Η Χρυσοβίτσα είναι ορεινό χωριό 43 χιλιόμετρα Β.Δ του νομού Ιωαννίνων και υπάγεται στον δήμο Μετσόβου.

Τοποθεσία

Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 920 μέτρων στις βορειοδυτικές πλαγιές της Πίνδου. Έως το 2010 υπαγόταν στον δήμο Εγνατίας, ο οποίος με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης εντάχθηκε στον νέο δήμο Μετσόβου 1999-2010. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 900 μόνιμοι κάτοικοι.

Ονομασία

Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Παλαιόμυλος. Το χωριό αναφέρεται με τον τύπο «Κουρσοβίτσα» από τον Αραβαντινό και με τον τύπο «Κρουσιοβίτσα» από τον Λαμπρίδη. Κατά τον Μπόγκα ο τύπος του τοπωνυμίου «Κουρσουβίτσα» είναι παραφθορά του Χρυσοβίτσα. Άλλοι αποδίδουν το τοπωνύμιο στο ελληνικό προσωνύμιο Χρυσός και τη σλαβική κατάληξη – ΟVO, που όπως αναφέρει ο Κώστας Ευ. Οικονόμου τη θεωρεί μη σωστή.

Θρησκεία

Το σημερινό όνομα, Χρυσοβίτσα, το οφείλει στην Εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας και το έχει από την εποχή της εμφάνισής της το έτος 1233 μ.Χ, επειδή στην εικόνα ήταν γραμμένη η λέξη

« ΜΗΡ ΘU η Χρυσοβιτσιώτισσα ». Παλαιότερα χρησιμοποιήθηκε ως σφραγίδα των επίσημων εγγράφων, σφραγίδα με παράσταση την Παναγία Βρεφοκρατούσα. Η σφραγίδα έγραφε: "ΣΦΡΑΓΙς ΤΗΣ ΠΑΝΑΓ(ΙΑ)ς ΧΡΥCΟΒΙΤΖΑς". Στο χωριό δεσπόζει η Εκκλησία της Κοιμήσεως Θεοτόκου, όπου φυλάσσεται και η Εικόνα, η οποία κατά την παράδοση είναι Έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά. Επίσεις το τέμπλο του Ναού είναι μοναδικής ξυλουργικής τεχνικής και μεγάλης ιστορικής αξίας.

Μονή

Το μοναστήρι της Χρυσοβίτσας περικλείεται από κάστρο. Υπάρχει εγχάρακτη ημερομηνία 1253, ημερομηνία κτίσεως των κελιών. Λειτούργησε ως ανδρικό αλλά και ως γυναικείο. Δύο επιγραφές αναφέρουν ότι η ιστόρηση του πρόναου έγινε αρχιερατεύοντος του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Κλήμεντος (1680 – 1715), ενώ η επιγραφή στον κυρίως ναό γράφει ότι η ιστόρηση έγινε στις 29 Ιουνίου 1781. Στον κυρίως ναό, υπάρχει ξυλόγλυπτος άμβωνας, ξυλόγλυπτος αρχιερατικός θρόνος και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Το καθολικό της Μονής Χρυσοβίτσας σύμφωνα με υπουργικές αποφάσεις είναι διατηρητέο μνημείο.

Πρόσβαση

Η Χρυσοβίτσα απέχει 43 χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων και σε 16 χιλιόμετρα από την Κωμόπολη του Μετσόβου. Είναι ο πρώτος οικισμός που συναντά κανείς στην Εθνική Οδό Ιωαννίνων - Τρικάλων. Επίσης βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από την Εθνική οδό δίπλα απο τον ποταμό Άραχθο και απέχει από την Εγνατία Οδό έξι χιλιόμετρα.

Εκπαίδευση

Η παρουσία μορφωμένων στο χωριό παλιότερα ίσως να οφειλόταν και στη λειτουργία Ελληνικού σχολείου ή Σχολαρχείου. Στο χωριό σήμερα λειτουργούν δύο Νηπιαγωγεία, δύο Δημοτικά Σχολεία, Παιδικός Σταθμός και Γυμνάσιο - Λύκειο όπου εξυπηρετεί τα χωριά που βρίσκονται γύρω του με μικρό σήμερα αριθμό μαθητών.

Δραστηριότητες

Οι κάτοικοι σήμερα ασχολούνται ως επί το πλείστον με την καλλιέργεια της πατάτας στο οροπέδιο Πολιτσές και πολύ λίγοι με την κτηνοτροφία.

Παραπομπές