Τα Κομνηνά είναι ορεινό χωριό του νομού Κοζάνης της Δυτικής Μακεδονίας σε υψόμετρο 680 μέτρα.

Γεωγραφία

Τα Κομνηνά είναι κτισμένα στους Ν.Α. πρόποδες του κατάφυτου βουνού «Μαύρο Πουλί». Άφθονα και κρύα είναι τα νερά, πλούσια η βλάστηση και υγιεινό το κλίμα του τόπου. Ανατολικά του διαμερίσματος εκτείνεται το όρος Βέρμιο. Με­ταξύ αυτού και του βουνού «Μαύρο Πουλί» σχηματίζεται στενωπός. Η φυσική δίοδος, που διέρχεται μέσω αυτής, οδηγεί από την Εορδαία προς την παλιά Εγνατία οδό στην περιοχή Έδεσσας - Πύργων - Κο­μνηνών - Πτολεμαΐδας. Κατά τα χρό­νια της Τουρκοκρατίας, τα καραβάνια των εμπόρων για τη διακίνηση των προϊόντων ακολουθούσαν αυτή την διαδρομή ως συντομότερη.

Ιστορία

Στην κορυφή του βουνού «Μαύρο Πουλί» βρίσκεται μικρή σπηλιά, που φέρνει το όνομα «Κρύπτη του Καρά - Αλή». Ίχνη τειχών δύο φρουρίων και αρχαίου οικισμού εντοπίστηκαν στην πε­ριοχή Κομνηνών. Το πρώτο στο λόφο Δέλτα και το δεύτερο σε κωνοειδή λόφο νότια του διαμερίσματος. Την ύπαρξη τους μαρτυρούν αντι­κείμενα, που βρέθηκαν παλιότερα, όπως: πίθοι, όστρακα αγγείων, χάλ­κινα νομίσματα, βάση κίονα, διάφορα μάρμαρα από οικοδομές, δύο γυάλινα δαχτυλίδια, μικρή οινοχόη βυζαντινών χρόνων και μαρμάρινο ανάγλυφο, στο οποίο εικονίζεται γυναικεία μορφή με χιτώνα, με περι­κεφαλαία, δόρυ κι ασπίδα. Κατά την περίοδο του Βυζαντίου, τα Κομνηνά αναφέρονται σαν Παλαιοχώρι, το οποίο καταστράφηκε μετά την πτώση της Μακεδονίας στους Τούρκους. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας το χωριό αναφέρεται σαν Ούτσενα ή Ούτσανε. Εκτός από τους ντόπιους κατοίκους του, το 1922 ήρθαν με την ανταλλαγή πληθυσμών, πρόσφυγες από χωριά της Τραπεζούντας, του Πόντου και της Νίγδης του Ικονίου (Καππαδοκία). Από αυτούς το χωριό μετονομάστηκε Κομνηνά προς τιμή των Κομνηνών αυτοκρατόρων της Τραπεζούντας του Πόντου. Στην περιοχή ήδη από τις αρχές του 1942, είχαν εδραιωθεί αντάρτικες ομάδες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και δρούσαν κυρίως σε όλη την επαρχία του νομού. Το Φεβρουάριο του 1943 και τον Μάρτιο του 1944 το χωριό δέχτηκε επίθεση ανταρτών του ΕΛΑΣ Βερμίου όπου φονεύτηκαν 12 κάτοικοι στην πρώτη και 20 κάτοικοι στη δεύτερη, κατά τις οποίες πυρπολήθηκαν οικίες και απαλλοτριώθηκαν ζώα και οικοσκευές.

Υποδομές

Πολλά κοινωφελή έργα βελτίωσαν σημαντικά το βιοτικό και πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων. Δημητριακά, τριφύλλια, καπνά και κτηνοτροφικά προϊόντα παράγει άφθονα η περιοχή. Μεγάλος οικοδομικός οργασμός παρατηρείται, που αλλάζει συνεχώς την όψη του διαμερίσματος και το κάνει καθημερινά ωραιότερο κι εκσυγχρονισμένο.

Σήμερα

Στο χωριό ομιλείται ακόμα η Ποντιακή διάλεκτος από απόγονους προσφύγων του Πόντου, καθώς και τα ήθη και έθιμα. Στην πλατεία του χωριού υπάρχει ένα υπέροχο πάρκο με Μνημείο Πεσόντων και δημοτικό σχολείο. Διοικητικά, μαζί με το Παρχάρι συναποτελούν την τοπική κοινότητα Κομνηνών που ανήκει στη δημοτική ενότητα Βερμίου του Καλλικρατικού Δήμου Εορδαίας και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 690 κατοίκους. Ο πολιτιστικός και ποντιακός σύλλογος του χωριού αναβιώνει κάθε χρόνο στο Δωδεαήμερο των Χριστουγέννων το εθιμικό λαϊκό δρώμενο των "Μωμόγερων" ή "Μωμόερων" που από το 2016 έχει εγγραφεί στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Κομνηνά Κοζάνης από το xoriokomnina.blogspot.com Οι Μωμόγεροι μπήκαν στον κατάλογο της UNESCO για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά Αρχειοθετήθηκε 2017-12-29 στο Wayback Machine. Τοπική κοινότητα Κομνηνών Τα ολοκαυτώματα Πύργων κι Ερμακιάς Εορδαίας