Η Φουρνά είναι ιστορικός οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας.

Γενικά στοιχεία

Η Φουρνά βρίσκεται στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας και την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Απέχει περίπου 40 χλμ. Β.-ΒΑ. από το Καρπενήσι. Είναι κτισμένη στη δυτική πλαγιά του λόφου του προφήτη Ηλία, κοντά στις πηγές του ποταμού Φουρνιώτικου, σε υψόμετρο 840 μέτρων δίπλα σε ελατόδασος. Η γύρω περιοχή διαθέτει πλούσια χλωρίδα και πανίδα για αυτό έχει χαρακτηριστεί ως 4η Εδαφική Περιφέρεια (τέταρτη δηλαδή σε έκταση και σημασία δασική έκταση) πανελληνίως. Είναι ιδιαίτερα εύφορη και παράγει πολλά προϊόντα όπως κάστανα, καρύδια, φασόλια και ελατίσιο μέλι. Εκτός από το γραφείο του Δήμου Καρπενησίου υπάρχει Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), Αγροτικό Ιατρείο, Ταχυδρομείο-Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Αστυνομικό Τμήμα, Κλιμάκιο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Δασαρχείο, Δασικός-Αγροτικός Συνεταιρισμός. Στη Φουρνά λειτουργούν: Νηπιαγωγείο, Μονοθέσιο Δημοτικό και Γυμνάσιο με Λυκειακές Τάξεις πλήρως εξοπλισμένο με υπολογιστές, πλούσια βιβλιοθήκη και ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο Φυσικών Επιστημών.

Ιστορικά στοιχεία

Κατά την αρχαιότητα

Στην αρχαιότητα, στην περιοχή κατοικούσε ο αρχαίος λαός των Δολόπων ενώ η σημερινή περιοχή των Αγράφων αποτελούσε την αρχαία Δολοπία. Βασιλιάς της ήταν ο Πηλέας, ο πατέρας του Αχιλλέα. Θεμέλια αρχαίου τείχους που ανακαλύφθηκαν στην κορυφή του λόφου του προφήτη Ηλία, ακριβώς επάνω από τη Φουρνά, αποδίδονται σε κάποια αρχαία πόλη ή κέντρο, πιθανόν στην Κτιμένη, ιδρυτής της οποίας θεωρείται ο ήρωας Κτίμενος. Από τότε που εξαφανίστηκαν οι Δόλοπες, δεν έχουμε παραδόσεις ούτε ιστορικές πληροφορίες για τον τόπο μας, πότε, για παράδειγμα, εμφανίζεται η Φουρνά ή ποια χωριά προϋπήρξαν της εμφάνισής της. Όπως όμως προκύπτει από τα ερείπια και τα ονόματα τοποθεσιών ("Βουλγαρομνήματα" και άλλα παρόμοια) η περιοχή αυτή, σε διάφορες εποχές, λεηλατήθηκε και ερημώθηκε από Βουλγάρους ή άλλους επιδρομείς.

Βυζαντινή εποχή και τουρκοκρατία

Στα χρόνια του Βυζαντίου, στο χωριό είχαν παραχωρηθεί ειδικά προνόμια, κάποια από τα οποία διατηρηθήκαν και επί Τουρκοκρατίας. Υπήρξε το μεγαλύτερο και σημαντικότερο κεφαλοχώρι της εν λόγω περιφέρειας. Αυτό αποδεικνύεται από τα έγγραφα της Τουρκικής διοίκησης, των Πατριαρχών, των Μητροπολιτών, των Επισκόπων και γενικά από την αλληλογραφία της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής Φουρνάς. Η Φουρνά ονομαζόταν τότε Κιοστένι, δηλαδή παρατηρητήριο, και αποτελούσε την έδρα του διορισμένου από την Υψηλή Πύλη λογοθέτη των Αγράφων, δηλαδή του προέδρου των αρχόντων και προεστών όλων των χωριών της περιοχής. Από τα προνόμια που παρασχέθηκαν εκ μέρους του Σουλτάνου το ευεργετικότερο ήταν ότι, κατά τους χρόνους της δουλείας σε όλο το χώρο των Αγράφων, ουδέποτε στάλθηκε τουρκική φρουρά, η οποία δεν προχώρησε πέρα από την κορυφογραμμή των ορίων της Φθιώτιδας και της Θεσσαλίας. Σπουδαίος αγωνιστής, άγαλμα του οποίου υπάρχει σήμερα στην πλατεία του χωριού, με σημαντική δράση στην περιοχή ήταν ο Κώστας Λεπενιώτης. Ιστορικές ειδήσεις από το 1700 και μετά μας προσφέρει ο Διονύσιος ο Ιερομόναχος και Ιστοριογράφος από τη Φουρνά, κτήτορας της εκεί μονής της Ζωοδόχου Πηγής (περ. 1735) και ιδρυτής της περίφημης Σχολής των Αγράφων με έδρα τη Φουρνά. Την περίοδο 1755 με 1784 δίδαξε ο λόγιος ιερομόναχος Θεοφάνης και φοίτησαν οι μετέπειτα λόγιοι Σέργιος Μακραίος και Ιωάννης Δημητριάδης.

Νεότερη εποχή

Από το 1833 ως το 1912 ήταν πρωτεύουσα του Δήμου Κτημενίων και από το 1912 μέχρι το 1992 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Από το 1993 μέχρι το 2010 ήταν έδρα του Δήμου Φουρνάς και από το 2010 είναι δημοτική ενότητα του καλλικρατικού δήμου Καρπενησίου που περιλαμβάνει 3 δημοτικά διαμερίσματα (Φουρνάς, Βράχας και Κλειστού). Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, αποτελεί την κοινότητα Φουρνάς της δημοτικής ενότητας Φουρνάς που υπάγεται στο δήμο Καρπενησίου και σύμφωνα με την Απογραφή του 2021 απογράφησαν 304 κάτοικοι. Η Φουρνά αναφέρεται συχνά στις σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας: οι κάτοικοί της πήραν θέση πλάι στους αντάρτες του ΕΛΑΣ και τους οδήγησαν στα βουνά της περιοχής, ενώ στο χωριό πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ ενόπλων πολιτών και χωροφυλάκων το καλοκαίρι του 1946. Τον Ιανουάριο του '47 στη Φουρνά στήθηκε το Αρχηγείο της Ευρυτανίας και τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου εδώ πραγματοποιήθηκε η πρώτη μάχη του εμφυλίου. Η πληθυσμιακή διακύμανση του χωριού, τόσο πριν όσο και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι η εξής:

Προσωπικότητες

Διονύσιος ο εκ Φουρνά, ιερομόναχος, αγιογράφος, συγγραφέας. Κωνσταντίνος Σαψάλης, υπουργός.

Βιβλιογραφία

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 60, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996. Ντάσιος Τάκης , Στ' Άγραφα, Εκδόσεις Μίλητος, Αθήνα 1999. ISBN 960-8460-13-1. Συλλογικό έργο, Νομός Ευρυτανίας, τόμος 13, σειρά ΕΛΛΑΔΑ, Εκδόσεις Δομή, Αθήνα 2006. ISBN 960-6669-53-X

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

evritanikigi.gr Αρχειοθετήθηκε 2016-12-20 στο Wayback Machine. Αλκιβιάδειο Γυμνάσιο Λ.Τάξεις Φουνά Ευρυτανίας Φουρνά, ένα διαχρονικό σταυροδρόμι της Ρούμελης στον ιστότοπο https://oreinografies.wordpress.com/ Φωτογραφία του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στη Φουρνά από τον ιστότοπο https://www.anexitilo.net/