Η Κρύα Βρύση (παλαιότερη ονομασία τα Βανακούλια) είναι ορεινό χωριό της Θεσσαλίας στον νομό Τρικάλων. Αποτελεί έδρα της Κοινότητας Κρύας Βρύσης που υπάγεται στον Δήμο Μετεώρων της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Ο μόνιμος πληθυσμός του οικισμού στην απογραφή του 2011 ήταν 172 κάτοικοι.

Γεωγραφία

Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 500 μέτρων στις βορειανατολικές πλαγιές του Κόζιακα ή Κερκέτιου Όρους. Απέχει περίπου 7 χιλιόμετρα από την Καλαμπάκα, έδρα του Δήμου Μετεώρων.

Ιστορία

Το χωριό, με το όνομα Βανακούλια, αναφέρεται για πρώτη φορά σε χειρόγραφο του 16ου αιώνα της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Μετεώρων. Επακριβώς χρονολογημένη μνεία του χωριού γίνεται σε άλλο χειρόγραφο της ίδιας μονής των ετών 1592-1593. Ο οικισμός ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος το 1881 με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Διοικητικά

Το 1883, μετά την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος, το χωριό Βανακούλια εντάχθηκε στο νεοσύστατο Δήμο Αιγινίου της Επαρχίας Καλαμπάκας του Νομού Τρικάλων.

Κοινότητα Βανακουλίων/Κρύας Βρύσης (1912-1998)

Το 1912 τα Βανακούλια αναγνωρίστηκαν ως ξεχωριστή κοινότητα. Στην Κοινότητα Βανακουλίων, εκτός από τον ομώνυμο οικισμό, περιλαμβανόταν και ο οικισμός Χάνι Κουτσουλιά ο οποίος εν συνεχεία καταργήθηκε το 1920. Το 1955 τα Βανακούλια μετονομάστηκαν σε Κρύα Βρύση και η κοινότητα μετονομάστηκε αντίστοιχα σε Κοινότητα Κρύας Βρύσης. Το 1961 στην Κοινότητα προστέθηκε ο οικισμός Καλύβια που το 1963 μετονομάστηκε σε Τριφύλλια. Αιρετοί πρόεδροι της Κοινότητας Κρύας Βρύσης διετέλεσαν οι εξής:

Δημοτικό/Τοπικό Διαμέρισμα Κρύας Βρύσης (1999-2010)

Το 1999, με βάση το σχέδιο Καποδίστριας, η Κοινότητα Κρύας Βρύσης καταργήθηκε και ο οικισμός ενσωματώθηκε στον Δήμο Καλαμπάκας αποτελώντας έως το 2010 την έδρα του Δημοτικού/Τοπικού Διαμερίσματος Κρύας Βρύσης. Στο Δημοτικό/Τοπικό Διαμέρισμα Κρύας Βρύσης περιλαμβανόταν επίσης ο οικισμός Τριφύλλια.

Τοπική Κοινότητα/Κοινότητα Κρύας Βρύσης (2011 έως σήμερα)

Από το 2011, με βάση το Πρόγραμμα Καλλικράτης, η Κρύα Βρύση αποτελεί έδρα της Τοπικής Κοινότητας Κρύας Βρύσης (από το 2018 ονομάζεται απλώς Κοινότητα Κρύας Βρύσης) της Δημοτικής Ενότητας Καλαμπάκας του Δήμου Μετεώρων που έχει έδρα την Καλαμπάκα. Στην Κοινότητα Κρύας Βρύσης περιλαμβάνεται επίσης ο οικισμός Τριφύλλια.

Πληθυσμός

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, το χωριό φαίνεται ότι είχε 28 οικογένειες το 1758 ενώ είχε 22 σπίτια το 1820. Ο πληθυσμός του οικισμού στις απογραφές του ελληνικού κράτους συνοψίζεται στον παρακάτω πίνακα:

Εκκλησιαστικά

Η ενορία της Κρύας Βρύσης υπάγεται στην Α' Αρχιερατική Περιφέρεια της Ιεράς Μητρόπολης Σταγών και Μετεώρων με έδρα την Καλαμπάκα. Ενοριακός ναός είναι η εκκλησία του Αγίου Μηνά που μνημονεύεται για πρώτη φορά στις πηγές το 1828.

Αναφορές