Τα Άνω Μούλια είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Γορτύνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Βρίσκεται νότια της Αγίας Βαρβάρας και είναι κτισμένο αμφιθεατρικά, με πανοραμική θέα προς την πεδιάδα της Μεσαράς. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 33 χλμ. Οι κάτοικοι απασχολούνται με την ελαιοκομία και με την καλλιέργεια αμπελιών και σιτηρών. Παράγεται κρασί, σταφίδα και λάδι. Υπάρχει δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο. Στο χωριό βρίσκονται οι ιεροί ναοί των Αγίων Αποστόλων (σταυροειδής με τρούλο) μέσα στο χωριό που έχει τοιχογραφίες από το 12ο-13ο αι. και τα εξωκλήσια του Αγίου Παντελεήμονα, της Παναγίας, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Θεόδωρου με κατεστραμμένες τοιχογραφίες όπως επίσης και της Αναλήψεως.

Ιστορικά στοιχεία

Κατά το Στέφανο Ξανθουδίδη η ονομασία του χωριού προέρχεται από το ρήμα μύλλω, που σημαίνει στα αρχαία ελληνικά συντρίβω, αλέθω. Η πρώτη αναφορά στα Μούλια γίνεται σε έγγραφο του 1248, όπου αναφέρεται, ως Casale Mulia. Επίσης, το όνομα το βλέπουμε και σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα του 1379 με τη σημερινή του μάλιστα ονομασία (Mulia). Στην τουρκική απογραφή του 1671 βρέθηκε να έχει 60 χαράτσια, δηλαδή υπόδουλους που ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλλουν κεφαλικό φόρο στους Οθωμανούς. Μάλιστα ήταν στην ηλικία από 12 ετών και άνω και κατέβαλλαν το φόρο για να απαλλάσσονται από τη στράτευση. [1] Το 1583 αναφέρεται από τον Καστροφύλακα με το όνομα Muglia Apano με 119 κατ. (Κ 103). Το 1881 τα Άνω Μούλια ανήκαν στο Δήμο Ζαρού και ονομάζονταν Μούλια, με 78 Χριστιανούς και 98 Μουσουλμάνους κατοίκους. Με την ίδια ονομασία αναφέρονται μέχρι το 1940, οπότε και απέκτησαν τη σημερινή τους ονομασία. Το 1928 έγιναν αγροτικός δήμος και είχαν 295 κατοίκους.

Πληθυσμός

Διοικητικά στοιχεία

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925, με την παλιά του ονομασία από την τουρκοκρατία ως Μούλια, να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Πανασσού. Το 1927 με το ΦΕΚ 127Α - 27/06/1927 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας και το 1940 διορθώθηκε σε Άνω Μούλια. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, αποτελεί κοινότητα που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αγίας Βαρβάρας του Δήμου Γόρτυνας και σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 375 κατοίκους. Δείτε: Κοινότητα Άνω Μουλίων

Βιβλιογραφία

Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Στοιχεία για το χωριό

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1964 (ΠΛ)