Πληροφορίες
Το Βαρδαλή είναι ημιορεινός οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας.
Γεωγραφία - Αξιοθέατα
Η Βαρδαλή βρίσκεται στα βόρεια όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας και την Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας σε απόσταση 15 χλμ. Β. από τον Δομοκό, 49 χλμ. από τη Λαμία, 22 χλμ. ΝΔ. από τα Φάρσαλα και 44 χλμ. ΝΑ. από την Καρδίτσα. Είναι κτισμένη στη νότιες άκρες του Θεσσαλικού κάμπου και τους δυτικούς πρόποδες του όρους Ναθράκι σε υψόμετρο 200 μέτρα. Δυτικά είναι η Σοφιάδα με την οποία παρεμβάλλεται ανάμεσα η ΕΟ Λαμίας - Λάρισας, βορειοδυτικά το Νέο Μοναστήρι, νοτιοανατολικά το Πετρωτό και νότια το Πουρνάρι. Εντός των ορίων του χωριού και κοντά στο Νέο Μοναστήρι υπάρχει ο τεχνητός γήλοφος "Κουτρουλού Μαγούλας" όπου έχει ανασκαφεί οικισμός της Μέσης Νεολιθικής περιόδου (6000 - 5800 π.Χ. περίπου) ενώ κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (15ος -14ος αιω. π.Χ.) και κατά τον 12ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε για ταφές. Ο αρχαιολογικός χώρος έχει έκταση περίπου 37 στρέμματα, το ύψος του λόφου είναι 6.6 μ. περίπου και τα ευρήματά του θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά (τα ειδώλια της Κουτρολού Μαγούλας). Τα 300 και πλέον προϊστορικά πήλινα ειδώλια που είχαν βρεθεί μέχρι το 2013 αποτελούσαν μια από τις μεγαλύτερες σε αριθμό συλλογή εκείνης της περιόδου είχαν καταχωρηθεί στον κατάλογο με τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του 2013.
Ιστορία
Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το όνομα Βάρδαλη ο οποίος υπήρξε αυλικός αξιωματικός την εποχή που αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός και ο οποίος στρατοπέδευσε στην περιοχή όταν ως επικεφαλής βυζαντινών στρατευμάτων πολεμούσε στη Λάρισα τον Βοημούνδο Α΄, αρχηγό των Νορμανδών. Την περίοδο της τουρκοκρατίας το χωριό μαζί με τα γύρω κτήματα (όπως και η ευρύτερη περιοχή) ήταν τσιφλίκι Τούρκων Κονιάρηδων, οι οποίοι λίγο πριν την παραχώρηση περιοχών της Θεσσαλίας στο τότε Ελληνικό Βασίλειο (με βάση τη συμφωνία της Κωνσταντινούπολης -1881) τα πούλησαν στον Γεώργιο Μαραθέα από τη Ρουμανία που ήρθε στην περιοχή γύρω στα 1860. Από το 1906 άρχισε η εγκατάσταση αρχικά προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία και την επαρχία Καβακλί, η οποία στη συνέχεια (μετά τη Συνθήκη του Νεϊγύ - 1919) έγινε εθελοντική ανταλλαγή μεταξύ των Ελληνοβουλγαρικών πληθυσμών (1923 - 1928). Η βαρδαλή αναφέρεται επίσημα το 1883 στο ΦΕΚ 126Α - 02/04/1883 να προσαρτάται στον τότε δήμο Θαυμακών και το 1912 με το ΦΕΚ 261Α - 31/08/1912 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελεί την τοπική κοινότητα Βαρδαλής που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Θεσσαλιώτιδος του Δήμου Δομοκού και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 285 κατοίκους.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Κουτρουλού Μαγούλας: Στο φως εντυπωσιακό κτήριο της Μέσης Νεολιθικής εποχής από το https://www.protothema.gr/ Τσιφλίκι και οικογένεια Μαραθέα από τον ιστότοπο http://amfictyon.blogspot.com/ Νεολιθικός οικισμός Κουτρουλού Μαγούλας, Φθιώτιδα στο https://www.youtube.com/
