Η Ελιά, επισήμως γνωστή ως Ελαία, είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Χερσονήσου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Πεδιάδος.

Γενικά στοιχεία

Η Ελιά είναι κτισμένη σε λόφο με πανοραμική θέα, σε υψόμετρο 226 μέτρων ενώ απέχει 12 χλμ. ΝΑ. από το Ηράκλειο και περίπου 12 χλμ. ΝΔ. (μέσω Καρτερού) από τις Γούρνες (έδρα του δήμου). Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία αλλά και η κτηνοτροφία . Παράγονται επίσης κρασί, σταφίδα και είναι επίσης ανεπτυγμένη η ορνιθοκομία. Συνδέεται με το Ηράκλειο με ασφαλτόστρωτο δρόμο, που είναι 15 χιλιόμετρα. Λειτουργούν νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο. Επιπλέον στο παραδοσιακό χωριό λειτουργούν καφενεία και δύο ταβέρνες. Στην Ελιά υπάρχουν δύο εκκλησίες που βρίσκονται στην πλατεία του χωριού, ο Άγιος Παντελεήμονας και η Παναγία, όπως και πολλά εκκλησάκια περιφερειακά του χωριού. Στο χωριό Ελιά Ηρακλείου είχε εγκατασταθεί μετά την απόσυρση του από την ενεργό δράση ο Ευγένιος Γκέραρντ, ιστορικός προπονητής του Ο.Φ.Η. Έκτοτε, υπήρξε μόνιμος κάτοικος του χωριού μέχρι το θάνατο του. Επιπλέον σε αυτό το χωριό υπάρχει ένα ελαιουργείο, φροντιστήριο ξένων γλωσσών και ωδείο.

Ιστορικά στοιχεία

Αναφέρεται το 1583 ως Elia και Glia με 346 κατοίκους. Κατά την Τουρκοκρατία κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι. Δεν έχει εξακριβωθεί αν έχει σχέση με την αρχαία κρητική πόλη Ελαία, την οποία μερικοί τοποθετούν στη Δυτική Κρήτη. Το 1866 ισχυρό τουρκικό σώμα κατόρθωσε να εισχωρήσει μέσα στο χωριό και να πάρει πολλά πράγματα των κατοίκων. Όμως πριν αποκτήσουν τη λεία τους χτυπήθηκαν από επαναστάτες και σκοτώθηκαν 25 άτομα. Στη θέση Αρτσά, μεταξύ Κάτω Βάθειας και Ελιάς, ανακάλυψε ο Ξανθουδίδης το 1903 ένα λαξευτό τάφο που χρονολογείται από την Ύστερομινωική εποχή ο οποίος περιείχε δύο πήλινες λάρνακες με μήκος 1,20 μέτρα με τους σκελετούς διατηρημένους σε καλή κατάσταση στην αρχική θέση, με συμπτυγμένους τους μηρούς και τις κνήμες (sepoltura accovachiata). Έτσι, αποδείχτηκε ότι την εποχή εκείνη τους νεκρούς τους έθαβαν σε συνεσταλμένη θέση με κεκαμμένα τα κάτω άκρα.

Διοικητικά στοιχεία

Αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925, γραμμένη ως Εληά, να ορίζεται έδρα ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας ενώ το 1940 το όνομά της διορθώθηκε σε Ελαία. Το 1997 με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Επάνω Βαθείας και προσαρτήθηκε στο τότε δήμο Γουβών.

Αθλητισμός

Ο Αθλητικός Όμιλος Ελιάς «ο Ρωμανός» εκπροσωπεί το χωριό στο ποδόσφαιρο. Επίσημο έτος ίδρυσής του είναι το 1980 και αποτελεί τη συνέχεια του πρώτου ποδοσφαιρικού συλλόγου της Ελιάς, «Αλκιμέδων Ελιάς», που ιδρύθηκε το 1959 και αναγνωρίστηκε επίσημα από την ΕΠΟ το 1960 με Αριθμό Μητρώου ΕΠΟ 850. Συμμετέχει στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ. Ηρακλείου και έδρα του αποτελεί το ποδοσφαιρικό γήπεδο του χωριού, το Δημοτικό Γήπεδο Ελιάς.

Φωτοθήκη

Παραπομπές

Πηγές

Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα στο Wikimedia Commons Η Ελιά στον ιστότοπο του Δήμου Γουβών. Η Ελιά στην ιστοσελίδα Τουρισμού Πολιτισμού του Δήμου Χερσονήσου (ανακτήθηκε 1η Μάη 2019)