Η Λευκίμμη είναι κωμόπολη της νότιας Κέρκυρας και έδρα του Δήμου Νότιας Κέρκυρας.

Γενικά στοιχεία

Η ευρύτερη περιοχή της Λευκίμμης εκτείνεται από την Μεσογγή και τον ομώνυμο ποταμό, ως το νοτιότερο άκρο της Κέρκυρας, τον Ασπρόκαβο (τον επονομαζόμενο cavo bianco της ενετικής εποχής). Η περιοχή αναφέρεται και είναι γνωστή από τα μεσαιωνικά χρόνια με την ονομασία Alechimmo, στο στενό της Λευκίμμης είχε διεξαχθεί η περίφημη ναυμαχία μεταξύ των Κορινθίων και Αθηναίων κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Κέρκυρα, δεν είναι ορεινή, έχει χαμηλούς λόφους με ελιές, και στα πεδινά καλλιεργούνται εσπεριδοειδή και αμπελώνες με κρασί γνωστό στην Κέρκυρα. Έχει πολλά χωριά διάσπαρτα σε κάθε γωνιά της, οικισμούς σε πράσινο φόντο και παραλίες. Επίσης έχει τουριστικές περιοχές όπως ο Άγιος Γεώργιος στις Αργυράδες, ο Κάβος, με μεγαλύτερη κίνηση κατά την καλοκαιρινή περίοδο, η παραλία Μαραθιά, ο Μάλτας ή Αγία Βαρβάρα, το Γαρδένο, θέρετρο για ήρεμες διακοπές, η Μπούκα. Υπάρχει η ομώνυμη κωμόπολη της Λευκίμμης, άλλως καλούμενη Πεντάχωρο, ένας εκτεταμένος ενιαίος οικιστικός ιστός αποτελούμενος από πέντε χωριά: τις Ριγγλάδες, τις Αναπλάδες, τους Αγίους Θεοδώρους, το Ποτάμι και τα Μελίκια. Στη Λευκίμμη βρίσκεται η λίμνοθάλασσα Κορισσίων που συνδέεται με ένα στενό δίαυλο με την θάλασσα και βρίσκεται κοντά στην παραλία του Χαλικούνα. Έχει ανακηρυχθεί Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους (ΤΙΦΚ) και προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR2230002. Κοντά στον Κάβο βρίσκεται ο Αρκουδίλας, με ένα παλιό μοναστήρι. Η Λευκίμμη διαθέτει λιμάνι που εξυπηρετεί πολύ κόσμο και συνδέεται με το λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Στην Λευκίμμη βρίσκονται αλυκές με πολύ καλής ποιότητας αλάτι. Στην ευρύτερη περιοχή ανήκουν ακόμα η Μπούκαρη όπου προσφέρεται φρέσκο ψάρι, και το ορεινό χωριό Χλωμός. Οι Λευκιμμιώτες έχουν μια ιδιαίτερη ντοπιολαλιά και τοπική ενδυμασία. Στους δρόμους θα συναντήσει κανείς γυναίκες να κουβαλούν με ισορροπία δοχεία στο κεφάλι. Πολιούχος θεωρείται ο Άγιος Αρσένιος Αρχιεπίσκοπος Κερκύρας τον οποίο η κωμόπολη τιμά στις 19 Ιανουαρίου.

Ιστορικά στοιχεία

Το νησί της Κέρκυρας τον καιρό των Βενετσιάνων είχε διαιρεθεί σε τέσσερα μεγάλα τμήματα, τα λεγόμενα βαϊλίκια, balie. Ένα από αυτά είναι του Αλεύχιμου (Λευκίμμης), απ' όπου και το εναλλακτικό τοπωνύμιο, που διασώθηκε έως σήμερα, "Αλεύκι". Το βαϊλίκι της Λευκίμμης ήταν εξαρτημένο κατ'ευθείαν από τον βαΐλο και πλήρωνε φόρο σαράντα ρεάλια στη διετία. Είχε εναν Πρωτοπαππά υποκείμενο στον Μέγα Πρωτοπαππά, και είχε σημαία-bandiera-όπως και τα άλλα βαϊλίκια. Σε αυτή τη "σημαία", ανάλογα με τον πληθυσμό, διορίζονταν προεστοί και κλητήρες που είχαν αστυνομικά καθήκοντα. Όλα τα χωριά είναι χτισμένα μακριά από την θάλασσα για τον φόβο των επιδρομών πειρατών που λυμαίνονταν τον τόπο. Άλλα χωριά είναι χτισμένα σε κορυφές λόφων ανάμεσα στα δέντρα ή σε πεδινές εκτάσεις μακριά πάντα από την θάλασσα. Ο πληθυσμός της περιοχής σε διάφορες χρονικές περιόδους αποδεκατίστηκε από την πανούκλα και ολόκληρα χωριά εξαφανίστηκαν από το χάρτη, όπως ο Μαραθιάς που οι κάτοικοι -όσοι απέμειναν- άλλαξαν τοποθεσία, οι κάτοικοι του Χλωμού, και των Ρουμανάδων. Τον καιρό των Βενετσιάνων μεγάλο μέρος της γης ανήκε σε τιμάρια και σε εκκλησιαστικά κτήματα που ήταν αναπαλλοτρίωτα. Ο τιμαριούχος είχε επάνω στους ανθρώπους που του ανήκαν και ήταν δούλοι, και δικαστική εξουσία. Οι καλλιεργητές ήταν δουλοπάροικοι των κτημάτων της περιοχής. Σύμφωνα με αυτό ο γαιοκτήμονας-αγροδότης παραχωρούσε στο χωρικό-αγρολήπτη χέρσα γη σε μια διηνεκή αγροληψία, αλλά ιδιοκτήτης δεν ήταν, το είχε "μισιακό" ο χωρικός.

Οι Ριγγλάδες έχουν παραδοσιακά σπίτια αρχοντικά και μια ιδιαίτερη λαϊκή αρχιτεκτονική, έχει να επιδείξει βυζαντινή καταγωγή αφού το όνομα προέρχεται από την οικογένεια Ρίγγλη που έζησε στην περιοχή τον μεσαίωνα. Σημαντικής περιηγητικής αξίας είναι οι αλυκές Λευκίμμης, οι οποίες βρίσκονται πλησίον των Ριγγλάδων. Οι Αναπλάδες βρίσκονται δίπλα στις Ριγγλάδες (ουσιαστικά αποτελούν ενιαίο οικιστικό σύνολο) και για την ετυμολογία της ονομασίας υπάρχουν δυο εκδοχές: η πρώτη είναι ότι εγκαταστάθηκαν στρατιώτες το 1540 από το Ναύπλιο (Αναπλιώτες) κυνηγημένοι από τους Τούρκους. Η δεύτερη εκδοχή στηρίζεται στην παλιά και πιθανά βυζαντινή οικογένεια των Στανοπουλαίων (Στανοπουλάδες, Σταναπλάδες, Αναπλάδες). Τα Μελίκια οφείλουν την ονομασία τους στην οικογένεια Μελίκη που ζούσε στη περιοχή από τον 15ο αιώνα και διαθέτει μια εκκλησία, τον Άγιο Ίσαυρο, με σπάνιες τοιχογραφίες και εικόνες του 16ου αιώνα. Οι οικισμοί Παλαιοχωρίου και Νεοχωρίου αποτελούν ενιαίο οικιστικό πλέγμα, είναι χωριό με πολλές καλλιέργειες και ωραία θέα. Στην ευρύτερη περιοχή οι Αργυράδες έχουν να επιδείξουν τα στενά καντούνια, τα βόλτα και την αρχιτεκτονική των σπιτιών που θυμίζουν έντονα την εποχή των Ενετών. Το χωριό Κρητικά φημίζεται πως έχει δημιουργηθεί από Κρητικούς που μετοίκισαν στην περιοχή τα τέλη του 18ου αιώνα. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού έχουν επίθετο Βλάσσης. Το Νεοχωράκι κατοικήθηκε τον 19ο αιώνα από Αρβανίτες, ο Πετριτής, η αρχαία Εγρίπος, παραλιακό χωριό με ψαροταβέρνες. Επίσης ο Χλωμός, χωριό της Λευκίμμης χτισμένο σε μια βουνοκορφή με απεριόριστη θέα και παραδοσιακά σπίτια, όπου σύμφωνα με μαρτυρίες έζησε ο Θωμάς Παλαιολόγος, αδελφός του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα και Δεσπότης της Ηπείρου μετά την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Τούρκους. Το Περιβόλι, ακόμα ένα μεγάλο χωριό με παλιά σπίτια κολλητά το ένα με το άλλο και εκκλησίες. Ο Κάβος, κατάφυτη περιοχή με αιωνόβιες ελιές, τα τελευταία χρόνια λόγω της ρηχής ακτής, εξελίχτηκε σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό για τους Άγγλους. Το 1804 ήρθαν στην Κέρκυρα 1300 Σουλιώτες με αρχηγό τον Κίτσο Μπότσαρη, η Επτάνησος Πολιτεία τους έδωσε χωράφια στη Λευκίμμη, αλλά αυτοί ήταν πολεμιστές και δεν είχαν διάθεση για καλλιέργειες και σκορπίσανε κλαίοντες την απώλεια των ορέων τους, όπως έλεγαν.

Διοικητικά στοιχεία

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1866 στο ΦΕΚ 9Α - 28/01/1866, με την παλιά της ονομασία Άγιος Θεόδωρος, να ορίζεται έδρα του τότε δήμου Λευκιμμαίων, μέχρι το 1869. Το 1912 με το ΦΕΚ 261Α - 31/08/1912 ορίστηκε έδρα της κοινότητας Αγίων Θεοδώρων Λευκίμης και το 1912 μετονομάστηκε σε Λευκίμμη. Το 1961 καταργήθηκαν οι οικισμοί Μελίκια και Ποτάμι που προσαρτήθηκαν στην Λευκίμμη ενώ το 1991 ορίστηκε έδρα του δήμου Λευκιμμαίων. Τέλος το 2019 με το ΦΕΚ 43Α - 09/03/2019 ορίστηκε έδρα του νεοϊδρυθέντα δήμου Νότιας Κέρκυρας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί με τον Κάβο αποτελούν την κοινότητα Λευκίμμης που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Λευκιμμαίων του δήμου Νότιας Κέρκυρας και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει πληθυσμό 2.935 κατοίκους.

Αξιομνημόνευτοι Λευκιμμιώτες

Σταμάτης Βούλγαρης, ο πρώτος πολεοδόμος της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Σπυρίδων Κοντομάρης, βουλευτής Κερκύρας Ε.Κ., ο πρώτος επιβεβαιωμένος νεκρός των γεγονότων του Πολυτεχνείου. Σπύρος Γιαννιώτης, ολυμπιονίκης κολύμβησης. Σπύρος Σαμοΐλης, μουσικοσυνθέτης Πέτρος Πανδής, τραγουδιστής.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημο site Επαγγελματικός και Τουριστικός Οδηγός Λευκίμμης