Η Παλαιά Λυκογιάννη είναι χωριό του Δήμου Βέροιας στην Ημαθία . Έχει πραγματικό πληθυσμό 161 κατοίκους (2011) και βρίσκεται ανατολικά της Βέροιας, σε απόσταση 16χλμ. από το κέντρο της. Βρίσκεται στο κάμπο της Ημαθίας και αποτελείται από κατοικίες, χώρους εκτροφής οικόσιτων ζώων και εργασίας. Τριγύρω του υπάρχουν εντατικές καλλιέργειες κάθε λογής παραγωγής με κυριότερη αυτή του ροδάκινου. Είναι από τα μικρότερα χωριά της Ημαθίας. Στα 300 μ. βόρεια του χωριού και σε έκταση 150 στρ. περίπου, που καλλιεργείται, συλλέχθηκαν όστρακα διαφόρων εποχών, κυρίως των ιστορικών περιόδων. Τα όστρακα, προϊστορικής εποχής, εντοπίστηκαν σε αυτόν το χώρο όπου υπήρχε τούμπα μεγάλης έκτασης που έχει ισοπεδωθεί ήδη από την δεκαετία του 1960 παρά τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως αρχαιολογικού χώρου (ΥΑ 15794/19-12-1961 - ΦΕΚ 35/Β/2-2-1962).Η επιφανειακή κεραμική είναι άφθονη σε ποσότητα και τοποθετεί χρονολογικά την εγκατάσταση σε αυτήν την θέση στη Νεότερη Νεολιθική περίοδο (περίπου 5300 με 4500 π.Χ.). Οι κατηγορίες κεραμικής που διακρίθηκαν είναι οι εξής: α) Μαύρη στιλπνή, β) Καστανή ή πορτοκαλέρυθρη στιλβωμένη, γ) Μελανοστεφής και δ) Χωρίς επίχρισμα. Το πιο σημαντικό όστρακο προέρχεται από ανθρωπόμορφο αγγείο. Επίσης συλλέχθηκαν δύο εργαλεία, μία αποσπασματικά σωζόμενη λίθινη αξίνα και ένα ξέστρο σε λεπίδα. Στα αρχεία του ιεροδικείου της Βέροιας με ημερομηνία 29/10/1844 υπάρχει η απόφαση του οικειοθελούς εξισλαμισμού της χριστιανής Σοφίας που πήρε το όνομα Αϊσέ Ζιμπά και χώρισε από τον χριστιανό σύζυγό της.. Σύμφωνα με εκθέσεις και αναφορές του μητροπολίτη Βεροίας και Ναούσης Κωνστάντιου Ισαακίδη προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1898 στη Λυκοβίστα διαμένανε 24 χριστιανικές οικογένειες τις οποίες χαρακτηρίζει ως ''ομογενείς''. Σύνδεσμος των Ελλήνων Καπεταναίων ήταν ο γεννημένος στη Λυκοβίστα Νικόλαος Αραμπατζής που έδρασε ως πράκτορας Οπλίτης. Εντάχθηκε στο σώμα του Αθ. Μινόπουλου και συμμετείχε σε μάχες εναντίον Βουλγάρων και Τούρκων το 1906-08. Σημαντικό μνημείο κρίνεται η εκκλησία του χωριού προς τιμή των Δώδεκα Αποστόλων (πανήγυρις 30 Ιουνίου), κτίσμα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Διασώζει τέμπλο και εικόνες από την εποχή της ίδρυσής του σε καλή σχετικά κατάσταση. Αποτελεί μαζί με το διπλανό χωριό της Νέας Λυκογιάννης, από το οποίο τους χωρίζει η αποστραγγιστική Τάφρος 66 , ενιαία κοινότητα. Στην απογραφή των Νέων Χωρών του 1913, που ακολούθησε την απελευθέρωση, η Λυκοβίστα, που ανήκε στην Υποδιοίκηση Βερροίας του Νομού Θεσσαλονίκης, είχε 109 κατ. ( 63 άρ., 46 θύλ.). Στην απογραφή του 1920 η Λυκοβίστα έχει 92 κατοίκους( 50 άρ., 42 θύλ.). Με την νέα ονομασία (η αλλαγή το 1926) ο Λυκογιάννης της Επαρχίας Βερροίας του Νομού Θεσσαλονίκης στην απογραφή του 1928 φτάνει τους 368 ( 191 άρ., 177 θύλ.) κατοίκους. Οι απογραφές που ακολούθησαν έδειξαν τον εξής πληθυσμό (το 1940 - ως Παλαιός Λυκογιάννης -κατ. 186 -89 άρ., 97 θύλ.-, το 1951 κατ. 210, το 1961 κατ. 224, το 1971 κατ. 134, το 1981 κατ. 206, το 1991 κατ. 202, το 2001 κατ. 122 και το 2011 κατ. 161). Στο χωριό πλέον οι κάτοικοι έχουν κυρίως καταγωγή ποντιακή .

Βιβλιογραφία

Ασημάκης, Σ., Τοπωνύμια οβα, οβο, ιστα, ιτσα, σσ. 62&200, Αθήνα 2015. Βουδούρης, Α., ''Βλάχοι και σλαβόφωνοι στην επαρχία της Βέροιας μεταξύ 19ου και 20ου αιώνα: σύμφωνα με εκθέσεις και αναφορές του μητροπολίτη Βεροίας και Ναούσης Κωνστάντιου Ισαακίδη προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο(1897-1902)'', Χρονικά ιστορίας και πολιτισμού νομού Ημαθίας, τεύχ. 39, Σεπτ.- Δεκ. 2019, σσ. 39-68. Καλλιανιώτης, Α. κ.ά.. (επιμ.), To μεγάλο Συναξάρι: αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913), Εταιρεία Μακεδονικών σπουδών, Θεσσαλονίκη 2011. Μερούσης, Ν. -Στεφάνη, Λ., "Προϊστορικοί οικισμοί του Νομού Ημαθίας α", Μακεδονικά, τόμος 29 (1993-94), σσ. 339-366. Μοσχόπουλος, Ι., Το Ρουμλούκι ( Καμπανία ) κατά την ύστερη Οθωμανοκρατία, Θεσσαλονίκη 2019.