Η Παλαιά Καβάλα (γνωστή και ως Εσκί Καβάλλα και Σκάβαλα) είναι χωριό του Δήμου Καβάλας της περιφερειακής ενότητας Καβάλας, στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είχε 106 κατοίκους, από 108 το 2011. Βρίσκεται σε υψόμετρο 360 μέτρων, στα Όρη Λεκάνης. Απέχει 15 χιλιόμετρα από την Καβάλα. Με το πρόγραμμα Καποδίστριας εντάχθηκε στον δήμο Φιλίππων, και παλαιότερα υπαγόταν στην κοινότητα Παλαιάς Καβάλας. Είναι αναγνωρισμένη ως παραδοσιακός οικισμός.

Ιστορία

Στην περιοχή της Παλιάς Καβάλας έχουν βρεθεί βραχογραφίες, οι οποίες χρονολογούνται από την Εποχή του χαλκού και του σιδήρου. Παρόμοιες βραχογραφίες έχουν βρεθεί και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπου γινόταν εκσκαφή μετάλλων ή βρίσκονταν σπήλαια. Κατά την αρχαιότητα, στην περιοχή βρισκόταν η αρχαία πόλη Σκάβαλα, μια από τις πόλεις της Ηδωνίδας, αποικία της Ερέτριας. Το όνομα της πόλης ετυμολογείται από τα σκάμματα από τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου. Το όνομα Σκάβαλα με το καιρό παραφθάρηκε σε Καβάλα. Μετά την κατάληψη της Χριστούπολης (σημερινή Καβάλα) από τους Οθωμανούς το 1391, οι κάτοικοί της μετοίκησαν στην Παλαιά Καβάλα, ενώ στο χωριό λίγο αργότερα εγκαταστάθηκαν και Τούρκοι (το Εσκί στα τουρκικά σημαίνει παλιό). Οι Έλληνες κάτοικοί της την εγκατέλειψαν το 1528 και εγκαταστάθηκαν πάλι στην Καβάλα, όταν αυτή ξαναχτίστηκε. Για την υδροδότηση της Καβάλας κατασκευάστηκε ένα υδραγωγείο το οποίο μετέφερε νερό από τις πηγές στην Παλαιά Καβάλα μέχρι τις Καμάρες στο κέντρο της Καβάλας. Μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923, η Παλαιά Καβάλα κατοικούνταν από μουσουλμάνους, περίπου 600 στην απαρίθμηση του πληθυσμού το 1913. Το χωριό ήταν διοικητικό κέντρο του ορεινού τμήματος της Καβάλας και έδρα του Τούρκου έπαρχου. Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, το 1923, οι μουσουλμάνοι αποχώρησαν και στο χωριό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες.

Παραπομπές