Ο Μασταμπάς Φαρούν (αραβικά: مصطبة الفرعون‎‎, και στα αγγλικά αποδιδόμενος ως Mastabat al-Fir’aun, Mastaba el-Faraun, Mastabat el-Faraun ή Mastabat Faraun, Μασταμπάς του Φαραώ) είναι ταφικό μνημείο του αρχαίου Αιγύπτιου βασιλιά Σεψεσκάφ, τελευταίου φαραώ της Τέταρτης Δυναστείας. Βρίσκεται στη Νότια Σακάρα στο μέσο της απόστασης από τη βαθμιδωτή Πυραμίδα του Ζοζέρ και τις πυραμίδες του Σνεφρού, τον ιδρυτή της Τέταρτης Δυναστείας, στο Νταχσούρ. Ο μασταμπάς βρίσκεται κοντά στην πυραμίδα του Πεπί Α΄, φαραώ της Έκτης Δυναστείας. Το λατομείο από το οποίο προήρθε η πέτρα του βρίσκεται δυτικά της Κόκκινης Πυραμίδας του Σνεφρού.

Ανακάλυψη

Ο Μασταμπάς Φαρούν περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον John Perring στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο Λέψιους έψαξε επίσης το τάφο αλλά δεν διεξήγαγε κάποια εκτεταμένη προσεκτική έρευνα. Η πρώτη εξερεύνηση των υπόγειων μερών του τάφου έγινε από τον Ογκίστ Μαριέτ το 1858. Τη πρώτη κανονική ανασκαφή όλου του ταφικού συγκροτήματος έκανε ο Gustave Jéquier το 1924/25. Αυτός ήταν και ο πρώτος που απέδωσε το χτίσμα στον Σεψεσκάφ, ως αποτέλεσμα ενός θραύσματος στήλης. Πριν από αυτό, ο τάφος αποδιδόταν λανθασμένα στον Ουνίς, τον τελευταίο φαραώ της Πέμπτης Δυναστείας.

Περιγραφή

Μασταμπάς

Ο μασταμπάς έχει μήκος 99,6 μέτρα και πλάτος 74,4 μέτρα. Έχει ύψος περίπου 18 μέτρα και οι πλευρές έχουν κλίση περίπου 70°. Για τον πυρήνα χρησιμοποιήθηκε ο ίδιος κόκκινος ψαμμίτης που χρησιμοποιήθηκε για την κοντινή Κόκκινη Πυραμίδα του Σνεφρού. Σήμερα έχουν διασωθεί μόνο λίγα ίχνη τις εξωτερικής κάλυψης, από τα οποία μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα χαμηλότερα επίπεδα ήταν καλυμμένα με ροζ γρανίτη και όλα τα άλλα με ασβεστόλιθο από τη Τούρα. Είναι φανερό ότι το κτίσμα αποτελείται από δύο επίπεδα. Από αυτή την άποψη, ο Μασταμπάς Φαρούν είχε πρότυπο τους βαθμιδωτούς μασταμπάδες της πρώιμης δυναστικής περιόδου στη βόρεια Σακάρα.

Υποδομή

Η είσοδος στο υπόγειο συγκρότημα αιθουσών βρίσκεται στην μικρότερη σε έκταση βόρεια πλευρά. Ένα πέρασμα με κλίση 23°30′ οδηγεί μέσα στο έδαφος. Αρχικά είχε μήκος 20,75 μέτρα, αλλά λόγω κατάρρευσης σήμερα έχει μόνο 16,3 μέτρα μήκος. Μετά αυτή την κατωφερή διαδρομή το πέρασμα συνεχίζεται οριζόντια. Το κομμάτι αυτό σχηματίζει ένα μικρό θάλαμο μήκους 2,67 μέτρων και ύψους 2 μέτρων. Μετά από αυτό το θάλαμο υπάρχουν ακόμα τρεις μικρές πέτρινες πόρτες στερεωμένες στην οροφή. Σε αυτό το σημείο το πέρασμα έχει πλάτος 1,1 μέτρα και το ύψος μειώνεται στα 1,27 μέτρα. Οι τοίχοι και η οροφή είναι καλυμμένα με γρανίτη. Μετά τις μικρές πόρτες στην οροφή το ύψος του περάσματος μεγαλώνει πάλι, αλλά το έδαφος δεν είναι ίσιο και ομαλό γιατί δεν το επικάλυψαν. Μετά από μείωση του ύψους στα 1,3 μέτρα και μετά από 19,46 μέτρα το οριζόντιο πέρασμα καταλήγει στον προθάλαμο. Ο προθάλαμος έχει μήκος της πλευράς που έχει προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά 8,31 μέτρα, πλάτος 3,05 και ύψος 5,55 μέτρα. Έχει μυτερή οροφή από γρανίτη. Από το δυτικό άκρο του προθαλάμου εκτείνεται πέρασμα 1,2 μέτρων ύψος, 1,11 πλάτος, και 1,54 μήκους με κλίση 10°30′, που οδηγεί στον ταφικό θάλαμοι. Από τη σαρκοφάγο έχουν απομείνει μόνο θραύσματα, και πιθανόν ήταν φτιαγμένη από ψαμμίτη ή βασάλτη. Ο προθάλαμος και ο ταφικός θάλαμος είναι καλυμμένοι με γρανίτη. Ο οποίος όμως δεν ήταν λειασμένος ή γυαλισμένος. Άλλο ένα πέρασμα οδηγεί νότια από τη νοτιοανατολική γωνία του προθαλάμου. Έχει 10,62 μέτρα μήκος, 1,14 πλάτος και μεταξύ 2,1 και 2,3 μέτρα ύψος. Στην ανατολική του πλευρά υπάρχουν τέσσερεις μικρές κόγχες και ακόμα μία στην δυτική πλευρά, ακριβώς απέναντι από τη νοτιότερη ανατολική κόγχη. Οι ανατολικές κόγχες έχουν μήκος 2,1 και 2,27 μέτρα μήκος , μόλις 0,8 μέτρα πλάτος και 1,4 μέτρα ύψος, ενώ η δυτική 2,65 μέτρα μήκος, και 1,16 πλάτος.

Ταφικό συγκρότημα

Ο μασταμπάς περιβάλλεται από δύο τείχη από πλίθινους πλίνθους. Το εσωτερικό τείχος απέχει περίπου δέκα μέτρα από το μασταμπά από όλες τις πλευρές, και έχει 2,05 μέτρα πάχος. Το δεύτερο περιβάλλει όλη την ταφική περιοχή σε μια απόσταση περίπου 48 μέτρων. Στην ανατολική πλευρά του μασταμπά υπήρχε μικρός ταφικός ναΐσκος, από τον οποίο σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια και λίγα θραύσματα από τους τοίχους. Ένας τελετουργικός διάδρομος από τον οποίο σώζεται μόνο το ανώτερο μέρος κατέληγε σε αυτό το ναΐσκο. Από τον υπόλοιπο τελετουργικό διάδρομο και το ναό της κοιλάδας σήμερα δεν σώζεται τίποτα.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Ράινερ Στάντελμαν: Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder. 3rd Edition, von Zabern, Mainz 1997, (ISBN 3-8053-1142-7). Μίροσλαβ Βέρνερ: Die Pyramiden. Rowohlt, Hamburg 1999, (ISBN 3-499-60890-1). Ζάχι Χαουάς: Die Schätze der Pyramiden. Weltbild, Augsburg 2004, (ISBN 3-8289-0809-8).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Tomb of Shepseskaf