Η Κάτω Μουσιωτίτσα ή Μουσιωτίτσα είναι ορεινό χωριό της πρώην επαρχίας Δωδώνης στο νομό Ιωαννίνων σε υψόμετρο 550 μέτρων.

Γεωγραφία - Αξιοθέατα

Η Κάτω Μουσιωτίτσα βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του όρους Τόμαρος ή Ολύτσικας και δυτικά του ποταμού Λούρου και είναι περιτριγυρισμένο από 5 βουνά: Μπιτέρα, Σπιθάρι, Πουρίζι, Καλογερίτσα και Καταφή. Απέχει 33 χλμ. Ν. της πόλης των Ιωαννίνων και 55 χλμ. Β.-ΒΔ. της Άρτας. Μαζί με τα γειτονικά χωριά Άνω Μουσιωτίτσα, Νέα Μουσιωτίτσα και Μεσούρα όλη η περιοχή αναφέρεται ως Μουσιωτίτσα. Στην ευρύτερη περιοχή, νότια από το "χάνι Tερόβου" που βρίσκεται επάνω στην εθνική οδό Άρτας - Ιωαννίνων και κοντά στη γέφυρα "Zήτα" υπάρχουν ερείπια αρχαίου φρουρίου το οποίο έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος από το 1962. Σημαντικό αξιοθέατο είναι η παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου, η οποία θεωρείται ότι έχει διακανονιστεί στις αρχές του 18ου αιώνα και έχει αναφερθεί για πρώτη φορά στα ελληνικά εκκλησιαστικά αρχεία κατά το έτος 1791. Από το 2009 η ευρύτερη περιοχή "Σπιθάρι - Παναγιά - Άνω Κάμπος" στην οποία βρίσκεται ο ναός έχει ανακηρυχθεί ιστορικό τοπίο. Τα εδάφη της Μουσιωτίτσας στη χαράδρα που διασχίζεται από τον ποταμό Λούρο και τα οποία είναι κατάφυτα με πλατάνια, θάμνους (μακία) και σάρες αποτελούν μέρος των "Βορείων Στενών Λούρου" που έχουν χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (ΤΙΦΚ).

Σύλλογος Νέων Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας

Το 2008 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Νέων Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας, ο οποίος ως ενεργός σύλλογος έχει αναλάβει την ιστορία της Μουσιωτίτσας, έχοντας ιδρύσει ένα Λαογραφικό Μουσείο αποτελούμενο από υπάρχοντα στοιχεία του χωριού. Ο Σύλλογος Νέων έχει δημιουργήσει δική του τράπεζα αίματος με εθελοντές αιμοδότες. Επίσης, σχεδόν κάθε χρόνο από την ίδρυση του πραγματοποιεί δενδροφυτεύσεις σε όλο το χωριό με συνολικά πάνω από 670 δέντρα. Έχει πραγματοποιήσει αναπαλαίωση και συντήρηση των παλιών κτηρίων της Κοινότητας Μουσιωτίτσας.

Ονομασία - Ιστορία

Η προέλευση του ονόματος Μουσιωτίτσα είναι άγνωστη. Πιθανολογείται από έρευνες μελετητών ότι το όνομα είναι σλαβικής προέλευσης λόγω της κατάληξης "-ιτσα", που είναι κοινή σε σλαβικά ονόματα οικισμών. Άλλες πιο τοπικές θεωρίες αναφέρουν ότι το όνομα προέρχεται από παλιούς μύθους των αρχαίων κατοίκων των ποταμών είναι γνωστές ως "Μούσες" ή από μια βασίλισσα που κατοικούσε στην περιοχή που είναι τώρα τα ερείπια ενός κάστρου (κοντά στη γέφυρα Ζήτα) που χρονολογείται από τον 3ο αιώνα.

Το ολοκαύτωμα της Μουσιωτίτσας

Στις 25 Ιουλίου 1943, ακολουθούμενη από την 27 Αυγούστου 1943, τα γερμανικά στρατεύματα των SS περικύκλωσαν το χωριό από τέσσερα διαφορετικά σημεία και εκτέλεσαν συνολικά 153 άμαχους κατοίκους. Μεταξύ των Γερμανών στρατιωτών υπήρχαν επίλεκτα μέλη της μεραρχίας Εντελβάις. Η επίθεση και η σφαγή που επακολούθησε έγιναν ως αντίποινα για συμμετοχή στην αντίσταση κατοίκων του χωριού και για την επίθεση κατά την οποία σκοτώθηκε ένας Γερμανός αξιωματικός στην κοντινή περιοχή του "Ζήτα". Μεταξύ των φονευθέντων αμάχων υπήρχαν 4 μωρά, 36 παιδιά ηλικίας 2 έως 7 ετών, 23 παιδιά ηλικίας 8 έως 16 και 13 γυναίκες. Στη μνήμη των εκτελεσθέντων διοργανώνεται ετήσιος δρόμος θυσίας απόστασης 3 χλμ., από τη τοποθεσία Σπιθάρι, τον τόπο εκτέλεσης, μέχρι το χωριό.

Διοικητικά

Η Κάτω Μουσιωτίτσα ως κοινότητα συστάθηκε το 1919 με το ΦΕΚ 184Α - 19/08/1919 με έδρα την ίδια. Το 1996 η έδρα μεταφέρθηκε στην οικισμό Νέα Μουσιωτίτσα. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με την Άνω Μουσιωτίτσα, Νέα Μουσιωτίτσα και Μεσούρα αποτελούν τη τοπική κοινότητα Μουσιωτίτσας που ανήκει στη δημοτική ενότητα Αγίου Δημητρίου του Δήμου Δωδώνης και σύμφωνα με την απογραφή 2011 ως οικισμός έχει πληθυσμό 256 κατοίκους ενώ η κοινότητα συνολικά 605.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Μια σφαγή χωρίς αιτία από τον ιστότοπο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος Μουσιωτίτσα - Κομμένο - Λιγγιάδες από τον ιστότοπο http://www.hfmeyer.com (στα γερμανικά) Φωτογραφίες από τη Μουσιωτίτσα από τον ιστότοπο του Δήμου Δωδώνης Βόρεια Στενά Λούρου από τη Βάση Δεδομένων για την Ελληνική Φύση - ΦΙΛΟΤΗΣ "Ο σημαδεμένος της Μουσιωτίτσας" από τον ιστότοπο Μηχανή του χρόνου Μία ιστορία από την καταστροφή της Μουσιωτίτσας από τον ιστότοπο https://epirusonline.gr/

Πηγές

"Η προσφορά της Μαρτυρικής Μουσιωτίτσας στη Νεώτερη Ιστορία-Χρονικό του Ολοκαυτώματος (Ιούλιος-Αύγουστος 1943)", Γεωργία Σταύρου-Αναγνώστου, Έκδοση: Κοινότητα Μουσιωτίτσας, 1998. Το Ολοκαύτωμα στην Μουσιωτίτσα, [25 Ιουλίου 1943] στη τηλεόραση της Βουλής.

Παραπομπές