Το Κωσταράζι (επίσημα Νέον Κωσταράζιον) είναι χωριό στη Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς της Μακεδονίας. Αποτελεί έδρα της τοπικής κοινότητας Κωσταραζίου, που αποτελείται από τον οικισμό Νέο Κωσταράζι και από τον παλαιότερο οικισμό Κωσταράζι ή Παλαιό Κωσταράζι όπως είναι ευρύτερα γνωστός και είναι χαρακτηρισμένο ως Μαρτυρικό Χωριό με προεδρικό διάταγμα, ενώ μαζί με τα χωριά της Δημοτικής Ενότητας Ίωνος Δραγούμη, ανήκει διοικητικά στον Δήμο Άργους Ορεστικού. Ο παλαιότερος οικισμός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά την διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα στη περιοχή της Καστοριάς, αποτελώντας σταθμό για τα ελληνικά σώματα των Μακεδονομάχων. Πρόκειται για έναν νεότερο οικισμό, που ιδρύθηκε μετά το τέλος του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Ο παλαιότερος οικισμός, το Παλαιό Κωσταράζι, καταστράφηκε στις 13 Απριλίου 1944 από τους Γερμανούς ως αντίποινα, ενώ διασώζονται ο Ιερός Ναός Της Γέννησης Της Θεοτόκου και τα σπαράγματα του σχολείου και μερικών σπιτιών.

Διοικητικές μεταβολές

Η περιοχή της Καστοριάς και ο οικισμός Κωσταράζιον, μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας και την ενσωμάτωση στο Ελληνικό Κράτος το 1913, ανήκει διοικητικά ως ομώνυμη επαρχία στον νομό Φλωρίνης. Το 1918, συστήνεται για πρώτη φορά η κοινότητα Κωσταραζίου με έδρα τον οικισμό Κωσταράζιον. Το 1941, η επαρχία Καστοριάς αποκτά την διοικητική αυτοτέλειά της από τον νομό Φλωρίνης και ιδρύεται ο νομός Καστοριάς, στον οποίο ανήκει και ο οικισμός Κωσταράζι. Το 1951, αναγνωρίζεται ο οικισμός Νέον Κωσταράζιον και προσαρτάται στην κοινότητα Κωσταραζίου. Με την διοικητική μεταρρύθμιση του σχεδίου Καποδίστριας, η κοινότητα αποτελεί τοπικό διαμέρισμα του δήμου Ίωνος Δραγούμη και καταργείται, για να αποτελέσει το 2010, τοπική κοινότητα του διευρυμένου δήμου Ορεστίδος, όπως προέβλεπε η διοικητική μεταρρύθμιση του σχεδίου Καλλικράτης. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς και στην Αρχιερατική Περιφέρεια του Άργους Ορεστικού, σε αντίθεση με τους γειτονικούς οικισμούς του Βογατσικού και του Γέρμα, που ανήκουν εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Η κύρια εκκλησία του νεότερου οικισμού είναι ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, ο οποίος ανεγέρθηκε μετά την εγκατάλειψη του παλαιότερου οικισμού(Παλιό Κωσταράζι), όπου βρίσκεται ακόμη η εκκλησία, Της Γέννησης Της Θεοτόκου.

Ιστορικά στοιχεία

Προϊστορία

Το Νέο Κωσταράζι και ειδικότερα η περιοχή "Λάγουρα", εδράζονται σε ένα υπόβαθρο από υπολείμματα που ανήκουν γεωλογικά στη πλειστόκαινο εποχή, χαρακτηριστικά που παρουσιάζονται και σε άλλα υψίπεδα του οροπεδίου του Άνω Αλιάκμονα που ξεκινά από την λίμνη της Ορεστιάδα και φτάνει στα Γρεβενά. Τα απολιθώματα αυτά εκτός από την χλωρίδα της περιοχής αυτήν την προϊστορική περίοδο, αποκαλύπτουν και την πανίδα της περιοχής, υποδεικνύοντας την πιθανή ύπαρξη μεγαλόκερων, ενώ στην κοντινή περιοχή της "Τσάκωνης" έχει βρεθεί ελεφαντόδοντο από την ίδια γεωλογική περίοδο. Άλλα είδη που παρατηρούνται είναι πρώιμα είδη ζώων όπως βοειδή, καλαμαριοειδή, ελαφοειδή, προβοσκιδοειδή, ρινοκεροειδή και κυνοειδή από την παλαιόκαινο και την πλειστόκενο εποχή, με τα περισσότερα είδη να ανήκουν στην δεύτερη περιόδο. Υπάρχουν λιγότερα ευρύματα από την προγενέστερη περιόδο της παλαιόκαινους εποχής, αλλά είνη πιθανή η ανεύρεση παλαιοτέρων αυτής. Σε σχετικά κοντική απόσταση από τον νεότερο οικισμό και στην άλλη πλευρά του Αλιάκμονα, υπάρχει το αρχαιολογικό πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους Νοστίμου, στον οποίο υπάρχει μουσειακός και περιπατητικός χώρος παρουσίασης των απολιθωμάτων. Βορειοανατολικά από το σημερινό χωριό, στο ύψωμα «Παλαιόκαστρο», σώζονται ερείπια προϊστορικού φρουρίου.

Ιστορία

= Αρχαία και κλασική περίοδος

=

= Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδος

= Από επιφανειακή τοπογραφική έρευνα διαπιστώθηκε η ύπαρξη ρωμαϊκού οικισμού στην τοποθεσία «Μπιτερνίκος», όπου σήμερα το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, σε απόσταση μόλις 500 μ. ανατολικά από το Νέο Κωσταράζι.

= Οθωμανική περίοδος

=

Ίδρυση πρώτου οικισμού

Μακεδονικός Αγώνας

Βαλκανικοί πόλεμοι

= Νεότερα χρόνια

=

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και Εμφύλιος

Ο νέος οικισμός

Σήμερα

Πληθυσμιακά στοιχεία

Στην πρώτη απογραφή του Ελληνικού Κράτους το 1913, ο πραγματικός πληθυσμός της κωμόπολης είναι 941 κάτοικοι.

Αναφέται επίσης πληθυσμός 800 κατοίκων το 1889.

Χρήσεις γης

Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 1991, η τοπική κοινότητα χαρακτηρίζεται ορεινή, αν και ο νεότερος οικισμός βρίσκεται σε ημιορεινή περιοχή με αρκετές καλλιεργούμενες εκτάσεις. Η έκταση της τοπικής κοινότητας φτάνει τα 27 χιλιάδες στρέμματα και οι χρήσεις γης του οικισμού κατανέμονται ως εξής:

Εκπαίδευση

Στις 4 Μαΐου 1979, εγκαινιάστηκε το Γυμνάσιο Κωσταραζίου που χτίστηκε με δαπάνη των κατοίκων του χωριού και ομογενών του εξωτερικού. Τον Απρίλιο του 1974, αποφασίστηκε η ίδρυση νηπιαγωγείου (νηπιοτροφείου) από την Ελληνική Κυβέρνηση.

Αποτελέσματα εκλογών

Γενικές εκλογές

Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1964

Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1996

Προσωπικότητες

Αθλητισμός

Ο Αθλητικός Γυμναστικός Σύλλογος ΠΑΟΚ Κωσταραζίου, ή ευρύτερα γνωστός ως ΠΑΟK Κωσταραζίου, είναι το κύριο αθλητικό σωματείο του Κωσταραζίου. Η ομάδα ποδοσφαίρου ανδρών, αγωνίζεται στην Α' Κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Καστοριάς. Ο ΠΑΟΚ Κωσταραζίου αποτελεί ένα από τα ιστορικότερα αθλητικά σωματεία της Καστοριάς, καθώς η ίδρυσή, του ανάγεται στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Το 2000 ενεργοποιείται ξανά η ομάδα του ΠΑΟΚ Κωσταραζίου υπό την προεδρία του Ιωάννη Τομόπουλου και τα υπόλοιπα μέλη. Το τότε χωμάτινο γήπεδο παίρνει μια άλλη μορφή αφού για πρώτη φορά μπαίνει χλοοταπητας. 2008 η χρονιά που η ομάδα στέφεται πρωταθλήτρια της Β κατηγορίας και ανεβαίνει στην Α κατηγορία της ΕΠΣ Καστορίας. Την αγωνιστική περίοδο 2011-2012, αναδείχτηκε για δεύτερη φορά στην ιστορία του, πρωταθλητής Β' Κατηγορίας του τοπικού ερασιτεχνικού πρωταθλήματος. Επίσης η ομάδα του Κωσταραζίου, κατέχει το επαρχιακό κύπελλο του Νομού Καστοριάς στην αγωνιστική περίοδο 1969-1970.

Η Σκοπευτική Λέσχη Κωσταραζίου, είναι αθλητικό σωματείο με κύρια δραστηριότητα την σκοποβολή, που διαχειρίζεται το μοναδικό σκοπευτήριο πήλινου στόχου (SKEET) στην Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς.

Πολιτισμός

Πολιτιστικές εκδηλώσεις

Πολιτιστικές εκδηλώσεις Κωσταραζίου Κάθε καλοκαίρι, στα μέσα Ιουλίου, διοργανώνονται τετραήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην πλατεία του οικισμού, με τη συμμετοχή παραδοσιακών μουσικών συγκροτημάτων και με τη παρουσίαση χορευτικών συλλόγων από το Κωσταράζι αλλά και από την ευρύτερη περιοχή. Οι τετραήμερες εκδηλώσεις, διοργανώνονταν από το πολιτιστικό σύλλογο του χωριού, αλλά τα τελευταία χρόνια τη διοργάνωση την έχει αναλάβει ο ΠΑΟΚ Κωσταραζίου.

Πανήγυρη Αγίας Παρασκευής Επίσης, στις 26 Ιουλίου κάθε έτους και ανήμερα της εορτής της Αγίας Παρασκευής, διοργανώνεται πανηγυρική Θεία Λειτουργία στο ομώνυμο εξωκλήσι του οικισμού.

Πανήγυρη στο Παλαιό Κωσταράζι Ακόμη, κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου, την ημέρα της εορτής Της Γεννήσεως Της Θεοτόκου, τελείται Θεία Λειτουργία στην εκκλησία του Μαρτυρικού οικισμού. Λίγες ημέρες πριν την γιορτή, οι νέοι του χωριού κατασκηνώνουν δίνοντας ζωή στο ερειπωμένο χωριό, ενώ την παραμονή της εορτής, τελείται εσπερινός και περιφορά της εικόνας στη πλατεία του χωριού. Μετά τη λιτανεία της εικόνας πραγματοποιείται αναπαράσταση των εθίμων του Παλιού Κωσταραζίου και διοργανώνεται γλέντι με ζωντανή παραδοσιακή μουσική.

Αγροτικοί συνεταιρισμοί

Συνεταιρισμός Γυναικών Κωσταραζίου Ο Συνεταιρισμός Γυναικών Κωσταραζίου, αποτελεί έναν αγροτικό συνεταιρισμό με τη μορφή Σ.Π.Ε. που παράγει παραδοσιακά προϊόντα όπως λουκούμια, πίτες, μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού και άλλα εδέσματα.

Σύλλογοι Κωσταραζινών

Σύλλογος Κωσταραζινών Θεσσαλονίκης "Ο Σταυρός" Ο Σύλλογος Κωσταραζινών Θεσσαλονίκης "Ο Σταυρός" ιδρύθυκε το 1978. Κύριος σκοπός του συλλόγου είναι η ενδυνάμωση των πατρογονικών δεσμών των Θεσσαλονικέων με καταγωγή από το Κωσταράζι. Ιδρυτικά μέλη του συλλόγου, που υπήρξαν και διατελέσαντες προέδροι, είναι οι Αθανάσιος Παπακώστας, Μηνάς Τζήκας, Χρ. Γαλάνης, Κώστας Σιαμέτης και η Ζωή Τόλιου. Η ονομασία του συλλόγου με αναφορά στον Τίμιο Σταυρός, προέρχεται από την τοπική εορτή Τιμίου Σταυρού στις 7 Ιανουαρίου κάθε χρόνου. Την ημέρα αυτή, ο σύλλογος αναλαμβάνει τον κοινό εκκλησιασμό των μελών του συλλόγου και των κατοίκων του οικισμού, με αρτοκλασία, με συνεστίαση με τοπικά εδέσματα και την κοπή της βασιλόπιτας. Επίσης αναλαμβάνει την βράβευση των μαθητών του οικισμού, την διοργάνωση εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών εκδρομών, και την υποστήριξη των αθλητικών και πολιτιστικών σωματείων του Κωσταραζίου.

Βιβλιογραφία

Παντελής Ζάττας, Έθιμα γάμου Κωσταραζίου Καστοριάς, [χ.ε], Καστοριά, 1978, σσ. 32 Μάρκος Δραγούμης, Κωσταράζι, Παράδοση και Τέχνη, σσ. 5-6, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Μάρτιος – Απρίλιος 1993 Ιωάννου Θ. Τόλιου Υποστράτηγου ε.α., ΠΑΛΑΙΟ ΚΩΣΤΑΡΑΖΙ (ΙΣΤΟΡΙΑ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ), Θεσσαλονίκη 1993

Δισκογραφία

Μέλπω Μερλιέ, Κωσταράζι, Δημοτικά τραγούδια της Δυτικής Μακεδονίας, δισκ. Μέλπω Μερλιέ, επιμ. Μάρκος Δραγούμης, Αθήνα: Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας και Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, 1993.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διοίκηση Ιστοσ. Δήμου Ορεστίδος, Επίσημη ιστοσελίδα Πολιτιστικοί και αθλητικοί φορείς Ιστολ. Α.Γ.Σ. ΠΑΟΚ Κωσταραζίου, Επίσημο ιστολόγιο Ιστολ. Σκοπευτικής Λέσχης Κωσταραζίου, Επίσημο ιστολόγιο