Η Αγία Τριάδα Ηρακλείου Κρήτης ως αρχαιολογικός τόπος, είναι απλωμένος κατά μήκος της βόρειας πλαγιάς του λόφου του Αγίου Γεωργίου Γαλατά, περίπου 3 χλμ δυτικά του ανακτόρου της Φαιστού, στην Κρήτη και κατοικήθηκε την 3η χιλιετία π.Χ.. Φαίνεται πως καταστράφηκε, όπως όλα τα ανακτορικά κέντρα εκτός από την Κνωσό στην Υστερομινωική (ΥΜ IB), και κατοικήθηκε και πάλι στην ΥΜ IIIA, γενόμενη σημαντική περιοχή της μετανακτορικής περιόδου.

Η έπαυλη

Στην νεοανακτορική περίοδο, ένα ευρύχωρο και υπέροχα διακοσμημένο L σχήματος σύμπλεγμα, που προσδιορίζεται συχνά ως "θερινό ανάκτορο" βασιλέων της Φαιστού, οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια του προηγούμενου κέντρου. Πιθανώς δεν είναι μία κατασκευή αλλά μάλλον δύο μεγάλες επαύλεις συγκρινόμενες με εκείνες της Τυλισσού, περιοχή που υπήρξε κατά τον ίδιο τρόπο «προάστειο» της Κνωσού. Στη Γεωμετρική περίοδο (8ος αι. π.X.) φαίνεται πως ήταν χώρος λατρείας, ενώ κατά την Ελληνιστική εποχή (4ος-1ος αιώνας π.X.) οικοδομήθηκε μικρό ιερό, αφιερωμένο στο Δία Βελχανό. Στη νότια γωνία της δυτικής πτέρυγας της έπαυλης υπάρχει μια σειρά δωματίων που εξυπηρετούνται από έναν ενιαίο μακρύ διάδρομο. Προσδιορίζονται συχνά ως ενδιαιτήσεις βοηθητικού προσωπικού, αλλά είναι πιθανότερο να είναι αποθηκευτικοί χώροι ή εργαστήρια. Ένα καλά συντηρημένο σύνολο δωματίων επικοινωνεί με μια πλακόστρωτη αυλή στο νοτιοανατολικό σημείο. Από μια μικρή κλίμακα, ο επισκέπτης μπαίνει στον πολύθυρο ανδρωνίτη, όποιος έχει άνοιγμα βορειοδυτικά σε ένα σχήματος L με εξώστες που βλέπουν σε κήπους. Στην ανατολή, ο «ανδρωνίτης» οδηγεί σε ένα φωταγωγό, στην άλλη πλευρά του οποίου υπάρχει δωμάτιο με γυψοστρωμένο πάτωμα και γυψοεπενδυμένους τοίχους. Διάφορα δωμάτια στα οποία βρέθηκε μεγάλος αριθμός πίθων καθορίζουν μια άλλη περιοχή αποθήκευσης που αποκαλείται «βόρεια έπαυλη», ενώ δώματα με παρόμοια λειτουργία στο νοτιοδυτικό σημείο του συμπλέγματος συνδέονται με μια δεύτερη «δυτική έπαυλη». Μια σειρά σημαντικών ενδιατήσεων που χωρίζονται με θύρες βρίσκουν άνοιγμα στο ανατολικό φως μέσω στοών ή παραθύρων. Στην νοτιοανατολική γωνία, ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο οδηγούσε σε μείζονες πιθανώς ενδιαιτήσεις του δεύτερου ορόφου.

Αγορά - οικισμός - νεκροταφείο

Η αποκάλυψη της έπαυλης της Αγίας Τριάδας, αλλά και της Αγοράς, του Οικισμού και του νεκροταφείου είναι το αποτέλεσμα ευρύτερων ανασκαφικών εργασιών στην περιοχή της κοιλάδας της Μεσσαράς που ξεκίνησαν το 1902. Η περίοδος 1902-1914 απέδωσε την ΥΜ έπαυλη, τον οικισμό και το νεκροταφείο της Αγίας Τριάδας, κυρίως με εργασίες Ιταλών αρχαιολόγων όπως ο Federico Halbherr, ο R. Paribeni και ο E. Stefani. Σχετικά πρόσφατα οι ανασκαφές επαναλήφθηκαν βόρεια του μυκηναϊκού οικισμού από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή υπό την διεύθυνση του Vicenzo La Rosa. Η Αγορά και ο Οικισμός βρίσκονται βορειοανατολικά της Έπαυλης και ανήκουν στην μυκηναϊκή περίοδο. Πίσω από το συγκρότημα που έχει χαρακτηριστεί ως "στοά" της Αγοράς ανοίγονται 8 μεγάλα δωμάτια. Δυτικά της στοάς εκτείνονται λείψανα μυκηναϊκού οικισμού. Το "μέγαρο μυκηναϊκού τύπου" είναι σύγχρονο με τη "στοά" και έχει κτιστεί επάνω στις αποθήκες της Βασιλικής Έπαυλης. Το νεκροταφείο της Αγίας Τριάδας περιλαμβάνει δύο πρωτομινωικούς θολωτούς τάφους (30ος-23ος αιώνας π.X.) με συγκροτήματα ταφικών δωματίων και θαλαμοειδείς τάφους της υστερομινωικής περιόδου (14ος αιώνας π.X.) με ταφές σε πήλινες λάρνακες και μία λίθινη, η περίφημη τοιχογραφημένη σαρκοφάγος της Αγίας Τριάδας, από τα σημαντικότερα ευρήματα αυτής της αρχαιολογικής θέσης, που ανακαλύφτηκε στο θαλαμοειδή τάφο 4 και αποτελεί το μοναδικό δείγμα πέτρινης σαρκοφάγου με ζωγραφική διακόσμηση. Στις δύο μακρύτερες πλευρές της εικονίζεται νεκρική λατρεία και στις δυο μικρότερες άρματα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Aρχαιολογικός Xώρος Aγίας Tριάδας, στον Οδυσσέα Κ. Πνευματικού, «Η Υστερομινωική Έπαυλη της Αγίας Τριάδας»