγραφεί με μηδενικό πληθυσμό (δηλαδή δε βρέθηκαν κάτοικοι στις υπάρχουσες κατοικίες).

Αθλητισμός

Το χωριό του Αγερσανίου έχει την δική του ποδοσφαιρική ομάδα την Αναγγένηση Νάξου (παλαιότερα έφερε το όνομα Αγερσανί). Η ομάδα έχει συμμετοχές σε Δ' και Γ' Εθνικής και αγωνίστηκε τη σεζόν 1999–2000 στο Κύπελλο Ελλάδος όπου έπαιξε αντίπαλος μεταξύ άλλων του ΠΑΟΚ στο Γήπεδο Τούμπας, της Παναχαϊκής, του Ολυμπιακού Βόλου. Προκρίθηκε δεύτερη από τον όμιλο της και στον επόμενο γύρο αποκλείστηκε από τον ΟΦΗ με σκορ 3-0. Η ομάδα αγωνίζεται πλέον στις τοπικές κατηγορίες.

Παραπομπές

Πηγές

Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.1ος, σ.272