Η Ελευθερούπολη, συχνά αναφέρεται και με την παλαιότερη ονομασία της Πράβι, είναι κωμόπολη του Δήμου Παγγαίου στον νομό Καβάλας. Είναι χτισμένη στο βόρειο σημείο της κοιλάδας του Μαρμαρά. Βρίσκεται 16 χιλιόμετρα δυτικά της Καβάλας και έχει πληθυσμό 4.360 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Έχει τέσσερα νηπιαγωγεία, τρία δημοτικά σχολεία, ένα γυμνάσιο και δύο λύκεια (ΓΕΛ, ΕΠΑΛ).

Ιστορικά στοιχεία

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ευρύτερη περιοχή, όπου σήμερα βρίσκεται η κωμόπολη, ήταν κατοικημένη από την ύστερη νεολιθική εποχή και ίσως εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη Πέργαμος. Από εδώ περνούσε η αρχαία Κάτω Οδός, από την οποία πέρασε ο Ξέρξης κατά την εκστρατεία του. Κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο, κτίσθηκε Βασιλική (6ος μ.Χ. αιώνας), η οποία βρέθηκε με πολλά παλαιοχριστιανικά θραύσματα αρχιτεκτονικών μελών στις ανασκαφές στο εσωτερικό του ναού του Αγίου Νικολάου. Η παλιά ονομασία της Ελευθερούπολης ήταν Πράβι, από το λατινικό pro via ή para via, δηλαδή επάνω ή δίπλα στο δρόμο. Το 1530 είχε 215 χριστιανικά και 17 μουσουλμανικά νοικοκυριά . Από το τότε Πράβι πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός στην κατά τη Βόρεια Ελλάδα περιοδεία του. Με τη μορφή που έχει σήμερα η κωμόπολη δημιουργήθηκε επί Τουρκοκρατίας, η απελευθέρωση από την οποία έγινε το 1912. Στις 16 Ιουλίου 1909 εξελέγη Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως ο επίσκοπος Γερμανός Σακελλαρίδης, ο οποίος επέδειξε σημαντική θρησκευτική και εθνική δράση. Για τον λόγο αυτό ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός, τον Μάρτιο του 1917, τον συνέλαβε και τον φυλάκισε στο Πράβι όπου τον κρατούσε δέσμιο και τον βασάνιζε επί πεντάμηνο. Τη νύχτα της 5ης προς 6η Ιουλίου του 1917, τον έβγαλαν εκτός της φυλακής με ισχυρή συνοδεία στρατιωτών, με πρόφαση να τον οδηγήσουν στη Δράμα ή στη Βουλγαρία. Στην πραγματικότητα όμως τον οδήγησαν στο μαρτύριο. Τον κατακρεούργησαν δίπλα σε ένα πηγάδι, μεταξύ των οικισμών Δάτο και Αμυγδαλεώνας των Φιλίππων. Στη συνέχεια τον απαγχόνισαν σε μία λεύκα και ακολούθως άναψαν φωτιά κάτω από το σώμα του, μέχρις ότου εξέπνευσε. Με την ανταλλαγή πληθυσμών εγκαταστάθηκαν Έλληνες της Ανατολικής Θράκης πέριξ του ναού του Αγίου Νικολάου. Με το ΦΕΚ 40Α - 05/02/1929 μετονομάσθηκε από Πράβι σε Ελευθερούπολη και τη νέα της ονομασία οφείλει στην κατεστραμμένη από τους Τούρκους έδρα της αρχαίας επισκοπής Ελευθερουπόλεως. Σήμερα η κωμόπολη αποτελεί την έδρα της ομώνυμης Μητρόπολης, της μίας από τις δύο που υπάρχουν στο νομό Καβάλας. Πολιούχος της πόλης ήταν ο Άγιος Μηνάς ώσπου κάηκε το 1971. Εκ τότε, πολιούχοι της πόλης θεωρούνται ο Άγιος Νικόλαος και ο Άγιος Λευτέριος.

Διοικητική ιστορία

Η Ελευθερούπολη αποτέλεσε έδρα της Κοινότητας Πραβίου που συστάθηκε στις 20/11/1919, αρχικά υπαγόμενη στον Νομό Δράμας. Το 1924 υπήχθη στο Νομό Καβάλας και στις 05/02/1929 μετονομάσθηκε από Πράβι σε Ελευθερούπολη. Το 1946 η Κοινότητα Ελευθερουπόλεως αναγνωρίζεται σε Δήμο. Το 1999 με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας ο δήμος διευρύνθηκε με την προσάρτηση των μέχρι τότε κοινοτήτων Αμισιανών, Αντιφιλίππων, Κηπίων, Χορτοκοπίου, Κοκκινοχώματος και Χρυσοκάτρου. Ο δήμος Ελευθερούπολης καταργήθηκε το 2010 με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και η Ελευθερούπολη εντάχθηκε στον νέο δήμο Παγγαίου, που είναι πρωτεύουσα του δήμου Παγγαίου.

Πληθυσμός

Η εξέλιξη του πληθυσμού της Ελευθερούπολης έχει ως εξής:

Η δημοτική κοινότητα Ελευθερούπολης, που περιλαμβάνει και τους οικισμούς Εξοχή, Παναγιά και Χορτοκόπι, το 2021 είχε πληθυσμό 5.292 κατοίκους, από 5.555 το 2011.

Αδελφοποιημένες πόλεις

Αντονύ, Γαλλία.

Προσωπικότητες

Διάφορες προσωπικότητες έλκουν την καταγωγή τους από την Ελευθερούπολη και είναι οι εξής: Αλέξης Τσίπρας (καταγωγή της μητέρας του) πρωθυπουργός της Ελλάδας (2015-2019) και ο αρχιμανδρίτης Απόστολος Καβαλιώτης, κληρικός της Μητρόπολης Αλεξανδρουπόλεως και διδάκτωρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τιμημένος με διεθνή βραβεία.

Αθλητισμός

Ορφέας Ελευθερούπολης - Ποδόσφαιρο , αγωνίζεται στην Α' κατηγορία της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Καβάλας. Γυμναστικός Σύλλογος Ελευθερούπολης - Μπάσκετ, την σεζόν 2018-2019 αγωνίστηκε στο πρωτάθλημα της Α2 Εθνικής κατηγορίας (για πρώτη φορά στην ιστορία του).

Πολιτισμός

«Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη»: Η βιβλιοθήκη ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1967 σε κτίριο που παραχωρήθηκε στο δημόσιο από δωρεά του εφοπλιστή και ευεργέτη της περιοχής, Φρίξο Παπαχριστίδη . Σήμερα η συλλογή της διαθέτει πάνω από 130.000 βιβλία, ενώ οι δανεισμοί βιβλίων ανέρχονται σε 33.000 εγγραφές ετησίως και στα δυο τμήματα (κεντρικό κτίριο - αυτοκινητοβιβλιοθήκη).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Παγγαίου Κεντρική Βιβλιοθήκη Ελευθερούπολης Μητρόπολη Ελευθερούπολης Γυμνάσιο Ελευθερούπολης Γενικός Λύκειο Ελευθερούπολης

Παραπομπές