Πληροφορίες
Η Βούρμπιανη είναι χωριό της Ηπείρου που βρίσκεται στον δήμο Κόνιτσας του νομό Ιωαννίνων. Ανήκει στα Μαστοροχώρια και έφτασε στην ακμή του τον 18ο και το 19ο αιώνα.
Γενικά στοιχεία
Η Βούρμπιανη απέχει 26 χιλιόμετρα από την Κόνιτσα. Διοικητικά, υπαγόταν μέχρι το 1997 στην επαρχία Κονίτσης. Έπειτα αποτέλεσε τμήμα του δήμου Μαστοροχωρίων, ενώ από το 2011 υπάγεται στο δήμο Κόνιτσας. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, ενώ διαθέτει τον ιερό ναό της Παναγίας που χρονολογείται κατά τον 16ο αιώνα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 68 κατοίκους.
Ιστορικά στοιχεία
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η Βούρμπιανη ήταν γνωστή για τους ντόπιους κτίστες της καθώς και για τους τεχνίτες ξυλογλυπτικής. Υποστηρίζεται πως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821, υπό τον φόβο των ληστών και των λεηλασιών, πολλοί κάτοικοι των χωριών του Σαραντάπορου βρήκαν καταφύγιο στη Βούρμπιανη. Κατά το β΄ μισό του 19ου η Βούρμπιανη ήταν πληθυσμιακά το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό της ευρύτερης περιοχής, μετά την Κόνιτσα, με 384 οικογένειες κατά το 1854 και αντίστοιχα πάνω από 350 οικογένειες γύρω στο 1870. Τη δεκαετία του 1870 εντάθηκε το μεταναστευτικό ρεύμα προς αναζήτηση εργασίας, με επακόλουθο αρκετοί κάτοικοι να εγκατασταθούν σε περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας. Το 1878, σύμφωνα με αναφορά του γενικού πρόξενου Ιωαννίνων προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, Θεόδωρο Δηλιγιάννη, η Βούρμπιανη παρουσιάζεται ως μια από τις βορειότερες περιοχές της Ηπείρου όπου γλωσσικά κυριαρχούσαν τα ελληνικά. Το 1883 ιδρύθηκε η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα που μερίμνησε για την ίδρυση του πρώτου σχολαρχείου της περιοχής, το οποίο στεγαζόταν σε διώροφο πέτρινο κτίριο και λειτούργησε μέχρι το 1986 ως δημοτικό Σχολείο, γυμνάσιο και οικοτροφείο, ενώ κατά τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα ιδρύθηκε Παρθεναγωγείο. Κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, υπαγόταν στον καζά Λεσκοβικίου, ενώ παράλληλα υπέφερε, όπως και άλλοι οικισμοί της ευρύτερης περιοχής, από εκτεταμένα κρούσματα ληστειών, δολοφονιών και απαγωγών. Μετά την προσάρτηση στο ελληνικό κράτος, ο οικισμός αποτέλεσε έδρα στρατιωτικής εποπτείας της μεθορίου. Κατά τις πρώτες ημέρες του Ελληνοϊταλικού πολέμου, η Βούρμπιανη κατελήφθη από τις ιταλικές δυνάμεις αλλά στις 7 Νοεμβρίου του 1940 απελευθερώθηκε από αποσπάσματα της Α΄ Μεραρχίας Πεζικού. Την περίοδο 1941 - 1944 σκοτώθηκαν, επί αλβανικού εδάφους, από τις δυνάμεις Κατοχής τέσσερις κάτοικοι του οικισμού. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, η Βούρμπιανη απετέλεσε επανειλημμένως πεδίο συγκρούσεων μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.
Επιφανείς κάτοικοι
Από τη Βούρμπιανη κατάγονταν ο αξιωματούχος της αυλής του Αλή πασά, Κώστας Γραμματικός, ο ποιητής Τέλλος Άγρας, ο οφθαλμίατρος και ευεργέτης Αλέξιος Τράντας και ο στρατιωτικός και πολιτικός Σωκράτης Δημάρατος.
