Ο Προβατώνας είναι χωριό του νομού Έβρου και ανήκει στο Δήμο Σουφλίου. Η δημοτική κοινότητα Προβατώνα, που περιλαμβάνει και τους οικισμούς Θυμαριά και Ταύρη, το 2021 είχε πληθυσμό 697 κατοίκους, από 1.004 το 2011. Οι πρώτοι πρόσφυγες, στον Προβατώνα, αυτοί που βίωσαν τον ξεριζωμό και χώρεσαν στο κάρο της προσφυγιάς μια ολόκληρη ζωή, ήρθαν απ' το Ουζούν Κιοπρού (Μακρά Γέφυρα) της Ανατολικής Θράκης και συγκεκριμένα απ' το χωριό Μαλκότς (Γραβιά), με την ανταλλαγή των πληθυσμών, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, το 1922. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν Κουγιούνγερι (Τουρκικά koyun=πρόβατο, yer=τόπος), εξού και Προβατώνας. Αργότερα ήρθαν πρόσφυγες και απ' την Ανατολική Ρωμυλία και συγκεκριμένα απ' το Μουραντανλί, με την "εκούσια" ανταλλαγή πληθυσμών και περιουσιών, που πραγματοποιήθηκε απ' το 1922 έως το 1932. Κι ενώ, απ' την Ανατολική Ρωμυλία, η ανταλλαγή πληθυσμών και περιουσιών ήταν "εκούσια" και ολοκληρώθηκε σε βάθος χρόνου (1922-1932), η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που συμφωνήθηκε στη Λωζάννη, ήταν υποχρεωτική και ο ξεριζωμός τους ήταν οριστικός και αμετάκλητος, έστω και αν οι ίδιοι άργησαν να το παραδεχθούν και ζούσαν με την ελπίδα και την πίστη ότι θα επιστρέψουν και πάλι στις πατρογονικές τους εστίες... Τέλος, στη δεκαετία του '60, ήρθαν οικογένειες Σαρακατσάνων και εγκαταστάθηκαν στον Προβατώνα... Βρίσκεται στο κεντρικό σταυροδρόμι που ενώνει τον Βόρειο με τον Νότιο Έβρο και το Τυχερό με τη Λευκίμη. Απέχει 45 περίπου χλμ. από την Αλεξανδρούπολη, 6 απ' τη Λευκίμη και 3 απ' το Τυχερό. Στον Προβατώνα βρίσκεται ο "ΑΚΡΙΤΑΣ", ένα μεγάλο εργοστάσιο ξυλείας και το εκκοκκιστήριο βαμβακιού των Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών 'Eβρου.

Ιστορία

Το Μαλκότς, το χωριό της Μακράς Γέφυρας, απ' όπου κατάγονταν οι πρόσφυγες, που ήρθαν απ' την Ανατολική Θράκη, είχε 200-300 σπίτια και βρίσκονταν νότια απ’ τον Εργίνη ποταμό. Οι κάτοικοι ήταν γεωργοί και είχαν αμπέλια. Το Μαλκότς είχε δύο καφενεία και δύο μπακάλικα. Η εκκλησία τους ήταν ο Άη Γιώργης. Είχε σχολείο, αλλά ήταν προαιρετικό. Χόρευαν ζωναράδικο, καλαματιανό, συγκαθιστό, στα τρία, όχι όμως μπαϊντούσκα. Τα μουσικά τους όργανα ήταν η γκάιντα κι η καβάλα, φλογέρα με τρία κομμάτια. Στον χορό, πρώτοι χόρευαν οι άντρες και, πίσω απ’ αυτούς, ακολουθούσαν οι γυναίκες. Οι φορεσιές τους αποτελούνταν απ' το πουκάμισο, τη στάνα, του τιρλίκ’ (χειμωνιάτικο πανωφόρι), του μαλλίσιου ζουνάρ’ κι την πουδιά. Κουρμπάν’ έκαναν τον Άη Γιώργη. Το Μουραντανλί, το χωριό απ' όπου κατάγονταν οι πρόσφυγες, που ήρθαν απ' την Ανατολική Ρωμυλία, είχε 700 περίπου κατοίκους και βρισκόταν περίπου 7 χιλιόμετρα βορειότερα απ' το Μεγάλο Μπογιαλίκι και 6 χιλιόμετρα δυτικά απ' το Μικρό Μπογιαλίκι. Είχε πολύ εύφορα χωράφια και βοσκοτόπια στα δυτικά, βόρεια και βορειοανατολικά του χωριού και στις άλλες πλευρές, λόφους κατάφυτους από δάση βελανιδιάς. Γι' αυτό, οι κάτοικοί του υπερτερούσαν οικονομικά από τους κατοίκους του Μικρού και του Μεγάλου Μπογιαλικίου, παρόλο που κι εκείνοι είχαν εύφορα χωράφια. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν κι αυτοί απόγονοι των Μπογιαλικιωτών, που το αποίκησαν στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν οι Τούρκοι κάτοικοί του έφυγαν στην Τουρκία. Το Μουραντανλί είχε μια εκκλησία με έναν ιερέα και 4/τάξιο Δημοτικό Σχολείο με έναν δάσκαλο και 50 μαθητές.

Φωτογραφίες

Προσωπικότητες

Ανδρέας Ανδρεάδης, διεθνής πετοσφαιριστής Γιάννης Μητράκας Γιώργος Μιλτσακάκης Στέφανος Μιλτσακάκης

Παραπομπές