Η Αβδέλλα είναι ενα χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας και δημοτικής ενότητας, του δήμου Γρεβενών, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Γρεβενών, στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Πρίν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία και νομό Γρεβενών, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας.

Γεωγραφία

Η Αβδέλλα είναι χωριό μεγάλου υψομέτρου στο δυτικό άκρο του νομού Γρεβενών. Βρίσκεται κοντά στα όρια με το νομό Ιωαννίνων και στις ανατολικές κλιτύς της Βόρειας Πίνδου, σε κατάφυτη περιοχή στα όρια του εθνικού δρυμού Βάλια Κάλντα. Απέχει 43 χλμ. περίπου ΝΔ. των Γρεβενών. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 43,295 χμ² (2011).

Πληθυσμός

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη

Ο οικισμός εμφανίζεται το 1918 ως Αβδέλα και ορίζεται έδρα της ομώνυμης κοινότητας του νομού Κοζάνης. Το 1928 η ονομασία του διορθώθηκε σεΑβδέλλα και το 1964 υπήχθη στον νομό Γρεβενών. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/201 ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Αβδέλλας και προσαρτάται στο δήμο Γρεβενών.

Ιστορικά στοιχεία

Πριν το 1800, το χωριό βρισκόταν στη θέση «Φαντίνες», αλλά οι κάτοικοι, κυρίως μεγάλες οικογένειες Βλάχων κτηνοτρόφων, μετακινήθηκαν στη σημερινή θέση λόγω καλύτερου κλίματος. Μετά την υποταγή του χωριού στους Οθωμανούς, δόθηκε αυτονομία και άλλα προνόμια, τα οποία χάθηκαν κατά την εποχή του Αλή Πασά. Κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821 οι Αβδελλιώτες ξεσηκώθηκαν και προσέφεραν στον αγώνα. Σημαντικότερος αγωνιστής του '21 ήταν ο Μάρτος Ράμμος, πρωτοπαλίκαρο του Οδυσσέα Ανδρούτσου. , καθώς επίσης και οι Μπρέσιος και Μπέζας. Το 1867, στο χωριό ιδρύεται ρουμανικό σχολείο από τον Αποστόλη Μαργαρίτη. Οι Αβδελλιώτες συμμετείχαν στο Μακεδονικό αγώνα με κυριότερους Μακεδονομάχους, τούς Ζήση Βέρρο και Ιωάννη Χατζηγιάννη. Το 1905, ομάδα φιλορουμανικών οικογενειών υπέστη επίθεση στο δρόμο από Ελληνικά αποσπάσματα. Την ίδια χρονιά, Έλληνες αντάρτες έκαναν επιδρομή στο χωριό, σκότωσαν κάποιους από τους Ρουμανίζοντες αρχηγούς και έκαψαν σπίτια. Το χωριό κάηκε άλλη μια φορά, στις 14 Ιουλίου 1944, από τους Γερμανούς. Η Αβδέλλα είναι η ιδιαίτερη πατρίδα των αδελφών Μανάκη, Μίλτου και Γιάννη, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι Έλληνες κινηματογραφιστές και προτομές τους βρίσκονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, του βλαχόφωνου Μακεδονομάχου Βέρρου Ζήση και του ξυλογλύπτη Δημήτρη Αγοράστη.

Προσωπικότητες

Ζήσης Βέρρος, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός. Αδελφοί Μανάκη (Ιωάννης και Μιλτιάδης), πρωτοπόροι κινηματογραφιστές.

Αξιοθέατα

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην ανατολική είσοδο του οικισμού. Οι προτομές των αδελφών Μανάκη

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ν.Α. Γρεβενών - Αβδέλλα Ιστορία του χωριού ΕΡΤ - Μένουμε Ελλάδα - Στο χωριό Αβδέλλα Συλλογή φωτογραφιών από το χωριό