Το Μονοδένδρι είναι ορεινό χωριό της Ηπείρου. Βρίσκεται στο δήμο Ζαγορίου του νομού Ιωαννίνων και γνώρισε μεγάλη εμπορική και οικονομική ανάπτυξη κατά τον 17ο και 18ο αιώνα.

Γενικά στοιχεία

Το Μονοδένδρι είναι κτισμένο στο βόρειο άκρο του Ζαγορίου σε υψόμετρο 1060 μέτρων, κοντά στον παραπόταμο του Αώου, Βοϊδομάτη και απέχει 41 χλμ από τα Ιωάννινα. Αξιοθέατα της περιοχής είναι ο - ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής κατασκευής - ναός του Αγίου Αθανασίου, που αναστηλώθηκε με δαπάνη των αδελφών Ριζάρη και δεσπόζει στην κεντρική πλατεία (μεσοχώρι) του χωριού, ο ναός του Αγίου Γεωργίου ( ανακαινίστηκε το 1538 ) το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής που ιδρύθηκε το 1412 από τον βοεβόδα Μιχαήλ Θερειανό επί κυριαρχίας Καρόλου Τόκκου στο Δεσποτάτο της Ηπείρου και βρίσκεται στο χείλος του φαραγγιού του Βίκου, ο αρχαιολογικός χώρος στη θέση Γενίτσαρη και οι πέτρινοι πύργοι στη θέση Οξιά. Το χωριό διαθέτει και ένα αμφιθεατρικά κτισμένο πέτρινο θέατρο όπου την θερινή περίοδο αποτελεί χώρο τέλεσης πολιτιστικών εκδηλώσεων. Στο Μονοδένδρι υπάρχουν επίσης εκθεσιακό κέντρο και Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή , τα οποία υπάγονται στη Ριζάρειο Σχολή.  Τα τελευταία χρόνια σημειώνεται αξιόλογη τουριστική ανάπτυξη, ιδιαίτερα κατά την χειμερινή περίοδο. Αρκετά δημοφιλή είναι και τα ορειβατικά μονοπάτια που διαπερνούν το χωριό.

Ιστορικά στοιχεία

Αρχικά, το Μονοδένδρι φαίνεται να υπήρξε μια κοινότητα από κοινού με την Βίτσα υπό την ονομασία Βιζίτσα ή Βεζίτσα. Κατά τον 17ο αιώνα, λόγω της αύξησης του πληθυσμού οι οικισμοί αυτονομήθηκαν και το Μονοδένδρι έλαβε τη σημερινή του ονομασία ( ως τότε λεγόταν Άνω Μαχαλάς ). Κατά την πρώτη περίοδο της ιστορίας του οικισμού, ξεχωρίζει η κυριαρχία της ντόπιας οικογένειας των γαιοκτημόνων Θερειανών. Το 1750 ιδρύθηκε στο Μονοδένδρι το πρώτο σχολαρχείο, όπου μεταξύ άλλων δίδαξαν εκεί οι λόγιοι Αναστάσιος Σακελλάριος, Διονύσιος Παπαρρούσης, Νεόφυτος Δόττος, Μιχαήλ Τουρτούρης κ.ά.

Κατά τα χρόνια της κυριαρχίας του Αλή πασά, κτίστηκε στο Μονοδένδρι οχυρό προς την πλευρά του Βίκου. Το 1870, στο Μονοδένδρι υπήρχαν τρία σχολεία εκ των οποίων το ένα ήταν παρθεναγωγείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1846 μετά από δωρεές των αδελφών Ριζάρη κ.ά και αποτελούσε το παλαιότερο σχολείο κορασίδων στο Ζαγόρι. Παράλληλα, με έτερη δωρεά ενισχύθηκε και το σχολαρχείο. Την ίδια χρονική περίοδο, ο πληθυσμός του χωριού ανερχόταν σε περίπου 700 κατοίκους. Το 1895, σύμφωνα με τα στοιχεία της οθωμανικής απογραφής, στο Μονοδένδρι ζούσαν 466 άτομα.

Επιφανείς κάτοικοι

Το Μονοδένδρι υπήρξε η γενέτειρα των εθνικών ευεργετών Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρη, του λόγιου Αναστασίου Τάγη, του ιερομόναχου και ελληνιστή, Διονυσίου Παπαρρούση, του διευθυντή της Ζωσιμαίας σχολής Μιλτιάδη Πανταζή, του δημάρχου Αθηναίων Ιωάννη Κόνιαρη και των πανεπιστημιακών Αναστασίου Ζίννη και Δημητρίου Σεμιτέλου. Από το χωριό κατάγεται, σύμφωνα ορισμένους, ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και Θαυματουργός που έζησε την εποχή του Μιχαήλ Β' του Κομνηνού δεσπότη της Ηπείρου (1234 - 1271), ενώ κατ΄ άλλους από τη Σιβίστα Ευρυτανίας (σημερινό Πρατοβούνι).

Δείτε επίσης

Ζαγόρι Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου Μονόδενδρο Ιωαννίνων

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

"Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.25ος,σελ.294. "Γεωτρόπιο", τεύχος 141 (21-12-2002) "Γεω-οδοιπορικό: πέτρινη γοητεία", σελ.27-38.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τουριστικός οδηγός Νομού Ιωαννίνων. Γενικές πληροφορίες για το Μονοδένδρι. Αξιοθέατα της περιοχής. Οδηγός Ηπείρου Αρχειοθετήθηκε 2020-08-07 στο Wayback Machine..