Ο Διαβατός είναι χωριό του Νομού Ημαθίας και υπάγεται στον Δήμο Βέροιας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει 1.096 κατοίκους.

Ιστορικό

Εμφανίζεται για πρώτη φορά σε οθωμανικό κείμενο του 1500, στο οποίο ο Οθωμανός κάτοικος της Βέροιας Σινάν Μπέης, γιος του Γιακούμπ Μπέη, δίνει ως βακούφι σε τέμενος με σχολείο ( μεντρεσέ ) της πόλης, έναν μύλο σε ενιαίο χώρο και με τρεις μυλόπετρες που βρίσκεται στο χωριό. Το 1550 περίπου το χωριό δεν ανήκει σε κάποιο βακούφι. Στα μέσα του 18ου αι. αναφέρεται ως τσιφλίκι. Σε εγκυκλίους του επισκόπου Καμπανίας Θεοφίλου (1749-1795) αναφέρεται και το χωριό '' Διαβατόν '' που ανήκει στην επαρχία του. Το έτος 1876 αναφέρεται ότι στο χωριό κατοικούσαν 41 οικογένειες (στέφανα) και ότι υπάρχει 1 εκκλησία και ένας ιερέας. Το 1898 λειτουργούσε ελληνικό σχολείο. Στη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα (1904-08) επέδειξαν δράση οι Θεοχαρόπουλος Γεώργιος και Θεοχαρόπουλος Στέφανος. Επίσης οι Αμνιώτης Γεώργιος και Μανιόπουλος Γεώργιος εντάχθηκαν ως οπλίτες στο σώμα του Καπετάνιου Π.Παπατζανετέα. Το 1907 δύο ρουμανόβλαχοι ποιμένες φονεύθηκαν, από ελληνικό σώμα, στο Διαβατό κατηγορούμενοι ως τροφοδότες ρουμανικού ένοπλου σώματος. Το 1913 οι κάτοικοι ήταν 128 άρ. και 109 θηλ. Την δεκαετία του 1920 εγκαταστάθηκαν 45 οικογένειες ( 127 άτ. ) προσφύγων. Tην ίδια περίοδο του Μεσοπολέμου στο χωριό εγκαθίστανται και Βλάχοι με προέλευση από τα Καλύβια του Ιστόκ (περιοχή ανάμεσα στην Μ. Πρέσπα και την Οχρίδα στο όρος Γκαλισίτσα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας). Σήμερα εξακολουθούν να κατοικούν στο χωριό περίπου 40 οικογένειες Βλάχων. Η θέση του χωριού ήταν νοτιότερα από την σημερινή (περίπου 2 χιλιόμετρα). Η αιτία για την μεταφορά είναι οι συχνές καταστροφικές πλημμύρες του Αλιάκμονα. Μετά από αυτή του 1935 οι κάτοικοι του παλιού χωριού αποφάσισαν την οριστική μετακίνηση. Στην παλιά θέση έχει απομείνει μόνο η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων μία απλή τρίκλιτη βασιλική του 19ου αι. Το νέο χωριό σχεδιάστηκε με βάση το Ιπποδάμειο σύστημα και φαρδιούς δρόμους. Η εκκλησία του νέου χωριού πανηγυρίζει στις 21 Μαΐου (Αγίων Κων/νου και Ελένης). Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επί συνόλου 155 κατοικιών καταστράφηκαν, από τους Ιταλούς, 2 ολοσχερώς και 15 μερικώς.

Αθλητισμός

Ο Αθλητικός Όμιλος Διαβατού «ο Ατρόμητος» είναι ο τοπικός ποδοσφαιρικός σύλλογος του Διαβατού. Επίσημο έτος ίδρυσής του είναι το 1956 και φέρει ως επίσημα χρώματα το μπλε και το λευκό. Ανήκει στη δύναμη της Ε.Π.Σ. Ημαθίας και μετέχει στα τοπικά της πρωταθλήματα. Το καλοκαίρι του 2022, ύστερα από λίγο διάστημα αγωνιστικής αδράνειας, επανασυστάθηκε. Μεγαλύτερη διάκριση στην ιστορία του είναι η κατάκτηση του τοπικού πρωταθλήματος το 1979 και η άνοδος στο πρωτάθλημα της Εθνικής Ερασιτεχνικής κατηγορίας, που αποτελούσε την 3η τη τάξει εθνική κατηγορία, τη σεζόν 1979-80, χωρίς όμως επιτυχία καθώς τερμάτισε τελευταίος στην 20η θέση του 3ου ομίλου και υποβιβάστηκε.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Καλλιανιώτης, Α. κ.ά.. (επιμ.), To μεγάλο Συναξάρι: αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913), Εταιρεία Μακεδονικών σπουδών, Θεσσαλονίκη 2011. Καραδήμας, Δ., Καταστραφείσαι πόλεις και χωριά συνεπεία του πολέμου 1940-1945, Δνση Συντονισμού Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, Αθήνα 1946. Κουκούδης, A., Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2001. Μοσχόπουλος, Ι., Το Ρουμλούκι ( Καμπανία ) κατά την πρώιμη και μέση Οθωμανοκρατία, Θεσσαλονίκη 2012. Μοσχόπουλος, Ι., Το Ρουμλούκι ( Καμπανία ) κατά την ύστερη Οθωμανοκρατία, Θεσσαλονίκη 2019 Μοσχόπουλος, Ι., ''Συνοπτικές ειδήσεις για τους Βλάχους στο Ρουμλούκι'', Χρονικά ιστορίας και πολιτισμού νομού Ημαθίας, τεύχ. 39, Σεπτ.- Δεκ. 2019, σσ. 225-249. Παπαστάθης, Χ., ''Οι Έλληνες της Ρέσνης κατά τας αρχάς του 20ου αιώνα: Συμβολή εις την δημογραφικής και οικονομικήν δομήν της Πελαγονικής κωμοπόλεως'', Μακεδονικά, τόμος 14 (1974), σ. 17. Χειμωνίδου, Μ. "Τα δίδυμα Λουτρά του Αλατά ", Χρονικά Νομού Ημαθίας, ( Ε.Μ.Ι.Π.Η.), τεύχ. 30 (Σεπτέμβριος- Δεκέμβριος 2016), σσ. 4-9.