Πληροφορίες
Η Κληματιά είναι ημιορεινό χωριό της Ηπείρου στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων.
Γεωγραφικά - ιστορικά στοιχεία
Η Κληματιά βρίσκεται στα ανατολικά άκρα της κοιλάδας του Καλαμά στη συμβολή δύο χειμάρρων του και σε υψόμετρο 450 μέτρα ενώ απέχει περίπου 14 χλμ. Δ. από την Ελεούσα (έδρα του δήμου) και 20 χλμ. Δ.-ΒΔ. από την πόλη των Ιωαννίνων. Το χωριό είναι από τα παλαιότερα της πρώην επαρχίας Κουρέντων αφού υπάρχουν ίχνη συνεχούς κατοίκησής της. Στα νοτιοδυτικά του και την τοποθεσία "Παναγιά" πιθανολογείται ότι βρισκόταν η οχυρή πόλη των Μολοσσών Ευρυμενές και πιθανόν η ακρόπολή της, της οποίας σώζονται υπολείμματα του τείχους της σε τρεις θέσεις. Αναφορά για την Κληματαριά γίνεται τον Ιούνιο του 1321 σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Παλαιολόγου του Πρεσβυτέρου. Αναφέρεται επίσης το 1380 στο "Χρονικό των Γιαννίνων" ή "Χρονικό των μοναχών Κομνηνού και Πρόκλου" πώς το κάστρο της, μαζί με τα άλλα της περιοχής, τα οποία κατείχαν Αρβανίτες, περιήλθαν στην κυριαρχία του Σέρβου Δεσπότη των Ιωαννίνων Θωμά Β΄ Πρελιούμποβιτς. Στον οικισμό γεννήθηκε ο ομογενής εκπαιδευτικός και μετέπειτα γαιοκτήμονας, Κωνσταντίνος Χρηστίδης (1818-1908).
Αξιοθέατα
Οι εκκλησίες του Αγίου Δημητρίου, Μεταμόρφωση Σωτήρος και Αγίου Νικολάου έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Ο Άγιος Δημήτριος είναι μονόχωρος σταυρεπίστεγος ναός με τρίπλευρη αψίδα ανατολικά και ξυλόστεγο νάρθηκα δυτικά και σε εγχάρακτη επιγραφή φέρει τη χρονολογία ανέγερσης του ναού : "ΖΞΣΤ" (=1558) ενώ διακοσμείται εσωτερικά με σημαντικές τοιχογραφίες.
Η Εκκλησία της Μεταμόρφωσης Του Σωτήρος είναι εξωκλήσι πάνω σε λόφο βορειοδυτικά του χωριού και πρόκειται για λιτό μονόχωρο και καμαροσκέπαστο ναό του οποίου ο εσωτερικός διάκοσμος θεωρείται από τους πιο αξιόλογα μεταβυζαντινά ζωγραφικά σύνολα της Ηπείρου. Μέσα στο χωριό υπάρχει πέτρινο οδογέφυρο που δεν χρησιμοποιείται πλέον ενώ λίγο έξω και σκεπασμένο από το σύγχρονο οδικό δίκτυο μικρό πέτρινο μονότοξο γεφύρι. Το καλοκαίρι του 2008, στο δρόμο που μας οδηγεί στην κοιλάδα του Βελτσίστικου ποταμού κοντά στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο "φανερώθηκε" μικρό πέτρινο γεφύρι (όπως και οι γειτονικοί μύλοι) σκεπασμένο από μπάζα. Το 1958 έγινε υπόγεια σύνδεση με την περιοχή της Λαψίστας για την αποστράγγιση της πεδιάδας.Η βίαιη έξοδος του νερού κατέστρεψε τους μύλους και έθαψε το πέτρινο γεφύρι.
Διοικητικά στοιχεία
Αναφέρεται επίσημα μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου το 1919 με την παλιά του ονομασία Βελτσίστα στο ΦΕΚ 184Α - 19/08/1919 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1928 με το ΦΕΚ 81Α - 14/05/1928 μετονομάστηκε σε Κληματιά και το 1996 με το ΦΕΚ 204Α - 28/08/1996 έδρα του δήμου Ευρυμενών ο οποίος καταργήθηκε το 2010. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης αποτελεί την τοπική κοινότητα Κληματιάς της δημοτικής ενότητας Ευρυμένων που υπάγεται στο δήμο Ζίτσας και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει ως πληθυσμό 496 κατοίκους.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Κληματιά: Βελτσίστα Ιωαννίνων: οδοιπορικό στο χώρο και τον χρόνο, Τζιόβας Πάνος Ο Ιερός Ναός Μεταμόρφωση του Σωτήρα στην Κληματιά από τον ιστότοπο http://milestones-route.eu/ Επανεξετάζοντας τις εικόνες του τέμπλου από τον ναό της Μεταμόρφωσης στη Βελτσίστα (Κληματιά) Ιωαννίνων, Δημητρακοπούλου Πολυξένη Σε εξέλιξη τα έργα στον οικισμό της Κληματιάς από τον ιστότοπο https://www.archaiologia.gr/
