Το Τοιχιό είναι χωριό του νομού Καστοριάς. Βρίσκεται 10 χιλιόμετρα βορειο-ανατολικά της πόλης της Καστοριάς, αμφιθεατρικά χτισμένο στους πρόποδες του όρους Βιτσίου, σε υψόμετρο 667 μέτρων.

Κάστρο του Λογγά

Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία για το Τοιχιό αναφέρονται επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Περίπου 3 χιλιόμετρα δυτικά του σημερινού Τοιχιού, ανάμεσα από το Τοιχιό και το Σιδηροχώρι, υπήρχε το περίφημο Κάστρο του Λογγά. Εκείνη την εποχή, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος έκανε συνεχείς εκστρατείες εναντίον των Βουλγάρων. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή των εκστρατειών αυτών από τον βυζαντινό χρονογράφο Ιωάννη Σκυλίτζη: «φρούριον το λεγόμενον Λογγά είλε την πολιορκία». Ο αυτοκράτορας το 1017 συνέχισε τον πόλεμο εναντίον του Βούλγαρου Σαμουήλ στη Δυτική Μακεδονία και κατέλαβε όλα τα βυζαντινά κάστρα που έπεσαν στα χέρια του. Έτσι, φτάνοντας στην κοιλάδα μεταξύ του Τοιχιού και του Σιδηροχωρίου, καταλαμβάνει σχετικά εύκολα το κάστρο του Λογγά και κινείται προς την Καστοριά, μη μπορώντας όμως να καταλύσει την άμυνα των Βουλγάρων που την κατείχαν από το 990. Επόμενη μαρτυρία, που κατά πάσα πιθανότητα αναφέρεται σε αυτή την τοποθεσία αποτελεί αυτή του Γεώργιου Ακροπολίτη, που περιγράφει τις συμπλοκές μεταξύ των στρατών της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και του εξεγερμένου Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β' Κομνηνού Δούκα, που συνασπίστηκε με τους κατακτητές Νορμανδούς στα μέσα του 13ου αιώνα. Τελικά, ο Μιχαήλ υποχωρεί και το 1259 δίνεται μια καθοριστική μάχη μεταξύ του βυζαντινού και του νορμανδικού στρατού στη θέση Βορίλλα Λόγγος, γνωστή ως Μάχη της Πελαγονίας (1259). Αν και η ονομασία Πελαγονία αναφέρεται στην περιοχή της Φλώρινας, το σύνολο των ερευνητών τοποθετεί τη θέση της μάχης πολύ κοντά στην Καστοριά, προς τον βορρά. Έτσι, ορισμένοι ιστορικοί την χαρακτηρίζουν ως μάχη της Καστοριάς, η οποία μάλλον διεξήχθη στην μικρή κοιλάδα βόρεια της λίμνης, κοντά στο παλιό κάστρο του Λογγά.

Τουρκοκρατία

Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και τις αρχές της Τουρκοκρατίας, 3 χιλιόμετρα δυτικά του σημερινού Τοιχιού, ανάμεσα από το Τοιχιό και το Σιδηροχώρι, δημιουργήθηκε ένας οικισμός με το όνομα Λάκα. Ο οικισμός αυτός χτίστηκε ακριβώς στους πρόποδες του λόφου όπου βρισκόταν επί Βυζαντινής εποχής το κάστρο του Λογγά, μάλλον από απογόνους των κατοίκων του κάστρου. Αποτελούσε ακμαίο οικισμό της Τουρκοκρατίας, καθώς από εκεί περνούσε σημαντικός εμπορικός δρόμος προς την Φλώρινα, τις Πρέσπες και τα Κορέστια. Εξαιτίας όμως των συχνών λεηλασιών από κλέφτες και Τουρκαλβανούς που διέρχονταν από το πέρασμα και σε συνδυασμό με μια μεγάλη πλημμύρα του χειμάρρου που κατεβαίνει από το χωριό Βυσσινιά, προκλήθηκαν μεγάλες κατολισθήσεις και καταστροφές κι έτσι ο οικισμός εγκαταλείφθηκε σταδιακά μέχρι το 1880 και οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν στις γύρω περιοχές. Πιο συγκεκριμένα στο Κεφαλάρι, στο Σιδηροχώρι αλλά κυρίως στο Τοιχιό, λόγω του ότι η τοποθεσία του βρίσκεται σε μια αμφιθεατρική εσοχή στους πρόποδες του όρους Βιτσίου και προσέφερε ασφάλεια στους κατοίκους.

Εργασία των κατοίκων

Η βασική εργασία των κατοίκων του Τοιχιού είναι η γεωργία και κατά μεγάλη πλειοψηφία η καλλιέργεια μήλων. Διαθέτει έναν πλούσιο κάμπο με φυτώρια μήλων, ο οποίος ξεκινά από το Τοιχιό, συνεχίζει στα γειτονικά χωριά και απλώνεται έως την λίμνη της Καστοριάς.

Πληθυσμός

Στις αρχές του 20ου αιώνα το Τοιχιό είχε περίπου 500 κατοίκους. Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων ο αριθμός μειώθηκε στους 443. Το 1940 είχε σχεδόν 900 κατοίκους. Σήμερα, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, ο πληθυσμός του χωριού ανέρχεται στους 685 κατοίκους.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Tichio στο Wikimedia Commons