Η Βεύη (παλαιότερα Μπάνιτσα) είναι ένα χωριό του Νομού Φλώρινας. Η Βεύη και το Αμύνταιο αποτελούσαν τις σπουδαιότερες κωμοπόλεις του Νομού Φλώρινας. Σήμερα, παραμένει ένα από τα κεφαλοχώρια του νομού. Στην Απογραφή του 2011 αριθμούσε 663 μόνιμους κατοίκους.

Γεωγραφία

Η Βεύη βρίσκεται ανατολικά της πόλης της Φλώρινας, απέχοντας από αυτή γύρω στα 20 χιλιόμετρα, σε μία νοτιοδυτική ορεινή διακλάδωση του βουνού Βόρας (Καϊμακτσαλάν), η οποία καταλήγει στα στενά του Κιρλί-Δερβέν, κοντά στο χωριό Κλειδί, ενώ η νοτιοανατολική διακλάδωση καταλήγει στην πεδιάδα της Φλώρινας, της οποίας τα δυτικά κράσπεδα αποτελούν τις ανατολικές παρυφές της Βεύης. Βρίσκεται δε επί της αρχαίας Εγνατίας Οδού η οποία, όπως αναφέρει η ιστορία, αρχίζει από τη Ρώμη και φθάνει μέχρι το Βρινδήσιο (Μπρίντιζι) της Ιταλίας, παρά την αρχαία παραθαλάσσια πόλη Εγνατία, από την οποία έλαβε το όνομα, και στη συνέχεια από το Δυρράχιο, διασχίζοντας το Μοναστήρι, την Έδεσσα, Θεσσαλονίκη, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, καταλήγοντας στην Κωνσταντινούπολη.

Δημογραφία

Με τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου κατοικούσαν στην πόλη πάνω από 800 οικογένειες, οι οποίες όμως λιγόστεψαν, γιατί πολλές απ' αυτές μετανάστευσαν στο εξωτερικό, κυρίως λόγω του επικρατούντος την εποχή εκείνη τρομοκρατικού μετεμφυλιακού κλίματος. Οι μετανάστες είχαν ως χώρες προορισμού τον Καναδά, τις Η.Π.Α., την Αυστραλία, ή την τότε ενιαία Γιουγκοσλαβία. Η αθρόα μετανάστευση συνεχίστηκε μέχρι και την δεκαετία του '70. Το αποτέλεσμα αυτής της μετανάστευσης είναι αυτή την στιγμή να υπάρχουν περί τους 6.500 Βευϊώτες στον Καναδά, αποτελώντας μία από τις μεγαλύτερες ομογενειακές κοινότητες, περί τους 2.500 στην Αυστραλία, 2.000 στη Βόρεια Μακεδονία και πολλοί άλλοι σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Ιστορία

Αρχαία ιστορία

Στη Βεύη μαρτυρείται η ύπαρξη δύο σημαντικών αρχαίων οικισμών, από τους οποίους ο ένας βρισκόταν στο τραπεζοειδές ύψωμα πλάι (προς Β) στην κωμόπολη και ο άλλος σε ύψωμα που βρίσκεται περίπου 500 μ. ΝΔ από τα λατομεία πέτρας. Η σημερινή Βεύη κατά πάσα πιθανότητα κείτεται επί της αρχαίας πόλης. Αυτό αποδεικνύεται, όχι μόνο από το ότι διέρχεται από αυτήν η Εγνατία οδός, αλλά και από τα ευρισκόμενα αρχαία μνημεία της, τα οποία δεν ήρθαν όλα στο φως, γιατί η αρχαιολογική σκαπάνη δεν πραγματοποίησε τις απαιτούμενες ανασκαφές. Ένα από τα αρχαία ευρήματά της, το οποίο κοσμεί το Μουσείο της Φλώρινας, είναι μία επιτύμβιος ενεπίγραφη πλάκα, της Μακεδονικής εποχής, η οποία βρέθηκε στο λόφο της βορειοδυτικής παρυφής της κωμόπολης σε άριστη κατάσταση. Στον λόφο αυτό βρισκόταν την αρχαία εποχή το νεκροταφείο, το λεγόμενο και νεκρόπολη. Η επιγραφή αυτής της επιταφίου πλάκας αναγράφει τα εξής:

ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΝ ΡΥΜΗ ΤΑΛΚΟΥ ΗΡΩΑ ΕΤΩΝ ΚΕ ΑΜΜΙΑ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ Η ΜΗΤΗΡ. Κατά την ερμηνεία των ειδικών, ο Αντίγονος ήταν συμπολεμιστής και στενός φίλος του Αντιπάτρου, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη. Ο Αντίγονος έγραψε στη μητέρα του Αμμία ότι ο φίλος του Αντίπατρος έπεσε στη μάχη αγωνιζόμενος υπέρ βωμών και εστιών. Η μητέρα του τιμής ένεκεν και μνήμης χάρη προς τον φίλο και συμπολεμιστή του γιου της Αντίπατρο, αφιέρωσε την παραπάνω επιγραφή επί της επιταφίου πλάκας. Ανάλογη ενεπίγραφη επιτύμβια πλάκα βρέθηκε προ μερικών μηνών, από κάτοικο της Βεύης. Στο νοτιοδυτικό άκρο της κτηματικής περιφέρειας της Βεύης, η οποία συνορεύει με την κτηματική περιφέρεια Φλαμπούρου, υπάρχει ένα παλιό φρούριο, το οποίο οι κάτοικοι ονομάζουν Κάλετο, και δίπλα σ' αυτό νεκροταφείο. Στο φρούριο αυτό κατέφευγαν οι κάτοικοι σε περιπτώσεις κινδύνου. Ερείπια του φρουρίου και του νεκροταφείου σώζονται και σήμερα. Βρίσκονται στη δεξιά όχθη μικρού ποταμού («Ρέκατα»), και απέχει μισή ώρα από την τοποθεσία «Μεγάλη Πέτρα», στα σύνορα της περιφέρειας Βεύης και Φλαμπούρου. Αριστερά του ποταμού και απέναντι της «Μεγάλης Πέτρας», υπάρχει θέση ονομαζόμενη «χωράφια Λαμπάνοβου» ή «χωράφια Λουμάνη». Το Λαμπάνοβο ήταν παλιό χωριό, το οποίο καταστράφηκε και του οποίου τα ίχνη φαίνονται και σήμερα.

Νεότερη ιστορία

Η Βεύη είναι γνωστή στην νεώτερη Ιστορία, από την μάχη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου του 1912. Τότε, οι στρατιώτες της 5ης Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού, μαχόμενοι στους γύρω λόφους, μπήκαν στο χωριό και εξόρισαν πολλούς κατοίκους σε ερημονήσια ενώ μερικούς τους εκτέλεσαν. Τα γυναικόπαιδα διέφυγαν στο Βουνό του χωριού Νυμφαίου. Ύστερα, μόλις φάνηκαν οι Τούρκοι, υποχώρησαν άτακτα προς το Αμυνταίο. Τότε, οι Τούρκοι, υπό τον Τζαβήτ Πασά, οι οποίοι κατήλθαν από το Μοναστήρι, πυρπόλησαν τα περισσότερα σπίτια της Βεύης. Σπουδαίο γεγονός της εποχής αποτελεί και η οργάνωση του Ιερού Λόχου Βεύης το 1913. Κατά την έναρξη του Μακεδονικού αγώνα. η Βεύη, όπως και όλη η κτηματική της περιφέρεια, ήταν τσιφλίκι του Ιζέτ Πασά της Φλώρινας και άλλων συγγενών του. Ο Ιζέτ Πασάς, ως ανώτερος, κατείχε το μεγαλύτερο κτήμα του χωριού και της περιφέρειάς του. Είχε στο τσιφλίκι του κεχαγιάδες, ένας εκ των οποίων ήταν ο πρόκριτος Ρούσες Κων/νου Κωτσόπουλος. Σπουδαίοι Μακεδονομάχοι οπλαρχηγοί από τη Βεύη ήταν ο Σταύρος Κωτσόπουλος και ο Αντίγονος Χολέρης. Η Βεύη είχε πολλές εκκλησίες, δείγμα της θεοσέβειας των κατοίκων της. Χαρακτηριστική εκκλησία ήταν της Αγίας Άννας, η οποία ήταν η μεγαλύτερη και κεντρική Εκκλησία με εικόνες και τοιχογραφίες μεγάλης αξίας. Βρίσκονταν στην θέση που βρίσκεται σήμερα το παλιό Δημοτικό Σχολείο, το οποίο έχει κριθεί διατηρητέο από την πολιτεία. Ο ναός της Αγίας Άννας καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Εξαρχικούς κομιτατζήδες προκειμένου να κτίσουν βουλγαρικό σχολείο. Μάλιστα, για να πετύχουν τους σκοπούς τους, δολοφόνησαν με πυροβολισμούς στην πλατεία της Βεύης τον παππού του Αντίγονου Χολέρη, Τρύφωνα Χολέρη και τον Ιωάννη Ρούση Κωτσόπουλο στις 24 Ιουνίου του 1907, διότι αντιδρούσαν στο κάψιμο της εκκλησίας και των βιβλίων που τελικά ακολούθησε. Μικρότερες είναι του Αγίου Αθανασίου, του Αγίου Νικολάου (κτισμένη το 1600), του οποίου η εσωτερική επιφάνεια κοσμείται από βυζαντινές αγιογραφίες, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Γεωργίου, η οποία σήμερα είναι η κεντρική εκκλησία, και ο Άγιος Γεώργιος, ο πολιούχος της Βεύης, και της Αγίας Μεταλήψεως. Μετά από πάροδο αρκετών ετών από την ίδρυση των παραπάνω Ναών και συγκεκριμένα το 1900, η ευσέβεια των κατοίκων τους παρότρυνε να ανεγείρουν και άλλον ναό στη μνήμη του Αγίου Δημητρίου, μεγαλύτερο όλων και σε κεντρικότερο χώρο, στην πλατεία, όπου σήμερα βρίσκεται το Ηρώο των πεσόντων και το Κοινοτικό Κατάστημα. Τον χώρο αυτόν για την ανέγερση του Ναού τον παραχώρησε ο Ιζέτ Πασάς, κατόπιν εισήγησης και παράκλησης του κεχαγιά του Ρούσε Κωτσόπουλου. Ιερείς της Βεύης την εποχή εκείνη ήσαν ο Παπακωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, ο Παπαδημήτριος Πέτρος, ο Παπαφίλιππος Γώγος και ο Παπαϊωάννης Δάϊκος. Το διδακτήριο του σχολείου ήταν στην αριστερή πλευρά του προαυλίου της Αγίας Άννας. Δάσκαλοι, οι οποίοι δίδαξαν την εποχή εκείνη σ΄ αυτό το σχολείο, ήσαν ο Κων/νος Τζώγας, ο Στέφανος Κωτσόπουλος, ο οποίος το 1920 χειροτονήθηκε ιερέας, ο Κων/νος Σταμπουλής από την Σκοπιά Φλώρινας, ο οποίος αργότερα χειροτονήθηκε ιερέας της ιδιαίτερης πατρίδας του Σκοπιάς. Επίσης χρημάτισε δάσκαλος και ο εκ Μοναστηρίου Δημήτριος Μάρκου, ο οποίος αργότερα, μετά από ανώτερες σπουδές, έγινε καθηγητής Μαθηματικών.

Κοινωνία

Η Βεύη, με την κεντρική της θέση, παραμένει έως και σήμερα σημαντικός κεντρικός συγκοινωνιακός κόμβος. Την κεντρική πλατεία κοσμεί το Κοινοτικό κατάστημα 1.500 τ.μ., παρέχοντας πλήθος αιθουσών και γραφείων, όπου στεγάζονται, εκτός των Διοικητικών υπηρεσιών της Κοινότητας, το Αγροτικό Ιατρείο, ο Αθλητικός και οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι. Υπάρχουν πολλές κενές αίθουσες και γραφεία στα οποία μπορούν να στεγασθούν άλλες υπηρεσίες αλλά και φορείς. Από το 1977 λειτουργεί Γυμνάσιο, στο οποίο φοιτούν οι μαθητές των όμορων κοινοτήτων (Κέλλης, Λόφων, Σιταριάς). Είναι επίσης, έδρα Πταισματοδικείου, έδρα πολυμελούς Αστυνομικού Τμήματος (πρώην Υποδιοίκηση Χωροφυλακής), Ταχυδρομικού Γραφείου, Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, και οικήματος του ΟΤΕ. Σε όλες αυτές τις υπηρεσίες εξυπηρετούνται και οι κάτοικοι όλων των όμορων Κοινοτήτων. Εντός του οικισμού βρίσκεται το γνωστό στρατόπεδο «Μουρίκη». Στη Κοινότητα δραστηριοποιούνται διάφοροι σύλλογοι, όπως ο Μ.Α.Σ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ» (αθλητικός σύλλογος), ο λαογραφικός Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Απανταχού Βευιωτών "Η ΜΠΑΝΙΤΣΑ", ο Μορφωτικός Λαογραφικός Πολιτιστικός Σύλλογος Βεύης και ο νεοϊδρυθείς Σύλλογος Πληττομένων. Ανάλογες δραστηριότητες, μέσω δικών τους συλλόγων, επιδεικνύουν οι ομογενείς ξενιτεμένοι Βευιώτες στον Καναδά και την Αυστραλία.

Οικονομία

Στη Βεύη βρίσκονται τα γνωστά Λιγνιτωρυχεία Βεύης (ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ Α.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.). Αποτελούν την μεγαλύτερη επιχείρηση στον νομό, στην οποία απασχολείται σημαντικός αριθμός κατοίκων της και πολλοί κάτοικοι του νομού. Υπάρχουν επίσης τα Ασβεστοποιΐα Βεύης, καθώς επίσης επιχειρήσεις σκυροδέματος και ασφαλτικών προϊόντων. Σημαντική απασχόληση των κατοίκων αποτελεί η γεωργία, η οποία τα τελευταία 15 χρόνια με τον εκσυγχρονισμό της, τους επιφέρει σημαντικότατο εισόδημα. Πολλοί κάτοικοι ασχολούνται με τις μεταφορές (Αυτοκινητιστές), με την λειτουργία δύο γραφείων εθνικών και διεθνών μεταφορών, των κυριότερων στο νομό Φλώρινας και από των σημαντικότερων στην Δυτική Μακεδονία.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Μελίτης - Βεύη «Βόλτα στα ορυχεία». Ένθετα:Διακοπές. Τα Νέα. 25 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2009. Σελίδα ομογενών αφιερωμένη στο μακεδονικό χωριό