Η Δαμάστα είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Μαλεβιζίου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Μαλεβιζίου του νομού Ηρακλείου. Η θέση του είναι στο 27ο χλμ. της κεντρικής αρτηρίας προς Ρέθυμνο. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στις βόρειες πλαγιές του υψώματος Κοίτη (υψ. 729 μ.) στο ορεινό συγκρότημα του Ψηλορείτη. Σήμερα αποτελεί την έδρα του ομώνυμου Δημοτικού Διαμερίσματος του Δήμου Τυλίσου. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία. Εκτός από μέλι παράγονται και κτηνοτροφικά προϊόντα. Ονομαστά είναι και τα καρπούζια της Δαμάστας. Στα δυτικά του χωριού βρίσκεται ο Κάμπος, εύφορη περιοχή, όπου παράγονται επιτραπέζια σταφύλια, σταφίδα και κηπευτικά. Το χωριό υδρεύεται από πηγή που βρίσκεται στη θέση Πλατάνι του υψώματος Βασιλικό. Στον οικισμό δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος και ο Αθλητικός Όμιλος Δαμάστας, ο οποίος αγωνίζεται στο πρωτάθλημα στην Γ΄ εθνική κατηγορία. Υπάρχει επίσης γήπεδο ποδοσφαίρου, χωρητικότητας 300 ατόμων. Στο ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα υπάγεται και ο ακατοίκητος σχεδόν οικισμός Αστρινό, με 2 κατοίκους το 2001.

Ιστορικά στοιχεία

Η ονομασία προέρχεται, κατά τον ιστορικό Νικόλαο Πλάτωνα, από το Δα Μα= Μήτηρ Γη. Η Μητέρα Γη ήταν προελληνική θεότητα. Το 1583 στην απογραφή του Καστροφύλακα αναφέρεται Damasta με 338 κατοίκους. Κατά την Ενετοκρατία υπαγόταν στην επαρχία Μυλοποτάμου. Το 1881 δεν υπήρχαν Τούρκοι στο χωριό, σύμφωνα με την τότε απογραφή (αριθμούσε 222 Χριστιανούς). Στην επαρχία Μυλοποτάμου υπαγόταν έως και τις αρχες του 20ου αιώνα. Την περίοδο της Ναζιστικής Κατοχής, οι κάτοικοι οργάνωσαν την Εθνική Αντίσταση. Για το λόγο αυτό η Δαμάστα καταστράφηκε από τους Γερμανούς και 37 της κάτοικοι εκτελέστηκαν στη θέση Κερατίδι. Εκεί βρίσκεται το μνημείο με τα ονόματα των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς κατά τη ναζιστική Κατοχή.

Διοικητικά στοιχεία

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 με το ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι μαζί με τον οικισμό Αστρινό, αποτελούν την κοινότητα Δαμάστας που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γαζίου του Δήμου Μαλεβιζίου και σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 244 κατοίκους. Δείτε Κοινότητα Δαμάστας

Παραπομπές

Πηγές

Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.