Ο Νομός Ηρακλείου υπήρξε ένας από τους 51 νομούς της Ελλάδας και ένας εκ των 4 νομών της Περιφέρειας Κρήτης. Με την εφαρμογή του αυτοδιοικητικού Προγράμματος "Καλλικράτης" αποτελεί πλέον την Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου με τα ίδια σύνορα και έδρα με τον πρώην νομό. Έχει πληθυσμό 305.017 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2021, και αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη στην Ελλάδα και πολυπληθέστερη περιφερειακή ενότητα της χώρας εκτός των Π.Ε. της Αττικής και της Μ.Ε. Θεσσαλονίκης.

Φυσική εξέταση

Ο Νομός Ηρακλείου καταλαμβάνει το ομαλότερο και μεγαλύτερο τμήμα ανάμεσα στα όρη Ίδη η αλλιώς Ψηλορείτης (δυτικά) και Δίκτη (ανατολικά). Χωρίζεται σε δυο μέρη από μια χαμηλή οροσειρά. Το βόρειο μέρος περιλαμβάνει κατάφυτες κοιλάδες, χαμηλές λοφοπλαγιές αλλά και πεδιάδες, με σημαντικότερη την πεδιάδα του Καστελλίου. Το νότιο τμήμα κυριαρχείται από την πεδιάδα της Μεσαράς. Στα δυτικά βρίσκεται ο ορεινός όγκος της Ίδης με ψηλότερη κορυφή τον Κούσσακα (2.209 μέτρα). Στα ανατολικά βρίσκεται η Δίκτη με ψηλότερη κορυφή τον Αφέντη Χριστό (2.141 μέτρα). Στα νότια βρίσκονται τα Αστερούσια Όρη με ψηλότερη κορυφή τον Κόφινα (1.231 μέτρα). Επίσης τα τελευταία 20 χρόνια ολόκληρο το βόρειο παραλιακό μέτωπο του νομού, από την Αγία Πελαγία μέχρι τα Μάλια έχει αξιοποιηθεί τουριστικά και αστικοποιηθεί με μεγάλο βαθμό. Ο νομός Ηρακλείου διαρρέεται από ποταμούς, όπως ο Γαζανός, ο Αναποδάρης, ο Γιόφυρος, ο Αποσελέμης και ο Γεροπόταμος. Πολλοί από αυτούς εκβάλουν στο Λιβυκό Πέλαγος και άλλοι στο Κρητικό Πέλαγος. Στην Π.Ε. Ηρακλείου ανήκει και η νησίδα Δία, στα βόρεια παράλια ενώ στο Λιβυκό Πέλαγος υπάρχουν διάφορα ερημονήσια, όπως η Παπαδόπλακα και το Τραφονήσι. Στα σημαντικότερα ακρωτήρια περιλαμβάνονται της Χερσονήσου και ο Σταυρός στα βόρεια, όπως επίσης το Λίθινο στα νότια. Κόλποι που σχηματίζονται στα μεν βόρεια είναι ο Κόλπος του Ηρακλείου, ενώ στα νότια ο Κόλπος της Μεσσαράς. Στον νότιο νομό Ηρακλείου η μεγαλύτερη πόλη είναι οι Μοίρες.

Οικονομική εξέταση

Η οικονομία της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου βασίζεται κυρίως στη γεωργία και στον τουρισμό. Ειδικότερα, στις πεδιάδες της Μεσσαράς, του Ηρακλείου και του Καστελίου (ή Καστελλίου) παράγονται ελιές, ελαιόλαδο, σταφίδες, δημητριακά, εσπεριδοειδή και οπωροκηπευτικά κ.α.. Σε παράλιες περιοχές, όπως η Άρβη και τα Μάλια παράγονται και μπανάνες. Αξιοσημείωτη είναι και η καλλιέργεια του δίκταμου σε περιοχές της Βιάννου και γενικά στις υπώρειες του όρους Δίκτη, όπως η Έμπαρος. Ο τουρισμός συντελεί επίσης στην οικονομική ανάπτυξη της Π.Ε. Περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος όπως η Κνωσός, η Φαιστός, η Γόρτυνα, η Τύλισος και τα Μάλια, προσελκύουν αρχαιολάτρες και μη, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα, οι παραλίες και τα τουριστικά καταλύματα σε τόπους όπως η Αμμουδάρα, η πόλη του Ηρακλείου, του Κοκκίνη Χάνι, οι Γούρνες, οι Γούβες, η Χερσόνησος, η Σταλίδα, τα Μάλια, η Αγία Πελαγία, και στα νότια τα Μάταλα, αποτελούν πόλο έλξης για εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες.

Πληθυσμός ανά δήμο

Δείτε επίσης

Διοικητική διαίρεση νομού Ηρακλείου 1998-2010

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία, εκδ. Μαλλιάρης- Παιδεία, 2006, τόμος 10, σελ. 74-75.