Πληροφορίες
Οι Γούρνες είναι οικισμός της Κοινότητος Ανωπόλεως Πεδιάδος και έδρα του Δήμου Χερσονήσου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Πεδιάδος.
Γεωγραφικά στοιχεία
Οι Γούρνες βρίσκονται στα βόρεια παράλια της Κρήτης σε απόσταση 14,5 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου σε υψόμετρο 40 μέτρων, στην κεντρική οδική αρτηρία προς τον Άγιο Νικόλαο. Η γεωργία αποτελεί την κύρια ασχολία των κατοίκων τους. Παράγονται ελαιόλαδο, κρασί, σταφίδα και κηπευτικά. Στο χωριό βρίσκονται δυο ναοί, ο Άγιος Γεώργιος και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, καθώς επίσης Δημοτικό Σχολείο και νηπιαγωγείο. Ο οικισμός είναι ευρύτερα γνωστός για τον Θαλασσόκοσμο (Cretaquarium), το μοναδικό ενυδρείο της Κρήτης που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχουν πληθυσμό 1.814 κατοίκους .
Ιστορικά στοιχεία
Στην περιοχή του χωριού η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε τα ερείπια ενός μινωικού συνοικισμού. Ειδικότερα, σε ανασκαφές που διενεργήθηκαν από ομάδα με επικεφαλής τον Ιωσήφ Χατζηδάκη ανασκάφηκαν τάφοι που χρονολογούνται από τη Μεσομινωική Εποχή. Μέσα σε αυτούς βρέθηκαν αγγεία, ειδώλια και σφραγίδες. Σε λόφους, κοντά στο σημείο (στα ανατολικά) όπου είχε εγκατασταθεί η Αμερικανική Βάση Γουρνών, βρέθηκαν απολιθώματα θαλασσίων οργανισμών. Ο οικισμός αναγράφεται με την ονομασία Gurnes και με 146 κατοίκους το 1583. Η ονομασία αυτή οφείλεται στις γούρνες (urna), δηλαδή δοχεία με νερό για το πότισμα των ζώων.
Διοικητικά στοιχεία
Αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Ανωπόλεως. Το 1997 με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Ανωπόλεως και προσαρτήθηκε στο δήμο Γουβών ενώ το 2010 με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αφού προσαρτήθηκε στο δήμο Χερσονήσου ορίστηκε έδρα του. Μαζί με την Ανώπολη, τη Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και το Κοκκίνη Χάνι αποτελούν τη δημοτική κοινότητα Ανωπόλεως που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Γουβών (πρώην Καποδιστριακός δήμος) του Δήμου Χερσονήσου.
Πηγές
Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.
