Η Δαμασκηνιά είναι ορεινός οικισμός του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού, στην πρώην επαρχία του Βοΐου, κοντά στα όρια με τον νομό Καστοριάς στις ανατολικές πλαγιές (Όντρια) του Άσκιου όρους, 82 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης της Κοζάνης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, η Δαμασκηνιά είχε πληθυσμό 152 κατοίκων.

Γενικά και ιστορικά στοιχεία

Την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, αρκετοί κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν ενεργά στα γεγονότα μέσα από τις τάξεις του Μακεδονικού Κομιτάτου. Στο χωριό βρίσκεται η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Υπάρχει και το μνημείο του Άγνωστου Μακεδονομάχου, όπου εκεί τελείται επίσημα κάθε χρόνο μνημόσυνο για τους πεσόντες μακεδονομάχους. Κοντά στο χωριό βρίσκεται ένα μνημείο για τον Παύλο Μελά. Έως το 1928 ονομαζόταν Βεδυλούστιον. Αποτελείται από 7 συνοικίες και είναι στο κέντρο δεκαπέντε οικισμών που το περιβάλλουν. Σήμερα οι κάτοικοι έχουν μειωθεί πολύ και φθάνουν τους 120 το χειμώνα και τους 400 το καλοκαίρι, ενώ παλαιότερα στην περίοδο του 1940 ξεπερνούσαν τους 740. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, την γεωργία και την μαστορική καθώς και την παραγωγή κάστανων. Λόγω αυτής της παραγωγής, τον Οκτώβριο γίνεται και η καστανογιορτή η οποία συγκεντρώνει πολύ κόσμο και θεωρείται γενικώς ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα του δυτικού Βοΐου. Στο χωριό και την γύρω περιοχή υπάρχουν μεγάλες καστανιές, καρυδιές, κερασιές και άλλα δέντρα της κατηγορίας των οπωροφόρων. Γύρω από την Δαμασκηνιά έχουν βρεθεί και παλαιοντολογικά ευρήματα.

Στο χωριό τα κύρια αξιοθέατα είναι ο Αϊ-Λιάς (χώρος αναψυχής για τους κατοίκους του χωριού), η περιοχή της Ντιμνίτσας όπου βρίσκεται ένα σπήλαιο. Σύμφωνα με την παράδοση οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού εγκαταστάθηκαν στην θέση Αϊ-Γιάννης. Την άνοιξη του 1944, αντάρτες του ΕΛΑΣ εκτέλεσαν στην αγορά της Δαμασκηνιάς τους επιφανείς κομιτατζήδες και συνεργάτες των δυνάμεων Κατοχής Μπάι Χρήστο και Μπάι Κόλε. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους εγκαταστάθηκε στον οικισμό δύναμη Βρετανών καταδρομέων που στάλθηκε στην Ελλάδα από το ΣΜΑ για να συνδράμει την ελληνική αντίσταση. Στις 16 Μαρτίου 2020 εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 αποφασίστηκε να μπει το χωριό σε καραντίνα (μαζί με τη Δραγασιά Κοζάνης) λόγω των πολλών κρουσμάτων μεταξύ των κατοίκων του.

Προσωπικότητες

Στη Δαμασκηνιά γεννήθηκαν ο μακεδονομάχος Κωνσταντίνος Τζώνης, οι στρατιωτικοί και αντιστασιακοί Αστέριος Σιάπκας (γεννήθηκε το 1909 και εκτελέστηκε το 1943 από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής) και Δημήτριος Παναγιωτίδης (μέλος των ΕΛΑΣ και ΥΒΕ/ΕΚΑ), καθώς και ο αντιστασιακός μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ και μετέπειτα βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου.

Πληθυσμός

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Αντωνιάδου Αριάδνη, Γκέκας Σάκης, Ζήκας Στέργιος «Η Δαμασκηνιά (Βεντελούσι) της Δυτικής Μακεδονία στο χώρο και στο χρόνο», εκδ. Ερωδιός, 2011

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Καστανοχώρια Πολιτιστικός και λαογραφικός σύλλογος Αρχειοθετήθηκε 2011-12-20 στο Wayback Machine. https://www.politeianet.gr/books/9789604541225-antoniadou-ariadni-erodios-damaskinia-bintelousti-tis-dutikis-makedonias-sto-choro-kai-sto-chrono-135158